Qutb
Qutb (shuningdek, AM Gerkules, AM Her kabi o‘zgaruvchilar) (erkak, birlikda qutb) ― juda kuchli magnit maydonga ega bo‘lgan qo‘shaloq yulduzlar tizimidagi kataklizm o‘zgaruvchilardan biri hisoblanadi.
Qo‘shaloqlari dK — dM spektral sinfdagi mitti yulduz va kuchli magnit maydonga ega (M) issiq ixcham ob’ektdan iborat. Odatda, yorqinlikning o‘zgarish amplitudasi taxminan 1m ni tashkil qiladi, lekin asosiy komponent rentgen nurlari bilan nurlantirilganda oʻrtacha yorqinlik 3m ga oshishi mumkin. Yorqinlik o‘zgarishining to‘liq amplitudasi 4-5m ga yetishi mumkin.
Ko‘pgina kataklizm o‘zgaruvchilarida asosiy ketma-ketlikning yo‘ldosh yulduzidagi modda oq mitti yulduz ustiga akkretsion diski shaklida tushadi. Qutblarda yaqinida oq mitti yulduzning magnit maydoni shunchalik kuchliki, u akkretsiya diskining shakllanishiga yo‘l qo‘ymaydi. Gaz oq mitti yulduzning dipol magnit maydonining kuch chiziqlari bo‘ylab akkretsiya voronkasi shaklida tushadi.
Bunday ob’ektlarning tipik magnit maydonlari 10 milliondan 80 million gaussgacha (1000-8000 tesla). AN Katta Ayiq yulduzi kataklizmatik o‘zgaruvchilar orasida eng kuchli magnit maydonga ega — 230 million gauss (23 kT).
Qutblar o‘z nomini ular chiqaradigan yorug‘likning ham chiziqli, ham aylana qutblanishga ega bo‘lganidan olgan. Qutblanish qutblarni o‘rganish uchun muhim ahamiyatga ega, shuningdek, qo‘shaloq yulduzlar tizimining geometriyasi haqida maʼlumot beradi.
Yana qarang
- Kataklizm o'zgaruvchan
- Oʻrta qutb
Manbalar
Adabiyotlar
- Coel Hellier. Cataclysmic Variable Stars: How and Why They Vary. Springer Praxis, 2001. ISBN 1-85233-211-5. (ingl.)
- Hellier, Coel. Cataclysmic Variable Stars. Springer, 2001.
Havolalar
- Cropper, Mark. The polars(ingl.) // Space Science Reviews : journal. — Springer, 1990. — 1 December (Andoza:Бсокр, Andoza:Бсокр). — Andoza:Бсокр. — ISSN 0038-6308. — DOI:10.1007/BF00177799. — Andoza:Bibcode.
- Krzeminski, W.; Serkowski, K. Extremely high circular polarization of AN Ursae Majoris(ingl.) // The Astrophysical Journal : journal. — IOP Publishing, 1977. — August (Andoza:Бсокр). — Andoza:Бсокр. — DOI:10.1086/182506. — Andoza:Bibcode.
This article uses material from the Wikipedia O‘zbek article Qutb, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Matndan CC BY-SA 4.0 litsenziyasi boʻyicha foydalanish mumkin (agar aksi koʻrsatilmagan boʻlsa). Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki O‘zbek (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.