Zengui

C’ est cwand i prinda li veye d’ Edesse ki les catolikes vont-st enonder li deujhinme croejhåde.

I skepia e 1085. I mora li 14 di setimbe 1146 a 61 ans.

Si gråde, c’ esteut atabek des Trouks Seldjoukides. I s’ bata ostant disconte les ôtes tchîfs muzulmans ki disconte les foices catolikes di Palestene.

Il a cmincî govierneu di Bassora.

E 1127, i maistrijha ene revintreye do calife di Bagdet disconte di ses mambors seldjoukides. Pol riscompinser, li Zultan trouk li lome govierneu d’ Alep eyet d’ Mossoul.

Il intere pol prumî côp a Alep li 18 di djun 1128.

E 1132, i doet co on côp aler rataker l’ calife di Bagdet, mins ci côp cial, c’ est lu k’ a l’ dobleure, a Ticrite. I manke d’ esse apicî pa l’ innmi, cwand èn oficî cûde, Ayyoub, lyi fwait ripasser l’ aiwe do Tigue, et rintrer a Alep. Les deus familes vont dmorer aloyeyes, des dijhinnes d’ anêyes å lon. (Ayyoube, c’ est l’ pa da Saladin).

E 1133, li calife vént assidjî Mossoul troes moes å long mins fwait berwete. Li calife serè touwé på Zultan trouk e 1135.

Ciste anêye la, Zingui est dmandé a Damasse pa on djonnea al tiesse del veye, ki s’ a metou tertos a dos. Mins si prôpe mame, Zemrôde, towe si fi po rfé l’ påye avou les djins. Et espaitchî Zingui d’ moussî come vinkeu a Damasse (li disfinse est acviernêye pa on militaire trouk lomé Moynouddine Ounar. Po n’ nén fé l’ guere, les Damaskîs dinèt a Zengui li tite teyorike di somrin. Et lu eraler riprinde sacwants veyes a Bijhe, inte di zeles Maarate.

E 1137, Zingui vout prinde Homse. Li disfindeu, ci rest Moynouddine Ounar k’ evoye ene lete å conte di Tripoli k’ i va capituler. Les foices catolikes (tripoli et Djeruzalem) arivnut dåre dåre po-z espaitchî Zengui di prinde Homse, a deus djoûs d’ rotaedje lon d’ Tripoli. Les catolikes ont ene dôpinne. Li rwè Foulki d’ Djeruzalem si reclôt dins l’ tchestea-fôrt. I saye di dmander des scours a Djeruzalem, mins Zengui côpe totes les voyes, et les assidjîs n’ ont nole novele des leurs. I s’ rindèt, et poleur eraler a Djeruzalem, disconte li rindicion do tchestea-foirt di Baarine, et 50.000 dinårs.

E 1138, i va aidî li vî emir di Chayzar disconte d’ èn aloyance des Roumis et des contes d’ Edesse, Djoçlin II et d’ Antiyotche, Raimond. I parvént a fé lever l’ sidje (li 21 di may), djusse pal voye d’ ene guere sicolodjike (fé dispetroner les aloyîs, fé sogne ås sôdårs ki des ricfoirts vinèt d’ totavå l’ monde muzulman, evnd.).

Adonpwis, i passe on drole d’ acoird avou les Damaskîs. I va maryî li princesse Zemrôde, ey aveur Homse po dote. E 1939, on towe li deujhinme fi da Zemrôde a Damasse, et l’ feme dimande a Zengui dil’ aller vindjî. Mins gnè ra la li vî Moynouddine Ounar ki va disfinde li veye. Zengui el sait bén, ey atake ene ôte possession des Damaskîs, Baalbek. Ele tént deus moes. C’ est l’ erî-såjhon. On doet ratinde li bontins po rfé l’ guere (les sôdårs divèt aller coûtiver leus tchamps tins del såjhon des plouves, les voyes sont berdouyeuses… ).

C’ est adon ki les Damaskîs sinèt ene aloyance avou li rwè d’ Djeruzalem. Sorlon cist acoird di 1140, les deus årmêyes si metront eshonne disconte Zengui ; Damasse payrè 20.000 dinårs po les operåcions militaires. I rprindont li foitresse di Baniasse eshonne, et l’ rinde å rwè Foulki. Les Damaskîs vont livrer eto des ostaedjes å Djeruzalemîs po mostrer leu bounalwè. Zengui si sint groujhî. I dene Balbek come fî a Ayyoube, eyet raler gueryî so Bijhe.

Cist acoird la amoenne li påye disk’ e 1144, cwand Zengui va ataker et rprinde Edesse, et shuvanmint, escoursi li deujhinme croejhåde. Ca Zengui a « dzingnî » Edesse di tos les catolikes, et n’ leyî dins l’ veye ki les crustins årmenyins et siryins.

E 1146, adon k’ i s’ aprestêye a ataker les veyes di Palestene, i doet raler a Edesse, la k’ li conte Djoçlin saye di rprinde li povwer. I towe les sotneus do vî conte, et astaler rola 300 familes djwives. Adonpwis, il erva po rmete di l’ ôre å plin mitan di s’ dominne, inte Alep er Mossoul, a Jaabar, la k’ èn emir ni ricnoxhe nén si otorité.

Tins do sidje, ene nute, k’ i s’ a edoirmou crevé sô, i s’ dispiete, et vey onk di ses unukes boere do vén dins s’ prôpe posson. I l’ manceye del pûni comifåt li londmwin. Po n’ nén passer les berdouxhes, l’ unuke ratind ki s’ mwaisse soeye redoirmou, et li sgoziyî, pu såperter evoye viè Jaabar, wice k’ il est rçû come li Messeye.

Il esteut waraexhe come tot, et sovint sô, come cåzu tos les tchîfs militaires trouks di ç’ trevén la. Mins i n’ leyive måy ses tropes piyî les payis k’ i goviernéve. I doirmeut avou ses sôdärs, rinacant tos ses palås k’ ilaveut divins si lådje fî. Ces-ci estént diciplinés. I n’ årént oizou roter so on tchamp cwand i passént dins des coûteures, mins s’ shuve al cawêye so les pazeas.

Il a åtoû d’ lu des conseyîs, et ene cåkêye di racsegneus di tot çou ki s’ passe a Bagdad, Ispahan, Damasse, Antiyotche et Djeruzalem.