November">23. Novämber 1933 z Dębica, Poole; † 29. Meerz2020 z Krakau) isch e zytgnessische polnische Kumpenischt. Sy Wäärch gheert zue dr poschtserielle Musik, är het vor allem dur syni Klangkumpesizioone fir Ufsää gsoorgt. Är giltet as ain vu wichtigschte Kumpenischte vu dr polnische Avantgarde un isch au als e „spootmodäärne Klassiker“ gnännt woore. Dr Penderecki isch ain vu weenige zytgnessische Kumpenischt vu dr Avantgarde, wu dr Duurbruch zuen er braite Effetligkait glungen isch.
Dr Penderecki isch z Dębica bi Rzeszów uf d Wält chuu. Sy Vater het en scho frie d Liebi zue dr Musik byybroocht, scho ase chlai het er Gyyge- un Klavierunterriicht iberchuu. Är het Kumpesizioon an dr Musikakademy Krakau bim Artur Malawski un em Stanisław Skołyszewski studiert un privat bim Franciszek Skołyszewski. Dernääbe het eran dr Universitet Krakau Filosofy, Chunscht- un Literatuurgschiicht studiert. Anne 1958 het er s Studium mit em Diplom abgschlosse.
Im nämlige Joor het er e Profässuur fir Kumpesizioon an der Musikakademy Krakau ibernuu. Vu 1972 bis 1987 isch er Räkter vun ere gsii. Zwische 1966 un 1968 isch er au Dozänt an dr Folgwang-Hochschuel z Essen gsii. Dr Penderecki isch Eerevorsitzer vum Kuratoorium vum Inschtitut fir kulturälli Infrastruktur Sachse z Görlitz gsii. Ab 1976 het er z Lusławice gläbt. Anne 1988 isch er zum eerschte Gaschdirigänt vum NDR-Sinfonyorcheschter Hamburg gweelt woore. 2001 isch er dr elft Kumpenischt bim jeerlige Kumpenischteporträt vum Rheingau Musik Festival gsii. Är het au guet Dytsch gschwätzt. Im Friejoor 2020 isch dr Penderecki z Krakau im Alter vu 86 Joor gstoorbe.
Wäärch
Oopere
1968–1969: The Devils of Loudun(Die Teufel von London) – Oopere in drei Äkt (Libretto vum Kumpenischt, no The Devils of Loudun vum Aldous Huxley, in dr Dramatisierig vum John Whiting (no dr dytsche Iberdraagig vum Erich Fried)
1976–1978: Paradise Lost(Das verlorene Paradies) – Sacra Rappresentazione in zwee Äkt (noch em glyychnamige Väärsepos vum John Milton)
1984–1986: Die schwarze Maske – Oopere in aim Akt (Täxt vum Harry Kupfer un em Krzysztof Penderecki, noch em Schauspiil vum Gerhart Hauptmann)
1990–1991: Ubu Rex – Opera buffa in zwee Äkt (Libretto vum Jerzy Jarocki un em Krzysztof Penderecki, noch em Schauspiil Ubu Roi vum Alfred Jarry)
Inschtrumäntaalmusik
Wäärch fir Orcheschter
1959–1960: Anaklasis fir Stryycher (42 Stryychinschtrumänt) un Schlaagzyyggruppen; Uuruffierig dur dr Hans Rosbaud un s Sidweschtfunk-Orcheschter bi dr Eschinger Musikdääg
1961–1962: Fluorescences fir Orcheschter
1966: De natura sonoris No. 1 fir Orcheschter
1971: Prélude fir Bleeser, Schlaagzyyg un Kontrabäss
1971: De natura sonoris No. 2 fir Orcheschter
1972–1973: 1. Sinfonie fir Orcheschter
1974: Als Jakob erwachte us dem Schlaf, sah er, daß Gott dagewesen war. Er hat es aber nicht bemerkt fir Orcheschter
1979: Adagietto us Paradise Lost fir Orcheschter
1979–1980: 2. Sinfonie(Christmas Symphony) fir Orcheschter
1988–1995: 3. Sinfonie fir Orcheschter
1989: Adagio – 4. Sinfonie fir grooß Orcheschter
1991–1992: 5. Sinfonie fir Orcheschter
1994: Musik us Ubu Rex fir Orcheschter; yygriichtet dur dr Henning Brauel
1995: Adagio us der 3. Sinfonie fir Orcheschter
1996–1997: Serenade fir Stryychorcheschter
2003: Fanfarria real fir Orcheschter
Wäärch fir Stryychorcheschter
1959: Emanationen fir zwai Stryychorcheschter
1960–1961: Threnos(Threnodie) – Den Opfern von Hiroshima, fir 52 Saiteninschtrumänt
1961: Polymorphia fir 48 Stryychinschtrumänt
1962: Kanon fir Stryychorcheschter
1963: Drei Stücke im alten Stil no Musik zum Film „Die Handschrift von Saragossa“ fir Stryychorcheschter
1973: Intermezzo fir 24 Stryycher
1992: Sinfonietta per archi
1996–1997: Serenade fir Stryychorcheschter: Passacaglia (1996), Larghetto (1997)
1994: Agnus Dei us em Polnische Requiem (1980/1984), Fassig fir Stryychorcheschter, duregschafft von Boris Pergamenschikow
1998: De profundis us Seven Gates of Jerusalem, Fassig fir Stryychorcheschter
Wäärch fir Bloosorcheschter
1967 Pittsburgh Ouverture for sinfoonisch Bloosorcheschter
1994 Entrata fir 4 Heerner, 3 Trumpeete, 3 Posuune, Tuuba un Pauke
1995 Burleske Suite us „Ubu Rex“ fir grooß Bloosorcheschter, yygriichtet vum Henning Brauel
1998 Luzerner Fanfare fir 8 Trumpeete un Schlaagzyyg
Wäärch fir Jazzensemble
1971: Actions fir Jazzensemble.
Wäärch fir Soloinschtrumänt un Orcheschter
1961: Fonogrammi fir Fleete un Chammerorcheschter
1964: Capriccio fir Oboe un 11 Stryycher
1964: Sonata fir Violoncello un Orcheschter
1966–1967: Concerto fir Violoncello un Orcheschter (revidiert 1971/1972)
1967: Capriccio fir Violine un Orcheschter
1971: Partita fir konzertierend Cembalo, eläktrischi Gitarre, Bass-Gitarre, Harpfe, Kontrabass un Orcheschter (revidiert 1991)
1976–1977: Concerto fir Violine un Orcheschter (revidiert 1988)
1982: Concerto No. 2 fir Violoncello un Orcheschter
1983: Concerto fir Viola (Violoncello/Klarinette) un Orcheschter
1992: Concerto fir Fleete (Klarinette) un Chammerorcheschter
1992–1995: Metamorphosen Kunzärt fir Violine un Orcheschter Nr. 2
1994: Sinfonietta No. 2 fir Klarinette un Stryycher
2000: Musik fir Blockfleete, Marimbaphon un Stryycher
2000–2001: Concerto grosso fir drei Violoncelli un Orcheschter
2001–2002: Kunzärt „Auferstehung“ fir Klavier un Orcheschter (rev. 2007)
2002–2003: Adagio fir Cello un Orcheschter
2004: Concerto grosso Nr. 2 fir fimf Klarinette un Orcheschter
2007: Largo fir Violoncello un Orcheschter
2007: Adagietto us dr Oopere Paradise Lost, 2. Fassig fir Änglischhoorn un Stryycher
2007–2008: Konzert „Winterreise“ fir Hoorn un Orcheschter
2012: Konzert fir Violine, Viola un Orcheschter
2015: Konzert fir Trumpeete un Orcheschter
Chammermusik
1953: 1. Sonate fir Violine un Klavier
1956: 3 miniature fir Klarinette un Klavier
1959: Miniature fir Violine un Klavie
1960: Quartetto per archi No. 1 fir 2 Violine, Viola, Violoncello
1968: Capriccio per Siegfried Palm fir Violoncello solo
1968: Quartetto per archi No. 2 fir 2 Violine, Viola, Violoncello
1980: Capriccio fir Tuba solo
1984: Cadenza fir Violine solo
1985–1986: Per Slava fir Violoncello solo
1987: Prélude fir Klarinette in B
1988: Der unterbrochene Gedanke fir 2 Violine, Viola, Violoncello
1990–1991: Stryychtrio fir Violine, Viola un Violoncello
1993: Quartett fir Klarinette, Violine, Viola un Violoncello
1994: Divertimento fir Violoncello
2000: 2. Sonate fir Violine un Klavier
2000: Sextett fir Klarinette, Hoorn, Violine, Viola, Violoncello un Klavier
2004: Tempo di valse fir Violoncello solo
2007: Serenade fir drei Violoncelli
2008: Capriccio fir Violine solo
2008: Stryychquartett Nr. 3
2011: Duo concertante fir Violine un Kontrabass
Wäärch fir Klavier
1963: Mensura sortis fir 2 Klavier
2019: Aria, Ciaccona & Vivace fir Solo-Klavier
Toonbandkumpesizioone
1961: Psalmus fir Toonband
1962: Kanon fir 52 Stryycher un Toonband
1963: Brygada Śmierci („Todesbrigade“) fir Toonband (fir e Raadioheerspiil iber s KZ Auschwitz)
1972: Ekechejria – Musik fir di Olympische Spiil 1972 fir Toonband
Vokaalmusik
Chor a cappella
1962: Stabat Mater fir 3 gmischt Cheer (SATB) a cappella (speeter uuveränderet in d Lukas-Passion ibernuu)
1965: Miserere us dr Lukas-Passion fir Buebechoor ad lib. un drei gmischti Cheer (ATB) a cappella
1965: In Pulverem Mortis us dr Lukas-Passion fir drei gmischti Cheer (SATB) a cappella
1972: Ecloga VIII (Vergili „Bucolica“) fir 6 Mannestimme (AATBBB) a cappella
1981: Agnus Dei us em Polnische Requiem fir gmischte Choor (SSAATTBB) a cappella
1986: Ize cheruvimi (Song of Cherubim/ Cherubinische Lobgsang) – altchilcheslawisch mit änglischer Umschrift fir gmischte Choor (SSAATTBB) a cappella
1987: Veni creator (Hrabanus Maurus) fir gmischte Choor (SSAATTBB) a cappella
1992: Benedicamus Domino (Organum un Psalm 117) fir fimfstimmige Mannechoor (TTTBB) a cappella (lat.)
1993: Benedictus fir gmischte Choor (SATB) a cappella
1996: De profundis (Psalm 129, 1–3) us Seven Gates of Jerusalem (1996) fir drei gmischti Cheer (SATB) a cappella
2002: Benedictus fir Frauechoor a cappella
Gsang un Inschtrumäntalensemble oder Orcheschter
1959: Strophen fir Sopraan, Schwätzstimm un zee Inschtrument iber Orginaaltäxt vu Menander, Sophokles, Jesaja, Jeremia un Omar Chayyām (Warschauer Spootjoor 1959)
2017 6. Sinfonie Chinesische Lieder n o Gediicht vu Li-Tai-Po, Thang-Schi-Yie-Tsai un Tschan-Jo-Su in dr Noodiichtig vum Hans Bethge fir Bariton un Orcheschter
Choor un Orcheschter
1958: Aus den Psalmen Davids fir gmischte Choor (SATB) un Instrumente – Psalm XXVIII, Psalm XXX, Psalm XLIII un Psalm CXLIII
1959–1961: Dimensionen der Zeit un Stille fir 40-stimmige gmischte Choor, Schlaagzyyggruppen un Stryychinschtrumänt
1964: Cantata in honorem Almae Matris Universitatis Iagellonicae sescentos abhinc annos fundatae fir zwei gmischti Cheer un Orcheschter
1970–1973: Canticum Canticorum Salomonis fir 16-stimmige gmischte Choor, Chammerorcheschter un e Dänzerbaar (ad lib.)
1997: Slawa swjatamu dlinnju knazju moskowskamuHymne an dr hailig Daniel fir gmischte Choor (SATB) un Orcheschter
1997: Hymne an den heiligen Adalbert fir gmischte Choor (SATB) un Orcheschter
Solostimme, Choor un Inschtrumäntalensemble oder Orcheschter
1965–1966: Passio et mors Domini nostri Iesu Christi secundum Lucam(Lukas-Passion) fir Sopran, Bariton, Bass, Schwätzstimm, Buebechoor, drei gmischti Cheer (SATB) un Orcheschter
1967: Dies Irae – Oratorium zum Gedächtnis der Opfer von Auschwitz fir Sopran, Tenor, Bass, gmischte Choor (SATB) un Orcheschter: I Lamentatio, II Apocalypsis un III Apotheosis (Oratorium)
1970: Kosmogonia fir Soli (Sopran, Tenor, Bass), gmischte Choor un Orcheschter
1969–1970: Utrenja I(Grableegig Christi) fir Soli (Sopran, Alt, Tenor, Bass, Basso profondo), 2 gmischti Cheer un Orcheschter
1970–1971: Utrenja II(Ufersteehig) fir Soli (Sopran, Alt, Tenor, Bass, Basso profondo), Knabenchor, 2 gmischti Cheer un Orcheschter
1973–1974: Magnificat fir Basssolo, Vokalensemble (7 Mannestimme), 2 gmischti Cheer (je 24st.), Buebestimme un Orcheschter: I magnificat, II fuga, III et misericordia eius..., IV fecit potentiam, V passacaglia, IV sicut locutus est, VII gloria.
1979: Vorspiel, Visionen und Finale us „Paradise Lost“ fir 6 Solischte, grooße gmischte Choor un Orcheschter
1979–1980: Te Deum fir 4 Solischte (Sopran-, Mezzosopran-, Tenor-, Bass-Solo), 2 gmischti Cheer un Orcheschter
1980: Lacrimosa us em Polnischen Requiem fir Sopran solo, gmischte Choor un Orcheschter
1980–1984: Polnisches Requiem fir vier Solischte (SATB), gmischte Choor un Orcheschter (revidiert 1993)
1988: Zwei Szenen un Finale us dr Oopere Die schwarze Maske fir Sopran, Mezzosopran, gmischte Choor un Orcheschter
1995: Agnus Dei fir vier Soli, gmischte Choor un Orcheschter us Requiem der Versöhnung zum Maane an d Opfer vum Zweete Wältchrieg
1994 (?): Sanctus us em Polnischen Requiem fir Alt- un Tenorsolo, gmischte Choor un Orcheschter
1996: 7. Sinfonie Seven Gates of Jerusalem fir 5 Soli (SSATB), Schwätzstimm, 3 gmischti Cheer un Orcheschter: I Magnus Dominus et laudabilis nimis, II Si oblitus fuero tui, Jerusalem, III De profundis, IV Si oblitus fuero tui, Jerusalem, V Lauda, Jerusalem, Dominum (Psalm 147), VI Vision vum Prophet Ezechiel 37,1–10, VII Haec dicit Dominus: Ecce ego do coram vobis viam vitae, et viam mortis
1997–1998: Credo fir 5 Soli (Sopran, Mezzosopran, Alt, Tenor, Bass) Chinderchoor, gmischte Choor un Orcheschter
2002–2003: Phaedra fir Schwätzstimm, Solostimme, Choor un Orcheschter
2004–2005: 8. Sinfonie Lieder der Vergänglichkeit fir 3 Solischte (Sopran, Mezzosopran, Bariton), Choor un Orcheschter no Gediicht vu Johann Wolfgang von Goethe, Achim von Arnim, Joseph von Eichendorff, Karl Kraus, Rainer Maria Rilke un Hermann Hesse
Literatur
Wolfram Schwinger: Penderecki. Begegnungen, Lebensdaten, Werkkommentare. Deutsche Verlags-Anstalt, Stuttgart 1979, ISBN 3-421-01832-4.
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Krzysztof_Penderecki“ vu de dütsche Wiki Alemannisch. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.
This article uses material from the Wikipedia Alemannisch article Krzysztof Penderecki, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Dr Inhalt isch verfiegbar unter CC BY-SA 4.0, wänn nyt andersch aagee isch. Images, videos and audio are available under their respective licenses. ®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Alemannisch (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.