Histoire De Wallonie, Le Point De Vue Wallon

Istwere del Waloneye, come veyowe pås Walons

Il a stî scrît pa Arnaud Pirotte et Yannick Bauthière, ey eplaidî ås eplaidreyes Embanner e 2012. Il a stî replaidî ene miete ricandjî e 2022.

ISBN 978-2-914855-78-5 (1ire edicion)

ISBN 978-2-36747-097-9 (2inme edicion)

Mins pocwè don fåleut i ene sifwaite istwere ?
Paski l' istwere, mes djins, est todi scrîte pa les djins k' ont wangnî les batayes. Et dins leus lives, gn a pont d' plaece po çou ki n' lezî va nén. Adon, come li Waloneye est dins l' Beldjike, noste istwere est scrîte come ene « Istwere di Beldjike ». E çou k' on acsegne a nos gaméns et nos feyes, c' est çou ki shonne bén pol Beldjike. On saye di mostrer ki l' Beldjike, minme si ele n' egzisteye ki dispus 1830, a todi stî la, come èn efant dins l' vinte di s' mame. Ele diveut skepyî on djoû, c' esteut scrît.
Portant, nos veyans ki, po ds afwaires ki gn a, ça n' serè nén veyou del minme manire pol Beldjike ou l' Waloneye.
Avou Arnaud, nos n' voléns nén esse pus nåcionalisses ki les nåcionalisses. Adon, nos avans djusse sayî di rmete l' eglijhe å mitan do viyaedje. Nos n' cåzans nén di tot çou k' est dins l' istwere di Beldjike et ki n' riwaite nén les Walons : li bataye di Cortrès, Brudje... Nos avans ene manire walone di cåzer di Yopôl III, des Gålwès ou bén del Bourgogne. Et nos cåzans d' afwaires k' on acsegne måy (ou waire) å djonnes di Waloneye : Lidje et les libertés, les ovrîs do XIXe sieke, li tins ki Mouze esteut li cinte di l' Urope…
Tot ça po vs dire ki ci live ci vos apudrè bråmint ds afwaires, sins toumer dins li nåcionalisse k' a fwait tant d' må a nosse Waloneye.

Li coviete est diferinne : ele riprezinte les trevéns industriyels avou ses deus contråves costés. Li sûtisté des Walons, mins å pris del sofrixhance des ovrîs.

L' ovurresse adjokêye so on teri, come li «Marianne» del revintreye francesse, nos rmimbere Terwagne di Marcour ene Walone k' esteut la a Paris e 1789. C' est l' imådje do ricviersaedje economike ki s' passe pol moumint. L' erî-plan avou les oujhenes et les tchmins d' fier nos rapinse l' eritance di ces trevéns la del grosse industreye.

Do costé « imprimreye », il est bråmint pus tene, mågré ses 440 pådjes (conte 384 pol prumî). Li papî est pus fén et les caracteres sont pus ptits. Gn a ossu toplin des fotos.

Li cloyaedje da Claude Thaise, prezidint do « Rassamblumint walon » n’ est pus la (come li pårti). Li dierin tchaptrê dene ossu des noveles del Walonreye di 2012 a 2022.

Gn a on ptit boket sol lingaedje walon sicrît pa Lucien Mahin (p. 384-386). Adonpwis, 20 pådjes sol foclore del Walonreye (p. 398-418).

Ont ossu pårticipé pa leus sûtis conseys : Alain Colignon, Paul Delforge et Jean Pirotte (cités p. 6).

Lucien Mahin, «Istwere del Walonreye sicrîte pa des Walons» (pol 2inme edicion do live), Li Rantoele l° 105, bontins 2023.

•   so Wikisourd: Istwere del Waloneye, veyowe pås Walons (papî complet da Yannick Bauthière e 2012)