Türkmenler: Orta Asya'da yaşayan bir Türk halkı

Özbekistan, Kazakistan ve Kuzey Kafkasya'da (Stavropol Krayı) da oldukça büyük Türkmen grupları bulunur. Türk dillerinin Doğu Oğuz kolunun bir parçası olarak sınıflandırılan Türkmen dilini konuşurlar.

Türkmen

20. Bağımsızlık Günü geçit töreninde geleneksel kostümlü Türkmenler, 2011
Toplam nüfus
7.9 milyon
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Türkmenistan	4,7 milyon
İran	1.7 – 2 milyon
Afganistan	1.2 milyon
Özbekistan	152.000
Türkiye	325,000-1.000.000
Rusya	46.885
Tacikistan	15.171
Ukrayna	7.709
Pakistan	6.000
Amerika Birleşik Devletleri	5.000
Azerbaycan	340
Diller
Türkmence
Din
İslâm (Çoğu Sünnî, birazı Alevî[kaynak belirtilmeli])

 

İlk kez 8. yüzyılda bir Söğüt mektubunda geçen, 10. yüzyıldan itibaren genel bir adlandırma olarak yerleşik hayata geçmiş Türkler için, ağırlıklı olarak da Müslüman Oğuz boyları için kullanılmaya başlanılan Türkmen adı bugün dar manada Türkmenistan Cumhuriyeti'nde yaşayan Türkmenler ile Irak, İran, Suriye ve Anadolu'daki Türkmen boylarına mensup olanlar için kullanılmaktadır. Türkmenler, İslâmiyet'i kabul etmiş Oğuz boylarıdır. Türkmenler (Oğuzlar) 24 boydan oluşur. Başta Türkmenistan, Türkiye ve Azerbaycan olmak üzere Afganistan, Balkanlar, Rusya, Irak, Suriye ve İran'da yaşamaktadırlar.^{[kaynak belirtilmeli]} Türkiye, Balkanlar, Irak ve Suriye'de yaşayan Türkmenler de, Türk olarak adlandırılır. Azerbaycan ve İran'dakiler ise Azeri adını almışlardır. Anadolu Türklüğü'nün belkemiğini Türkmenler oluşturur ve bağları oldukça güçlüdür.^{[kaynak belirtilmeli]} Hazar Denizi'nin ötesinde yaşayan Türkmenlere "Yaka Türkmenleri", Anadolu'da yerleşik Türkmenlere ise "Anadolu Türkmenleri" denir.^{[kaynak belirtilmeli][özgün araştırma?]}

Türkmen adı, Türk men “ben Türküm”, Türk men “Türk insanı”, Tyurkman, Tyurkban > Türkmen “Türkler'in yurdu”, Türk iman > Türkmen “İmanlı Türk”, Tirkeman > Türkmen “ok atıcı halk”, Türkmen “Türklerin esası, hakiki Türk”, Türk-manend > Türkmen “Türk'e benzer” gibi değişik anlamlarında açıklanmıştır.

"Türkmen" kelimesi, İbn Kesir gibi bazı müelliflere göre imanlı Türk anlamına gelir. İranlılar, Müslüman Oğuzları şamancı olanlardan ayırmak için Türkî iman (inanmış Türk) demekteydi. Başka kaynaklarda ise,^[hangileri?] Türklerin şaman geleneklerinden kopup İslamiyete geçmelerinden sonra Araplar tarafından Terk-i iman (imanını terk etmiş) yani eski şaman inançlarını terk etmelerinden dolayı bu ismin verildiği söylenir.^{[kaynak güvenilir mi?]} Bu da süreç içinde Türkman ve nihâyet Türkmen'e çevrilmiştir. Oğuzlar'a "Türkmen" veya "Turkoman" denir. Son zamanlarda Türkmen terimi Müslüman Türk demektir. Fransız Türkolog Jean Deny görüşüne göre ise “men” kuvvet ekidir ve Türkmen “Türkler'in de Türk'ü', soyca Türk ya da soyu Türk ve öz be öz Türk” anlamına gelmektedir.^{[kaynak belirtilmeli]}

Modern Türkmenlerin tamamı, Orta Asya'nın büyük bir kesimini içine alan Batı Türkistan yöresindeki Oğuzların soyundan gelmektedirler. Oğuz kabileleri 7. yüzyılda Altay Dağları'ndan Sibirya stepleri üzerinden batıya hareket etmişler ve Güney Rusya ve İdil içlerine kadar girmişlerdir.^{[kaynak belirtilmeli]}

Türkmence, Türkçenin Oğuz grubundan bir dildir. Türkmenistan'da yaşayan 6 milyondan fazla Türkmen ile İran'da 20 milyon Azeri ve Afganistan, Rusya, Azerbaycan, Balkanlar, Irak, Suriye gibi ülkelerde yaşayan yaklaşık 30 milyon kişi tarafından konuşulmaktadır.^{[kaynak belirtilmeli]}

• Kafkas Türkmenleri
• Atal Türkmenleri
• Afganistan Türkmenleri
• Azerbaycan Türkmenleri
• Türkiye Türkmenleri
• Oğuzlar
• Türkler
• Türk dilleri