Geografik Qutblar
Geografik qutblar (Shimoliy qutb va Janubiy qutb) — Yer aylanishidan hosil boʻlgan xayoliy oʻqning Yer yuzasi bilan kesishgan nuqtalari.
G. q.da Yer meridianlarining hammasi tutashadi. Unda odatdagi dunyoda tomonlari yoʻq, kun va tun almashinmaydi. U yerda Quyosh yarim yil chiqmaydi va yarim yil botmaydi (qarang Qutb tuniva Hutbkuni). G. q. nuqtasi Yer yuzasida murakkab ztri chiziq boʻylab siljib yuradi, yaʼni tomonlari 26 m boʻlgan kvadrat ichida oʻz holatini oʻzgartirib turadi. Yer shaklining sharga deyarli oʻxshash boʻlganligi tufayli, qutblarga Quyosh nuri yotiq (23 ʻ/2° dan yuqori boʻlmaydi) tushadi, natijada G. q. atrofida juda keng maydonning iqlimi sovuq, kuchli shamol va izgʻirinlar boʻladi. Shimoliy G. q. Shimoliy Muz okeanining muz bilan qoplangan suvi ustida joylashgan. Shimoliy G. q. (89°55’ sh. k.)ga birinchi boʻlib amerikalik qutbshunos R. Piri (1909 yil 6 aprel) yetib borgan. Janubiy G. q. (88°23’ j. k.) Antarktida materigining Tinch okean sohiliga yaqin muz qoplami ustidadir, birinchi boʻlib unga norvegiyalik tadqiqotchi R. Amundsen (1911 yil 14 dekabr) borgan.
Yana q.
Adabiyotlar
- OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
 | Bu maqolada boshqa til boʻlimlariga ishorat yoʻq. Siz ularni topib va ushbu maqolaga qoʻshib, loyihaga yordam berishingiz mumkin. |
 | Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak. |
This article uses material from the Wikipedia O‘zbek article Geografik qutblar, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Matndan CC BY-SA 4.0 litsenziyasi boʻyicha foydalanish mumkin (agar aksi koʻrsatilmagan boʻlsa). Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki O‘zbek (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.