Yaz Olimpiyatları'nda Basketbol

Olimpiyatlar'da madalya sporu olarak takvime alınmadan önce, 1904'te gösteri mahiyetinde bir kez düzenlendi. Bayan basketbolunun olimpiyat takviminde yer alması 1976 yılından itibaren gerçekleşti.

Yaz Olimpiyatları'nda basketbol
Resmi site
Spor dalı	Basketbol
Yönetim birimi	FIBA
Turnuva dönemi	Dört yılda bir
İlk katılım	1904 Saint Louis Olimpiyatları (erkekler) 1976 Montreal Olimpiyatları (bayanlar)
Toplam katılım	18 kez erkekler 10 kez bayanlar
Son şampiyon	ABD(erkekler)  ABD (bayanlar)
En çok kazanan	ABD 14 kez (erkekler)  ABD 7 kez (bayanlar)
Son düzenlenen	2012 Rio Olimpiyatları

Amerika Birleşik Devletleri, bu dalda uzak ara en başarılı takımdır. ABD katıldığı 17 turnuvanın 14'ünü kazandı. Bu turnuvlarda, 1936'dan 1968 yılına kadar gerçekleştirilen 7 olimpiyat oyununu arka arkaya kazanma başarısı gösterdi. Amerika Birleşik Devletleri kadın millî basketbol takımı katıldığı 9 turnuvanın 7'sini kazandı. Bunlardan, 1996'dan 2012'ye kadar olan 5 tanesini arka arkaya kazanma başarısı gösterdi.

Basketbol, James Naismith tarafından 1891'de Springfield, Massachusetts'te bulundu. Onyıllar sonra, bu yeni bulunan spor dalı Amerika Birleşik Devletleri'nde kapalı salonlarda yapılan sporlar arasında en popüleri oldu. Popülaritesi denizleri aşan basketbol için, Avrupa'da Cenevre, İsviçre'de FIBA adında FIBA kuruldu.

Erken dönem Amerikan egemenliği

Kansas Jayhawks koçu Phog Allen'ının çabaları sayesinde basketbol ilk kez 1936 Olimpiyat Oyunları'nda Berlin'de düzenlendi, basketbol sahası olarak da tenis kortları kullanıldı. İlk üç sırayı alan ülkelere madalyalarını Dr. Naismith takdim etti. O zamanki Olimpiyat kurallarına göre tüm yarışmacılar amatör sporculardan oluşmaktaydı. Basketbol turnuvaları ilk kez 1948 Olimpiyat Oyunları'nda kapalı sahalarda düzenlendi. Amerika Birleşik Devletleri millî basketbol takımı tek bir maç dahi kaybetmeden, 1936'dan 1968'e kadar olan ilk 7 Olimpiyat Oyunları'nı kazanarak gücünü kanıtlamış oldu. Amerika, ilk zamanlar turnuvaya NBA oyuncuları gönderirken, artık Kolej Oyuncuları göndermeye başladı. Diğer ülkeler ise en iyi oyuncularını Olimpiyatlar'a göndermeye başladılar.

Münih ve sonrası

ABD'nin kazanma serisi 1972 Olimpiyat Oyunları'nda Sovyetler Birliği millî basketbol takımının çok zor şartlar altında oynanan final maçını kazanmasıyla sona erdi. Amerikalılar ikincilik madalyasını almayı redderek, final seremonisini boykot ettiler ve o günden beri madalya IOC tarafından tutuldu. Amerikalılar 1976'da yarı finalde SSCB'nin Yugoslavya'ya yenilmesiyle, finalde ikinci kez Yugoslavya millî basketbol takımını yenerek, tekrar Olimpiyat Oyunları'nda altın madalyanın sahibi oldular. Amerika'nın 1980 Olimpiyat Oyunları'nı boykot ederek olimpiyatlarda yer almamasının ardından Yugoslavya millî basketbol takımı Olimpiyatlar'ı kazanan 3. takım oldu. Yugoslavya, yarı finalde SSCB'yi, finalde de İtalya'yı yendi. ABD, bu sefer SSCB'nin boykot ettiği 1984 Olimpiyat Oyunları'nı, finalde İspanya'yı yenerek kazandı. 1988 Olimpiyat Oyunları'nı SSCB yarı finalde ikinci kez ABD'yi ve finalde de Yugoslavya'yı yenerek ikinci kez kazandı.

Profesyonel dönem

1989'da Borislav Stanković 'in Başkanlığında FIBA, NBA oyuncularının Olimpiyat Oyunları da dahil olmak üzere, uluslararası turnuvalarda mücadele edebilmelerine izin verdi. Takip eden ilk olimpiyatlar 1992 Olimpiyat Oyunları'ydı. 1992 ABD Rüya Takım'ı ortalama 44 sayı farklarla ve hiç mola kullanmadan altın madalyanın sahibi oldu. Bu arada artık Sovyetler Birliği ve Yugoslavya devletleri parçalanmışlardı, fakat onların halefleri olan devletler yine güçlü takımlara sahiplerdi. Yeni bağımsız iki ülke olan Hırvatistan ve Litvanya sırasıyla gümüş ve bronz madalya kazandılar.

ABD, 1996 Olimpiyat Oyunları ve 2000 Olimpiyat Oyunları'nı da kazandı ancak performansı 1992 Olimpiyat Oyunları'ndaki gibi değildi. Olimpiyatlar'da NBA oyuncularının mücadele etmesine izin verildiğinden beri Atlanta'da düzenlenen 1996 Oyunları, ev sahibi şehrin aynı zamanda bir NBA takımına da sahip olduğu ilk örnekti. Atlanta'da Sırbistan, Sydney'de Fransa finalist olan ülkelerdi. Her iki turnuvada da Litvanya bronz madalya kazanan takımdı.

ABD'nin yeniden kurduğu egemenlik 2004 Olimpiyat Oyunları'nda gruplarda Porto Riko ve Litvanya'ya yenilmesi ve yarı finalde Arjantin'e elenmesi ile kesintiye uğradı. Atina'da düzenlenen 2004 Olimpiyat Oyunları'nı finalde İtalya'yı yenen Arjantin kazandı. Bu sonuçla Olimpiyat Oyunları'nı kazanan 4. takım oldu.

Amerikalılar Pekin'de düzenlenen 2008 Olimpiyat Oyunları'nda tekrar eski güçlerine kavuşarak, finalde 2006 FIBA Dünya Basketbol Şampiyonası Şampiyonu İspanya'yı yendiler ve altın madalyanın sahibi oldular. Arjantin turnuvayı 3. bitirdi ve bronz madalyanın sahibi oldu.

2012 Olimpiyat Oyunları'nda Londra'da Amerikalılar ve İspanyollar tekrar finalde karşı karşıya geldiler. Bu finali az bir farkla da olsa, yine ABD kazandı.

•   Berlin 1936: Reichsportfeld, Berlin
•   Londra 1948: Harringay Arena, Harringay
•   Helsinki 1952: Tenis Sarayı ve Messuhalli II, her ikisi de Helsinki'de
•   Melbourne 1956: Sergi Binası, Melbourne
•   Roma 1960: Sports Arena ve Spor Sarayı, Roma
•   Tokyo 1964: Yoyogi National Gymnasium, Tokyo
•   Mexico City 1968: Palacio de los Deportes, Meksiko
•   Münih 1972: Basketballhalle, Münih
•   Montreal 1976: Étienne Desmarteau Centre ve Montreal Forum, Montreal
•   Moskova 1980: CSCA Spor Sarayı ve Olimpiysky Stadium, Moskova
•   Los Angeles 1984: The Forum, Inglewood
•   Seul 1988: Jamsil Arena, Seul
•   Barcelona 1992: Pavelló Olímpic de Badalona, Badalona
•   Atlanta 1996: Forbes Arena ve Georgia Dome, Atlanta
•   Sydney 2000: The Dome ve Sydney SuperDome, Sidney
•   Atina 2004: Helliniko Indoor Arena ve Olympic Indoor Hall, Atina
•   Pekin 2008: Wukesong Indoor Stadyumu, Pekin
•   Londra 2012: Olympic Basketball Arena ve Kuzey Greenwich Arena, Londra
•   Rio de Janeiro 2016: Arena 1 do Centro Olímpico de Treinamento, Rio de Janeiro

2012 Olimpiyat Oyunları'nda uygulandığı gibi, elemeler 3 aşamadan oluşmaktadır:

1. 1 takım (erkek ve kadın) dünya şampiyonu olarak,
2. 7 erkek takımı ve 5 kadın takımı bölgesel şampiyonalarındaki sıralamalara göre,
3. 3 erkek takımı ve 5 kadın takımı kalan boşluk için kendi bölgesel şampiyonsından direkt olarak katılamayan en iyi takımların oynadığı eleme turnuvasından,

Turnuvayı düzenleyen ülkenin takımı otomatik olarak turnuvaya katılır.

Confederation	1936	1948	1952	1956	1960	1964	1968	1972	1976	1980	1984	1988	1992	1996	2000	2004	2008	2012	2016
FIBA Afrika	15.-18.	19.	9.-16.	--	--	--	15.	15.	12.	11.	12.	10.	10.	11.	12.	12.	12.	10.
FIBA Amerika	1.	1.	1.	1.	1.	1.	1.	2.	1.	5.	1.	3.	1.	1.	1.	1.	1.	1.
FIBA Asya	5.	8.	9.-16.	7.	11.	10.	13.	13.	11.	12.	10.	9.	12.	8.	10.	8.	8.	12.
FIBA Avrupa	4.	2.	2.	2.	2.	2.	2.	1.	2.	1.	2.	1.	2.	2.	2.	2.	2.	2.
FIBA Okyanusya	--	--	--	12.	--	9.	--	9.	8.	8.	7.	4.	6.	4.	4.	9.	7.	7.

Katılan ülkeler

Ülkeler	36	48	52	56	60	64	68	72	76	80	84	88	92	96	00	04	08	12	Yıllar
Angola	A												10.	11.	12.	12.	12.		5
Arjantin		15.	4.											9.		1.	3.	4.	6
Avustralya				12.		9.		9.	8.	8.	7.	4.	6.	4.	4.	9.	7.	7.	13
Belçika	19.	11.	17.																3
Brezilya	9.	3.	6.	6.	3.	3.	4.	7.		5.	9.	5.	5.	6.				5.	14
Bulgaristan			7.	5.	16.		10.												4
Kanada	2.	9.	9.	9.		14.			4.		4.	6.			7.				9
Orta Afrika Cumhuriyeti	A											10.							1
Şili	9.	6.	5.	8.															4
Çin	A				A						10.	11.	12.	8.	10.	8.	8.	12.	8
TayvanB	15.	18.		11.															3
Hırvatistan	C												2.	7.			6.		3
Ülkeler	36	48	52	56	60	64	68	72	76	80	84	88	92	96	00	04	08	12	Yıllar
Küba		13.	9.				11.	3.	7.	6.									6
Çekoslovakya	9.	7.	9.		5.			8.	6.	9.				A					7
Mısır	15.	19.	9.					16.	12.		12.	12.							7
Estonya	9.		D																1
Finlandiya			9.			11.													2
Fransa	19.	2.	8.	4.	10.						11.				2.			6.	8
AlmanyaE	15.							12.			8.		7.				10.		5
Büyük Britanya		20th																9.	2
Yunanistan			17.											5.		5.	5.		4
Macaristan		16.	9.		9.	13.													4
Hindistan										12.									1
İran		14.															11.		2
Ülkeler	36	48	52	56	60	64	68	72	76	80	84	88	92	96	00	04	08	12	Yıllar
Irak		22.																	1
İrlanda		23.																	1
İsrail	A		17.																1
İtalya	7.	17.	17.		4.	5.	8.	4.	5.	2.	5.				5.	2.			12
Japonya	9.			10.	15.	10.		14.	11.										6
Güney Kore	A	8.		14.		16.	14.					9.		12.					6
Letonya	15.		D																1
Litvanya			D										3.	3.	3.	4.	4.	8.	6
Meksika	3.	4.	9.		12.	12.	5.		10.										7
Fas	A						16.												1
Yeni Zelanda															11.	10.			2
Nijerya																		10.	1
Ülkeler	36	48	52	56	60	64	68	72	76	80	84	88	92	96	00	04	08	12	Yıllar
Panama							12.												1
Peru	8.	10.				15.													3
Filipinler	5.	12.	9.	7.	11.		13.	13.											7
Polonya	4.				7.	6.	6.	10.		7.									6
Porto Riko	A				13.	4.	9.	6.	9.			7.	8.	10.		6.			9
Romanya			17.																1
Rusya	A		D										F		8.		9.	3.	3
Senegal	A						15.	15.		11.									3
Sırbistan-KaradağH	G													2.	6.	11.			3
Singapur	A			13.		I													1
Sovyetler Birliği	A		2.	2.	2.	2.	3.	1.	3.	3.		1.	F	A					9
İspanya					14.		7.	11.		4.	2.	8.	9.		9.	7.	2.	2.	11
Ülkeler	36	48	52	56	60	64	68	72	76	80	84	88	92	96	00	04	08	12	Yıllar
İsveç										10.									1
İsviçre	9.	21.	17.																3
Tayland	A			15.															1
Tunus																		11.	1
Türkiye	19.		17.																2
Birleşik Takım	A												4.	A					1
ABD	1.	1.	1.	1.	1.	1.	1.	2.	1.		1.	3.	1.	1.	1.	3.	1.	1.	17
Uruguay	6.	5.	3.	3.	8.	8.					6.								7
Venezuela													11.						1
Yugoslavya					6.	7.	2.	5.	2.	1.	3.	2.				A			8
Ülkeler	21	23	23	15	16	16	16	16	12	12	12	12	12	12	12	12	12	12

Notlar

A^{^A} NOC, IOC'nin üyesi değillerdi.
B^{^B}   Çin 1936-56
C^{^C}   Yugoslavia bir bölümü 1936-1988
D^{^D}   Sovyetler Birliği'nin parçası olarak mücadele etti. 1952-88
E^{^E}   Batı Almanya olarak 1968-88
F^{^F}   Birleşik Takım bir bölümü 1992'de
G^{^G} şimdi   Sırbistan,   Sırbistan ve Karadağ olarak 1992-2006
H^{^H}   Yugoslavia bir bölümü 1936-1988
I^{^I}   Malezya'nın bölümü olarak 1964'te

Resmi olmayan ve gösteri mahiyetindeki turnuva şampiyonları

• 1904   Buffalo German YMCA
• 1924   London Central YMCA

Yıl	Ev Sahibi		Altın Madalya Maçı				Bronz Madalya Maçı
			Altın Madalya Kazananı	Maç Sonucu	Gümüş Madalya Kazananı		Bronz Madalya Kazananı	Maç Sonucu	Dördüncülük (4.)
1976 1976 Olimpiyat Oyunları	Montreal		Sovyetler Birliği	play-off yapılmadı.	ABD		Bulgaristan	play-off yapılmadı.	Çekoslovakya
1980 1980 Olimpiyat Oyunları	Moskova		Sovyetler Birliği	104-73	Bulgaristan		Yugoslavya	68-65	Macaristan
1984 1984 Olimpiyat Oyunları	Los Angeles		ABD	85-55	Güney Kore		Çin	63-57	Kanada
1988 1988 Olimpiyat Oyunları	Seul		ABD	77-70	Yugoslavya		Sovyetler Birliği	68-53	Avustralya
1992 1992 Olimpiyat Oyunları	Barselona		Unified Team	76-66	Çin		ABD	88-74	Küba
1996 1996 Olimpiyat Oyunları	Atlanta		ABD	111-87	Brezilya		Avustralya	66-56	Ukrayna
2000 2000 Olimpiyat Oyunları	Sidney		ABD	76-54	Avustralya		Brezilya	84-73	Güney Kore
2004 2004 Olimpiyat Oyunları	Atina		ABD	74-63	Avustralya		Rusya	71-62	Brezilya
2008 2008 Olimpiyat Oyunları	Pekin		ABD	92-65	Avustralya		Rusya	94-81	Çin
2012 2012 Olimpiyat Oyunları	Londra		ABD	86-50	Fransa		Avustralya	83-74	Rusya

Konfederasyonlara göre performans

Confederation	1976	1980	1984	1988	1992	1996	2000	2004	2008	2012	2016
FIBA Afrika	-	-	-	-	-	12.	12.	11.	12.	12.
FIBA Amerika	2.	5.	1.	1.	3.	1.	1.	1.	1.	1.
FIBA Asya	5.	-	2.	6.	2.	7.	4.	9.	4.	5.
FIBA Avrupa	1.	1.	6.	2.	1.	4.	5.	3.	3.	2.
FIBA Okyanusya	-	-	5.	4.	-	3.	2.	2.	2.	3.

Katılan ülkeler

Ülkeler	76	80	84	88	92	96	00	04	08	12	Yıllar
Angola										12.	1
Avustralya			5.	4.	6.	3.	2.	2.	2.	3.	8
Brezilya					7.	2.	3.	4.	11.	9.	5
Belarus	B				C				6.		1
Bulgaristan	3.	2.		5.							3
Kanada	6.		4.			11.	10.			8.	4
Çin	A		3.	6.	2.	9.		9.	4.	6.	7
Hırvatistan	F									10.	1
Küba		5.			4.	6.	9.				4
Çekoslovakya	4.					A					1
Çekya	D							5.	7.	7.	2
Fransa							5.			2.	2
Büyük Britanya										11.	1
Yunanistan								7.			1
Ülkeler	76	80	84	88	92	96	00	04	08	12	Yıllar
Macaristan		4.									1
İtalya		6.			8.	8.					3
Japonya	5.					7.		10.			3
Korea			2.	7.		10.	4.	12.	8.		6
Letonya	B								9.		1
Mali									12.		1
Yeni Zelanda							11.	8.	10.		3
Nijerya								11.			1
Polonya							8.				1
Rusya	B				C	5.	6.	3.	3.	4.	5
Senegal							12.				1
Slovakya	D						7.				4
Sovyetler Birliği	1.	1.		3.	C	A					3
Ülkeler	76	80	84	88	92	96	00	04	08	12	Yıllar
İspanya					5.			6.	5.		3
Türkiye										5.	1
Ukrayna	B				C	4.					4
Birleşik Takım	A				1.	A					1
ABD	2.		1.	1.	3.	1.	1.	1.	1.	1.	9
Yugoslavya		3.	6.	2.				A			3
Kongo DCE						12.					1
Nations	6	6	6	8	8	12	12	12	12	12

Toplam

Erkekler ve kadınlarda madalya kazanan ülkelerin toplam madalya sayıları.

Sıra	Ülke	Altın	Gümüş	Bronz	Toplam
1	ABD	21	2	3	26
2	Sovyetler Birliği	4	4	4	12
3	Yugoslavya/  FR Yugoslavia	1	5	2	8
4	Arjantin	1	0	1	2
5	Birleşik Takım (EUN)	1	0	0	1
6	Avustralya	0	3	2	5
7	İspanya	0	3	0	3
8	Fransa	0	3	0	3
9	İtalya	0	2	0	2
10	Brezilya	0	1	4	5
11	Bulgaristan	0	1	1	2
12	Çin	0	1	1	2
13	Kanada	0	1	0	1
14	Hırvatistan	0	1	0	1
15	Güney Kore	0	1	0	1
16	Litvanya	0	0	3	3
16	Rusya	0	0	3	3
18	Uruguay	0	0	2	2
19	Küba	0	0	1	1
	Meksika	0	0	1	1

Madalya tablosu, erkekler

Sıra	Ülke	Altın	Gümüş	Bronz	Toplam
1	ABD	14	1	2	17
2	Sovyetler Birliği	2	4	3	9
3	Yugoslavya/  FR Yugoslavia	1	4	1	6
4	Arjantin	1	0	1	2
5	İspanya	0	3	0	3
6	Fransa	0	2	0	2
	İtalya	0	2	0	2
8	Kanada	0	1	0	1
	Hırvatistan	0	1	0	1
10	Brezilya	0	0	3	3
	Litvanya	0	0	3	3
12	Uruguay	0	0	2	2
13	Küba	0	0	1	1
	Meksika	0	0	1	1
	Rusya	0	0	1	1

Madalya tablosu, kadınlar

Sıra	Ülke	Altın	Gümüş	Bronz	Toplam
1	ABD	7	1	1	9
2	Sovyetler Birliği	2	0	1	3
3	Birleşik Takım (EUN)	1	0	0	1
4	Avustralya	0	3	2	5
5	Brezilya	0	1	1	2
	Bulgaristan	0	1	1	2
	Çin	0	1	1	2
	Yugoslavya	0	1	1	2
9	Fransa	0	1	0	1
	Güney Kore	0	1	0	1
11	Rusya	0	0	2	2

Notlar

A^{^A} NOC was not member of IOC
B^{^B} competed as part of   Soviet Union from 1952-88
C^{^C} part of   Birleşik Takım in 1992
D^{^D} part of   Czechoslovakia from 1920-92
E^{^E} as   Zaire from 1984-96
F^{^F} part of   Yugoslavia from 1976-1988