Louisiana sī Bí-kok ê chi̍t-ê chiu.
Siú-hú sī Baton Rouge, siāng toā ê siâⁿ-chhī sī New Orleans.
Louisiana Chiu State of Louisiana État de Louisiane (Hoat-gí) | |||||
---|---|---|---|---|---|
| |||||
Chhiok-hō: Bayou State • Child of the Mississippi Creole State • Pelican State (official) Sportsman's Paradise • Sugar State • The Boot | |||||
Piau-gí: Union, Justice, Confidence | |||||
Koan-hong gí-giân | Bô koan-hong gí-giân | ||||
Liû-thong gí-giân | 2007 nî ûi-chí
| ||||
Chū-bîn chheng-ho͘ | Louisianian | ||||
Siú-hú | Baton Rouge | ||||
Siāng-tōa siâⁿ-chhī | New Orleans | ||||
Siāng-tōa to͘-hōe | Tōa New Orleans | ||||
Bīn-chek | Pâi-miâ tē-31 | ||||
• Ha̍p-kè | 50,000 sq mi (135,382 km2) | ||||
• Tang-sai khoah | 130 lí (210 km) | ||||
• Lâm-pak khoah | 379 lí (610 km) | ||||
• % chúi-bīn | 15 | ||||
• Hūi-tō͘ | 28° 56′ N to 33° 01′ N | ||||
• Keng-tō͘ | 88° 49′ W to 94° 03′ W | ||||
Jîn-kháu | Pâi-miâ 25th | ||||
• Ha̍p-kè | 4,681,666 (2015 nî ko͘) | ||||
• Bi̍t-tō͘ | 93.6/sq mi (34.6/km2) Pâi-miâ tē-24 | ||||
• Hō͘-kháu siu-ji̍p tiong-ta̍t | $45,992 (45th) | ||||
Koân-tō͘ | |||||
• Ko-tiám | Driskill Mountain 535 ft (163 m) | ||||
• Pêng-kin | 100 ft (30 m) | ||||
• Kē-tiám | New Orleans −8 ft (−2.5 m) | ||||
Siat chiu chìn-chêng | Orleans Léng-thó͘ | ||||
Sin chiu seng-li̍p | 1812 nî 4 goe̍h 30 ji̍t (tē-18) | ||||
Chiu-tiúⁿ | John Bel Edwards (D) | ||||
Hù-chiu-tiúⁿ | Billy Nungesser (R) | ||||
Li̍p-hoat | Chiu Li̍p-hoat-hōe | ||||
• Siōng-gī-īⁿ | Chham-gī-īⁿ | ||||
• Hā-gī-īⁿ | Chiòng-gī-īⁿ | ||||
Chham-gī-goân | John Neely Kennedy (R) Bill Cassidy (R) | ||||
Chiòng-gī-īⁿ tāi-piáu | 5-ê Kiōng-hô-tóng, 1-ê Bîn-chú-tóng (lia̍t-toaⁿ) | ||||
Sî-khu | Central: UTC −6/−5 | ||||
ISO 3166 | US-LA | ||||
Kán-siá | LA, La. | ||||
Bāng-chām | louisiana |
Louisiana sī tùi Hoat-kok kok-ông Louis 14-sè hō--lâi-ê. Chi̍t khai-sí chú-tiūⁿ Mississippi Hô tē-khu léng-thó͘ ê René-Robert Cavelier, Sieur de La Salle, sī hō La Louisiane.
Louisiana ê sai-pêng sī Texas, pak-pêng sī Arkansas, tang-pêng sī Mississippi, lâm-pêng óa tī Be̍k-se-ko Oan
Chhiong-chek tē-he̍k, pau-koat kē làm-tē, hái-kîⁿ tâm-tē kap hái-sòaⁿ, chiàm kui chiu 52,000 pêng-hong kong-lí ê thó͘-tē, in tōa-hūn lóng sī óa tī Be̍k-se-ko Oan kap Mississippi Hô iân-hōaⁿ. Mississippi Hô sī tùi pún chiu pak-pō͘ hiòng lâm, keng-kòe beh 1000 kong-lí tn̂g liáu-āu lâu ji̍p Be̍k-se-ko Oan, chú-iàu ê hun-chi ū Red Hô kap Ouachita Hô.
Louisiana goân-lâi sī Bí-kok goân-chū-bîn khiā-khí ê só͘-chāi. Khó-kó͘-ha̍k siōng ùi kin-á-ji̍t Monroe siâⁿ hū-kīn ê Watson Brake tē-tiám, ū hoat-kiàn 5400 tang chêng chó-iū só͘ khí ê chi̍t-kóa thô͘-tun (mound) kiàn-chō-bu̍t. Khah òaⁿ, koh ū ùi Poverty Point tē-tiám hông hoat-kiàn ê kong-goân-chêng 1500 nî chó-iū ê bûn-hòa, in ū khó-lêng sī Pak Bí-chiu siāng chá ê pō͘-lo̍k bûn-hòa, chûn-chāi kàu chêng 700 nî chó-ōiū.
Tāi-seng lâi kàu Louisiana ê Au-chiu lâng sī 1528 nî Se-pan-gâ Panfilo de Narváez niá-chhōa ê thàm-hiám-chiá, in tong sî khì káu Mississippi Hô chhut-kháu ê só͘-chāi. 17 sè-kí āu-kî, Hoat-kok kap Hoat-kok-hē Ka-ná-tah-lâng ê thàm-chhâ, kiàn-li̍p khí in tī Mississippi Hô kap Be̍k-sek-ko Oan hái-hōaⁿ oa̍h-tāng ê ki-chhó͘. Té-bé Hoat-kok chú-tiuⁿ tùi Be̍k-sek-ko Oan kàu Ka-ná-tah chi kan ê tōa hūn thó͘-tē.
1682 nî Hoat-kok ê Robert Cavelier de La Salle hō-miâ Louisiana tē-hng lâi kèng-hōng kok-ông Louis 14-sè. 1699 nî, tùi Ka-ná-tah kòe--lâi ê Pierre Le Moyne d'Iberville, kiàn-li̍p khí thâu chi̍t chō Hoat-kok-lâng ê éng-kiú chng-siā Fort Maurepas, in lēng-gōa koh tī Mississippi hái-kháu khí sió-hêng iàu-sài La Balise.
1722 nî, Hoat-kok kā Illinois Kok (Pays des Illinois) ê chèng-hú tùi Ka-ná-tah sóa kòe Louisiana. Tong-sî kóng ê Louisiana tē-khu, pau-koat liáu Tōa-ô͘ tē-khu í-lâm, Rocky Soaⁿ-tē kap Allegheny Soaⁿ-tē chi kan ê thó͘-tē. 1745 nî ê sî, Louisiana ê kài-sòaⁿ koh chìn chi̍t pō͘ hông khak-tēng.
1803 nî, Bí-kok keng-kòe Louisiana Siu-bé, chiong 2,100,000 pêng-hong kong-lí ê thó͘-tē bé-siu, só͘-hùi sī 6 chheng-bān franc. Chia-ê chîⁿ lāi-bīn ū 3.5 pah-bān sī sǹg lâi hêng Bí-kok khiàm Hoat-kok ê siàu.
1860 nî sî-chūn, Louisiana chiu lāi ū 18,647 ê chū-iû o͘-lâng, sī Bí-kok kok chiu lāi-bīn siāng chē--ê. Tông-sî in tī sán-gia̍p siōng óa-ná koh chin i-lōa o͘-lâng lô͘-lē, ū 331,726 ê lō͘-lê jîn-kháu, chiàm tong-sî chiu lāi chóng jîn-kháu 708,002 ê 47%. Kap kî-tha lâm-hong chiu hūn chò-chóe, Louisiana tī 1861 nî 1 goe̍h 26 thoat-lî liân-pang, ka-ji̍p America Liân-bêng-kok. Liân-pang-kun ê chiàn-lio̍k to̍h sī bé chiàm Mississippi Hô, chō-sêng Louisiana kòe bô lōa kú chiō hông phah-pāi, liân-pang-kun tī 1862 nî 4 goe̍h 25 chiàm-niá New Orleans siâⁿ.
2005 nî 8 goe̍h, New Orleans téng chiu lāi ó Be̍k-se-ko Oan ê kē-tē, siū tio̍h Hong-hai Katrina giâm-tiōng ê sún-hāi.
Louisiana tī 2015 nî ê GDP sī 239,305 pa̍h-bān bí-kim. Chiàu 2015 nî ê chu-liāu, pún chiu siāng-chē lâng chò ê sán-gia̍p sī kiān-khong chiàu-kò͘ kap siā-hōe hû-chō͘ (health care and social assistance).
Louisiana chú-iàu ê lông-sán chi it sī hái-sán, in sī thong sè-kài siāng tōa ê tām-chúi lêng-hê (crawfish) ê sán-tē, chiàm 90% ê sán-liōng. Kî-tha ê lông-sán koh ū mî-hoe, n̂g-tāu, gû, kam-chià, leng-chè-phín kap tiū-bí. Kang-gia̍p ê hong-bīn ū seng-sán hòa-ha̍k chè-phín, chio̍h-iû kap mûi-thoàⁿ chè-phín, si̍t-phín ka-kang, ūn-su chong-pī, chè-chóa téng khoán. Koan-kong-gia̍p mā sī chāi-tē keng-chè tiōng-iàu ê pō͘-hūn, iû-kî sī tùi New Orleans tē-hng lâi kóng.
This article uses material from the Wikipedia Bân-lâm-gú article Louisiana, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Nā bô lēng-gōa kóng, chiàu CC BY-SA 4.0 thang īng. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Bân-lâm-gú (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.