İran Yahudileri, (Farsça: یهودیان ایرانی, Yahudiyan-i İrani; İbranice: יהודים פרסים) eskiden Pers İmparatorluğu ya da İran'da yaşamış veya hâlen İran'da yaşamakta olan Yahudiler'e denir.
 | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
 İsrail | 200.000-250.000 |
 ABD | 60.000-80.000 |
 İran | ~25.000 |
 Avustralya | ~740 |
 Birleşik Krallık | Bilinmiyor |
| Diller | |
| Din | |
Yahudilik, İran'da var olan en eski dinlerden biridir. Çeşitli Tanah kitaplarında Pers İmparatorluğu'ndaki Yahudilerin yaşamı ve deneyimleri ile ilgili hikâyeler bulunur.
İran'ın aksine, bugün en çok İran Yahudisi İsrail ve ABD'de yaşar. 1993'teki sayıma göre İsrail 75.000 ve ABD 100.000 Parsime ev sahipliği yapmaktadır. İran'daki Yahudi sayısı 25.000 civarındadır. Başta Tahran, İsfahan ve Şiraz olmak üzere İran'ın çeşitli şehirlerinde yaşarlar ve İran anayasasınca koruma altındadırlar. En kalabalık Yahudi nüfusu barındıran iki Müslüman ülkeden biridir (diğeri Türkiye'dir).
İran Yahudileri terimi İranlı Yahudilerin yanı sıra İrani diller konuşan Yahudileri de kapsar. İsrail'de Parsim (İbranice: פרסים, anlamı: Farslılar) denir. İran'da ise Yahudiler'i ifade eden farklı kelimeler vardır:
İran'ın ABD ve İsrail ile olan gerginliği yüzünden Amerika'daki İranlı Yahudiler İran'daki Yahudilerin Kaliforniya ve İsrail'e yerleştirilmeleri için para toplamaya karar verdi. Buna karşı Ağustos 2007'de, İran'daki Yahudi cemaatinden "bu şeffaf politik oyunlara alet edildikleri için" gücendiklerini belirten cevap geldi.
İran Yahudi cemaatinin hükûmet tarafından dini azınlık olduğu resmen kabul edilir. İran'da tanınan her azınlık grubunun mecliste kendini temsil etme hakkı olduğundan Yahudilerin de 290 sandalyeli mecliste bir sandalyesi bulunur. Bazı kaynaklar İran'daki Yahudi nüfusunun 30.000 - 35.000 civarında olduğunu belirtirken bazı kaynaklarsa bu sayının 20.000 - 25.000 dolaylarında olduğunu belirtir.
Tahran'da hâlen hizmet veren 11 adet sinagog vardır ve bunların birçoğunun İbranice eğitim veren kursları vardır. Aynı zamanda 2 kaşer lokanta, birer tane yaşlılar yurdu ve mezarlıkları vardır. 20.000 adet kaynağıyla bir de Yahudi Kütüphanesi bulunur. Ofoğ-e-Bina isimli bir gazetesi bulunan cemaatin "Dr. Sapit Yahudi Hastanesi" isimli, doktorlarının ve hastalarının çoğunluğunu Müslümanların oluşturduğu bağışlarla çalışan bir de hastanesi vardır.
Bugün İran'daki Yahudilerin büyük bir kısmı Tahran'da yaşasa da zamanında Şiraz, Hamedan, İsfahan, Nahavand ve Babul'un yüksek sayıda Yahudi nüfusuna ev sahipliği yaptığı bilinir. İran genelinde toplam 25 sinagog bulunur.
1979'daki Afganistan'da gerçekleşen Sovyet istilasından sonra Zablon Simintov isimli tek bir tane Yahudi kalmıştır. Kazakistan'da ise sadece 4 düzine Parsim ailesi vardır. Devlet dini İslam olan Pakistan'da ise bu nüfus 200'den azdır. Hindistan'da da Yahudi yaşardı fakat 1948'de İsrail'in kurulmasıyla Yahudilerin sayısı epeyce azalmıştır. ABD'de başta Kaliforniya ve New York olmak üzere birçok eyalette Parsim bulunur.
Parsim'lerin birçoğu Farsça konuşmasına rağmen, aşağıdaki diller Parsim'lerle bağdaştırılmıştır:
This article uses material from the Wikipedia Türkçe article İran Yahudileri, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Aksi belirtilmedikçe içeriğin kullanımı CC BY-SA 4.0 lisansı kapsamında uygundur. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Türkçe (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.
