Hàrtmànnswillerkopf

f

Hartmannswillerkopf
dr Hartmànnswillerkopf vum Oschta har gsah
Hechi	957 m
Lag	Owerelsàss, Frànkrììch
Gebirg	Vogesen
Geografischi Lag	, 7° 9′ 40″ O47.8611111111117.161111111111195747° 51′ 40″ N, 7° 9′ 40″ O

Dr Hàrtmànnswillerkopf [ˈhɑrtmɑnsˌviːlr̩ˌkʰɔp͡f](info) (äfter ohna Àkzant Hartmannswillerkopf gschrììwa; frànzeesch àui Vieil Armand [vjɛj‿aʁ.mɑ̃](info), hoochdiitsch Hartmannsweilerkopf odd’r Hartmannsweiler Kopf [ˈhaʁtmansˌvaɪ̯lɐˌkɔp͡f](info)) ìsch a 957 Meeter hooch Bargkuppa ìn da Süüdvogeesa ìm Owerelsàss, nooch da Orta Hàrtmànnswiller und Barrwiller.

Uff’m Hàrtmànnswillerkopf schteht a Nàzionààldänkmool, fìr d’ Gschtoorwana vum Äärschta Waltkriag eehra. Naamlig lììgt dr Hàrtmànnswillerkopf zwìscha Dànn un Sanna, wu d’ Trännungsliina zwìscha da diitscha un da frànzeescha Truppa gloffa hàt. Baida Àrmee hann àlso schtàrk um àm Barg kampft — bii dr Schlàcht àm Hàrtmànnswillerkopf ànna 1915/16 sìnn äbba 30.000 Litt gschtoorwa. Waagadam wìrd dr Barg àui „Mänschafrasser“ gnännt. Dr Nàzionààldankmool ìsch zitter 2023 Tail vum UNESCO-Wältäärwa.

Zem 100. Joohrestààg vum Kriagsààfàng sìnn dr diitscha un frànzeescha Schtààtsowerhaipter Joachim Gauck un François Hollande uff’m Hàrtmànnswillerkopf kumma. Sa hann sìch doo umàrmt —àls Sümbool fìr d’ diitsch-frànzeescha Verseehnung— un hann zamma dr Grundschtai vum äärscht diitsch-frànzeescha Waltkriagsmüsee gsätzt. Ìm Nowamber 2017 ìsch s’ Waltkriagmüsee dur d’ Schtààtsowwerhaipter Emmanuel Macron un Frank-Walter Steinmeier iigwäijt worra.

Uff dr Websitta vum Müsee känna m’r unteràndrem d’ Gschìcht vum Hàrtmànnswillerkopf un Briafa vu Soldààta laasa.

•  
  dr Hàrtmànnswillerkopf vum Molkarain har gsah
•  
  a àndra Sìcht vum Bari
•  
  dr Nàzionààldankmool
•  
  uff’m Kriagsdankmool
•  
  dr Frììdhoof
•  
  uff’m Frììdhoof
•  
  dr Dankmool àm Genrààl Marcel Serret

uff Diitsch

• Hartmannsweilerkopf. In: Brockhüüs Enzüklopädii. Brockhüüs (brockhaus.de [abgerufen am 10. November 2023]). 
• Karlheinz Deisenroth: Oberelsaß und südliche Vogesen (= Militärgeschichtlicher Reiseführer). 2. Auflage. Mittler, Hamburg u. a. 2001, ISBN 3-8132-0763-3, S. 49–82, 103–105. 
• Karlheinz Deisenroth: Elsass – Land zwischen den Fronten. 1699–1870, 1914–1918, 1939–1945. Kriegsschauplätze in den Vogesen und am Oberrhein. 2. Auflage. Morstadt, Kehl àm Rhii 2015, ISBN 978-3-88571-374-6, S. 101–180, 184–189, 214–225. 
• Armand Durlewanger: Kriegsschauplätze im Elsaß. Lingekopf, Hartmannsweilerkopf, Buchenkopf, Schoenenbourg, Esch, Marckolsheim, Grassersloch, Struthof (= Kaléidoscope d’Alsace). La Nuée Bleue, Schtroossburi 1992, ISBN 2-7165-0151-3. 
• Detlef Bussat: Hartmannsweilerkopf 1914/18 – Berg des Todes. Epubli, Berliin 2016, ISBN 978-3-7418-6942-6. 

uff Frànzeesch

• Auguste Chapatte, Bernard Giovanangeli: Hartmannswillerkopf, 1915-1916 : souvenirs d’un poilu du 15-2. Giovanangeli, Pàriis 2011, ISBN 978-2-7587-0078-4 (französisch, 157 S.). 
• Dominique Toursel-Harster, Jean-Pierre Beck, Guy Bronner: Dictionnaire des monuments historiques d’Alsace. La Nuée Bleue, Schtroossburi 1995, ISBN 2-7165-0250-1, Hartmannswiller, Champ de bataille du Hartmanswillerkopf, S. 164–66 (französisch, 663 S.). 
• Nicolas Lefort, Michel Spitz, Patrick Bogner (Bìld.), Genrààl Bernard Cochin (Vorw.): Hartmannswillerkopf : monument national de la Grande Guerre en Alsace. Éditions du Signe, Eckelse 2015, ISBN 978-2-7468-3267-1. 
• Sophie Zénon: Pour vivre ici. LOCO, Pàriis 2017, ISBN 978-2-919507-85-6 (französisch, 112 S.). 

  Commons: Hartmannswillerkopf – Sammlig vo Multimediadateie

• Websitta vu dr Gedankschtätta (frànzeesch, hoochdiitsch)
• a Vorschtällung vum Hàrtmànnswillerkopf bii dr diitscha Bundeswehr (hoochdiitsch)
• a Vorschtällung vum Hartmannswillerkopf bii Visit Alsace (hoochdiitsch, frànzeesch)
• a Vorschtällung vum Hàrtmànnswillerkopf bii Elsass geniessen (hoochdiitsch)
• Websitta “Expedition Hartmannsweilerkopf 1914-18” (hoochdiitsch)
• Ààsìchtskàtrta vum Hàrtmànnswillerkopf biim Ansichtskarten-Lexikon (hoochdiitsch)