Sint Monon: Sint vinou d' Escôsse

Il a morou moudri a Forire e 635.

On l' preye po les maladeyes des biesses a Nassogne.

Il est fiesti l' 18 d' octôbe.

A l' ådje di 15 ans (diviè l' an 600), li sint Monon fwait on sondje et decide di vni dmorer å fén mitan d' l' Årdene, la k' les fådeus et les bokions adorént co les diès payins.

Po cvierser les Årdinwès, k' i fåt croere ki cåzént co on lingaedje gayel, il aveut ça d' bea : ene langue ene miete rishonnante.

I bastixha en ermitaedje a Freyir (ki va divni Nassogne).

E 635 ou 636, i dveut distrût les pires do diåle, ki les djins adorént.

Po s' rivindjî, des bokions el touwît. Si coir a stî trové pa on pourcea ki fougnive avår la.

Pepin d' Hesta î fjha basti ene eglijhe et-z î mete les rlikes do sint.

Les rmouwaedjes di sint Monon, c' est ene ceremoneye do dimegne après l' Acinsion a Nassogne. Les djins î vnèt priyî conte les maladeyes des pourceas. Gn aveut 4000 5000 pelrins e 1950, et eco 2500 e 1957.

Après messe, on rmouwéve les rlikes do sint, dj' ô bén : on lzès moennéve dè l' eglijhe eviè l' tchapele emey ene håye di coxheas.

Dinltins, li porcession atakéve pås djins d' Nassogne, pu tos les viyaedjes pa ôre alfabetike. Arivé a Forire, li swisse boerléve e walon :

"E-n erî (a-n arîre)
Les moudreus d' Forire
Il ont touwé Monsieu sint Monon."

Et les djins d' Forire si ralént mete al cawe del porcession.

 

On conte set eglijhes et 32 posteures do sint el province do Lussimbork et l' Nonne del province di Lidje. Li pus cnoxhowe, c'est a Nassogne.

On l' sieve eto al Pitite-Han et a Coirnîmont.

Sicrîts Sourdants

Li vicåreye da sint Monon a stî scrîte pol prumî côp dins les Gesta episcoporum Tungrensium, Trajectensium et Leodiensium (djesses des evetchîs di Tongue, do Trek, et d' Lidje) d' Heriger diviè 980, dj' ô bén, 300 ans après côp.

Eto, i fwait målåjhey di bén vey li veur emey les doucès croyances k' i s' avént diswalpé tot ç' tins la å long.

Po s' fé comprinde des Årdinwès, Monon eployive-t i on lingaedje gayel di Scôsse ? Ça voreut dire ki les djins d' Forire cåzént co motoit gayel e 650, et shuve li rlidjon des Celes.

Di ces trevéns la, gn a yeu sacwants priyesses et des moennes k' ont vnou di Scôsse aviè l' Walonreye po-z î catrucimer les djins. Come sint Min.

On l' preye eto e l' Escôsse, wice k' i gn a ene eglijhe a s' no (Monon's Kirk) nén lon del veye di Sint-Andrî-e-l'-Escôsse (Saint Andrew).