Zaxchinlar (oʻz nomini zaxchin — „chetdagilar“) — hozir gʻarbiy Moʻgʻulistonda (Kobdo viloyati) istiqomat qiluvchi oyratlar tarkibidagi guruhlardan biri hisoblanadi.
32 845 nafar kishidan iborat (mamlakat umumiy aholisining 1,2 %, 2010-yilgi roʻyxatga koʻra), Moʻgʻulistondagi yettinchi yirik etnik guruhdir. Ular oyrat (oyrat-qalmiq) tilining zaxchi lahjasida, shuningdek, moʻgʻul (xalxa) tilida gaplashishadi. Iymoni — buddistlar, baʼzilari anʼanaviy eʼtiqodlarga amal qilishadi.
XVII asrning oxirida djungar hukmdorlari tomonidan chegaralarni himoya qilish uchun ajratilgan torgutlar, derbetlar va xalxalar orasidan bir necha oʻnlab oilalar kirganda „Zaxchinlar“ etnonimi (shundan „chetdagi“ nom). paydo boʻlgan. 1758-yilda Djungar xonligi magʻlubiyatga uchragach, manchjurlar tomoniga oʻtgan zaxchinlardan alohida xoshun, soʻngra zaysang boshchiligida mustaqil „bayroq“ tuzilgan edi, qolganlari esa Xitoyning Kobdo maʼmuriyatiga boʻysunar edi.
Zamonaviy zaxchinlar anʼanaviy madaniyatning ayrim xususiyatlarini saqlab qolgan.
2009-yilda Moʻgʻuliston prezidenti etib saylangan Tsaxiagiyn Elbegdorj zaxchin xalqiga mansub boʻlgan. Shuningdek, Moʻgʻuliston Davlat Buyuk Xuralisining sobiq raisi (2008-2012) Damdina Demberel ham zaxchin millatifan boʻlgan.
Zaxchinlar tarkibida quyidagi etnik boʻlinmalar (elken) mavjud: xereed, bugunud, xarchin, xarnuud, xirgis, xar xuuxniy, shangasinxan, bagshiynxan, xar azarginxan, utaanxan, taxianxan, donjaaxanxan, togonbaanxan, xavzaanxan, emchiynxan, danjinaaxan, xurdiyn, shuurdaanxan, turd taraachin, muxlaynxan, tsog-yondogiyn, altan shargaldaaginxan, janavangiynxan, guulin, jujiynxen, zeeegiyn, tavag zaanixan, tarvagtaynxan, shaaxlinxan, galun tavaginxan, ungshaanxan, aatiiynxan, argalchiynxan, booronxuugiyn, tsanxarinxan, xuu noyodaanxanm ulaadaynxan, shambiynxan, mangdaynxan, absaabxan, bayaranxan, darxan, buuch, zargachin, anchin, aajuudaynxan, adagsinxan, chaamgiynxan, xurmashtinxan, box zaysanginxan, turdaanxan, xulgaych, tostinxon, ondogiynxon.
This article uses material from the Wikipedia O‘zbek article Zaxchinlar, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Matndan CC BY-SA 4.0 litsenziyasi boʻyicha foydalanish mumkin (agar aksi koʻrsatilmagan boʻlsa). Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki O‘zbek (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.