Lisa Marie Simpson, Amerikan animasyon televizyon dizisi Simpsonlar'da yer alan bir kurgusal karakterdir.
Simpson ailesinin ortanca çocuğu ve en büyük kızıdır. Seslendirmesi Yeardley Smith tarafından yapılmaktadır ve ilk kez 19 Nisan 1987 tarihinde The Tracey Ullman Show kısası "Good Night"ta göründü. Lisa, James L. Brooks'un ofisinin lobisinde beklemekte olan karikatürist Matt Groening tarafından yaratıldı ve tasarlandı. Groening, kendi çalışması Life in Hell'e dayanan kısa bir animasyon dizisinin sunumu için çağırılmıştı fakat bunun yerine bir dizi yeni karakter oluşturmaya karar verdi. Karaktere kız kardeşi Lisa Groening'in adını verdi. The Tracey Ullman Show'da üç sezon yayınlandıktan sonra, Simpson ailesi 17 Aralık 1989 tarihinde Fox'ta yayınlanmaya başlanan kendi şovuna sahip oldu.
| Simpsonlar karakteri | |
|---|---|
 | |
| Lisa Simpson | |
| Cinsiyeti | Kız |
| Mesleği | Öğrenci |
| Akrabaları | Ebeveynleri: Homer ve Marge Kardeşleri: Bart ve Maggie Büyükbabaları ve büyükanneleri: Abraham Simpson, Mona Simpson, Jacqueline Bouvier ve Clancy Bouvier Teyzeleri: Patty ve Selma Bouvier (ayrıca bakınız Simpson ailesi) |
| Seslendiren | Yeardley Smith |
| İlk görünüm | |
| Ullman kısaları | "Good Night" (1987) |
| Simpsonlar | "Simpsons Roasting on an Open Fire" (1989) |
Sekiz yaşında olan Lisa, Simpson ailesinin orta çocuğu ve Homer ile Marge'ın en büyük kızı, Bart'ın kız kardeşi ve Maggie'nin ablasıdır. Lisa, oldukça zeki biridir ve saksafon çalmaktadır. Yedinci sezondan beri bir vejetaryan, on üçüncü sezondan beri bir budistdir ve bir dizi farklı şeyi desteklemektedir. Simpsonlar'la ilgili video oyunlarında, Simpsonlar: Sinema Filmi'nde, The Simpsons Ride'da, reklamlarda ve çizgi romanlarda yer aldı ve geniş bir ticarî alana ilham verdi.
Bart'a dublaj yapmakta olan Nancy Cartwright esasen Lisa için seçmelere katılırken, Lisa'ya dublaj yapmakta olan Yeardly Smith ise Bart için seçmelere katıldı. Cartwright, Lisa karakterini o an ilginç bulmadı dolayısı ile Bart rolü için yapılan seçmelere katıldı. Smith'in sesi ise bir erkek çocuğu için çok tiz bulundu ve Smith'e Lisa rolü verildi. Animatörlerin çoğu, nadir sivri uçlu saç tarzından dolayı Lisa'yı çizilmesi en zor karakter saymaktadır. The Tracey Ullman Show kısalarında, Lisa, daha çok "dişi Bart" idi ve yaramazlıkta onun gibiydi fakat dizinin gelişmesiyle, Lisa daha çok duygusal ve entelektüel biri haline geldi.
Lisa, uzun süredir dizilerde devam etmekte olan karakterlerden biridir. TV Guide Bart ile birlikte Lisa'yı "Tüm Zamanların En İyi 50 Karakteri" listesinde 11. sıraya koydu. Yeardley Smith, Lisa performansıyla 1992 yılında bir Primetime Emmy Ödülü kazandı. Lisa'nın çevreciliği, olumlu karşılandı; merkezinde olduğu birçok bölüm Genesis ve Environmental Media Ödülü yanı sıra 2001'de "Board of Directors Ongoing Commitment Ödülü" kazandı. PETA, karakteri "Tüm Zamanların En Hayvan Dostu TV Karakteri" listesine ekledi. 2000 yılında, Lisa, tüm Simpson ailesi ile birlikte Hollywood Bulvarı'nda bir yıldız ile ödüllendirildi.
Simpsonlar, karakterlerinin bir yaşı olmadığı ve her daim şimdiki yılda olduğunu farz eden yerleşik bir zaman çizgisi kullanmaktadır. Birçok bölümde olaylar, ardışık bölümlerde çelişmesine rağmen spesifik zaman periyotlarına bağlanmaktadır. Lisa'nın doğum yılı, "Lisa's First Word" (dördüncü sezon, 1992) bölümünde Yaz Olimpiyatları sırasında yani 1984 olarak açıklandı. "That 90's Show" (19. sezon, 2008) bölümü, yayınlanmış geri öykülerin çoğu ile çelişmektedir; örneğin, bölümde Homer ile Marge, 1990'ların başında çocuksuz olarak gösterilmektedir. Lisa, sekiz yaşındadır.
Lisa, büyük bir müzik hayranıdır, bunun en iyi kanıtı, saksafon yeteneği ve bir arkadaş ile idol gözüyle baktığı müzisyen Bleeding Gums Murphy ile olan ilişkisidir. "Moaning Lisa" (birinci sezon, 1990) bölümünde Murphy, Lisa'yı depresyondan çıkarabilen tek kişiydi ve "Round Springfield" (altıncı sezon, 1995) bölümünde Murphy'nin ölümüyle Lisa derinden üzülür. Lisa'nın birçok erkek arkadaşı oldu; "I Love Lisa", (dördüncü sezon, 1993) bölümünde Ralph Wiggum, "Lisa's Date with Density" (sekizinci sezon, 1996) bölümünde Nelson Muntz ve Simpsonlar: Sinema Filmi'nde (2007) Collin Lisa ile ilişkisi olan kişilerdir. Milhouse Van Houten da Lisa'ya fena halde tutuldu ve duyguları hakkında zaman zaman imada bulunur fakat Lisa ile ilişkisini geliştirmede başarısız olur.
Lisa, Simpson ailesinin en entelektüel üyesidir ve dizinin çoğu bölümü, onun çeşitli amaçlar uğruna savaşmasına odaklanmaktadır. Lisa genellikle "gerçek bir ahlaki ve felsefî nokta"ya değinen bölümlerde ana karakter olarak kullanılmaktadır ki bunun nedenini şovun eski yazarı David S. Cohen şöyle belirtmektedir: "Konuyu umursayarak ona [Lisa'ya] cidden inanıyorsunuz."
Lisa'nın ayırt edici özelliklerinden biri, saksafon çalmasıdır. "Lisa's Sax" (9. sezon, 1997) bölümünde, her gün bir saat pratik yaptığını söylemektedir. Ayrıca bölümde, bir müzik enstrümanının, yetenekli bir çocuğu teşvik etmede iyi bir yol olduğunu fark eden Homer'ın, saksafonu Lisa'ya daha küçükken verdiği gösterilir.
Matt Groening, Lisa ve tüm Simpson ailesini 1986 yılında yapımcı James L. Brooks'un ofisinin lobisindeyken tasarladı. Groening, The Tracey Ullman Show için kısalardan oluşan bir animasyon dizisini sunması için çağırılmıştı ve Life in Hell çizgi dergisinin bir uyarlamasını sunmayı planladı. Life in Hell'in canlandırılması çalışmasının yayın haklarından feragat etmesine neden olduğunu fark edince başka bir yöntemde karar kıldı ve kendi ailesindeki üyelerin adlarını verdiği karakterlere sahip disfonksiyonel bir aile taslağını aceleyle çizdi. Lisa'nın ismi, Groening'in kız kardeşinden gelmektedir.
Lisa, 19 Nisan 1987 tarihinde tüm Simpson ailesiyle birlikte ilk defa The Tracey Ullman Show kısası "Good Night" bölümünde göründü. 1989 yılında kısalar, Fox kanalında yayınlanacak yarım saatlik bir dizi olarak Simpsonlar'a uyarlandı. Lisa ve Simpson ailesi, bu yeni şovdaki ana karakterler oldular.
Tüm Simpson ailesi silüetlerinden tanınacak şekilde tasarlandı. Aile, kabaca çizildi çünkü Groening, eskizleri animatörlere gönderirken eskizlerin animatör tarafından düzenleneceğini sanıyordu fakat animatörler bunun yerine sadece çizimleri kopyaladılar. Lisa'nın fiziksel özelikleri genellikle diğer karakterlerde kullanılmadı; örneğin, sonraki sezonlarda Maggie dışında hiçbir karakter onunla aynı saç tarzına sahip olmadı. Lisa tasarlanırken, Groening "kızların saç tarzını hiç düşünmemişti". O an Groening, karakteri esasen siyah ve beyaz olarak çiziyordu ve Lisa ile Maggie'yi tasarladığı zaman, "onlara sadece denizyıldızı tarzı sivri uçlu saç tarzını verdi, onların er geç renklendirileceğini düşünmedi". Lisa'nın başını ve saçını çizmede, animatörlerin çoğu, "üç-üç-iki düzeni"ni kullandılar. Göz çizgisini işaret eden, ortasında (biri dikey, biri yatay) kesişen eğik çizgilerle bir yuvarlak çizdiler. Orta çizgiyi dikey olarak aldılar ve bir saç ucunu çizmek için çizgiyi yuvarlağın dışına ilerlettiler, ardından iki tane daha kafanın arkasına doğru götürüldü. Daha sonra, animatörler, üç tane daha ucu ön tarafa, ardından üç tanesini de başın arkasına eklediler. Pete Michels ve David Silverman gibi şovda çalışan çoğu animatör, Lisa'yı çizilmesi en zor karakter saymaktadırlar. Silverman bunun nedenini "[Lisa'nın] kafası, saç şekline göre çok soyut" diyerek belirtti.
The Tracey Ullman Show'un bir parçası olmalarından dolayı Homer ile Marge rolleri Dan Castellaneta ile Julie Kavner'a verilirken, yapımcılar, Bart ile Lisa rolleri için seçmeler yapmaya karar verdiler. Nancy Cartwright esasen Lisa rolü için seçmelere katıldı. Seçmelere vardığında, karakteri basitçe "orta çocuk" olarak yorumladı ve karakterin pek kişiliği olmadığının farkına vardı. Cartwright, Lisa yerine ondan daha iyi olduğuna inandığı Bart rolü için seçmelere katıldı. Cartwright, o günleri şöyle anımsamaktadır: "Yeardley Smith, Lisa'yı parlak bir lider yaptı, şefkatin ve yeteneğin tümü, onun yıllarının ardında gizli. Lisa Simpson, sadece çocuğumuzun olacağını istediğimiz türden bir çocuk değil, ayrıca tüm çocukların olmasını istediğimiz türden bir çocuk. Fakat o an, The Tracey Ullman Show'da, Lisa sadece sekiz yaşında kişiliği olmayan bir animasyon çocuğuydu."
Yeardley Smith, ilk Bart rolü için seçmelere dahil olmak istedi fakat kast yönetmeni Bonita Pietila, Smith'in sesinin çok tiz olduğuna karar verdi. Smith sonradan bunu şöyle ifade etti: "Her zaman bir kız gibi çok fazla ses çıkarırdım. Bart olarak iki satır okudum ve 'Geldiğiniz için teşekkürler' dediler." Smith'e, rolü neredeyse geri çevirmiş olmasına rağmen Bart yerine Lisa rolü verildi. Ses performansı esnasında Smith, sesini biraz yükseltti. Maggie'nin gıcırtılarını ve zaman zaman konuşma parçalarını seslendirse de Lisa, Smith tarafından seslendirilen tek düzenli karakterdir. Smith, Lisa dışındaki karakterlere nadiren dublaj yaptı ve bu karakter genellikle Lisa'nın türevleriydiler, "Last Tap Dance in Springfield" (11. sezon, 2000) bölümünde Lisa Bella ve "Missionary: Impossible" (11. sezon, 2000) bölümünde Lisa, Jr. gibi.
Lisa Simpson'ın ününe rağmen, Smith kamuda nadiren tanınmaktadır fakat buna aldırmıyor ve bu durum için şöyle diyor: "Şov hakkındaki tüm bu yutturmacanın ortasında olmak harika, insanlar şovdan oldukça zevk alıyor ve tamamen duvardaki sinek olmak; insanlar, beni hiçbir zaman sesimden tanımıyorlar." Smith, 1992 yılında bir Primetime Emmy Ödülü kazandı fakat "onun gerçek bir Emmy olmadığını hisseden bir parçam var" diyerek ödülün bir değeri olmadığını düşündü. Çünkü "En İyi Seslendirme" dalındaki Emmy, Creative Arts'a aitti ve primetime telecastı boyunca dağıtılmamaktaydı, 2009'a kadar adaylık olmadan bir jüri ödülüydü. Smith, "kurguda bir karakter ile ilişkilendirilecek olsaydım, bunun Lisa Simpson olacağından ötürü heyecanlanırdım." dedi. Matt Groening, Smith'i Lisa'ya çok benzediğini şöyle tarif etti: "Yeardley, karakteri gibi güçlü ahlaki görüşlere sahip. Lisa için yazılan ve Yeardley tarafından okunduktan sonra 'Hayır, Bunu söyleyemem.' dediği replikler vardır."
1998 yılına kadar Smith, bölüm başına 30.000 dolar aldı. 1998'deki ödeme tartışmasında Fox, şovun ana kast üyelerini, yerlerine yeni aktörler getireceğini belirterek tehdit etti hatta yeni kast üyelerinin hazırlanılmasına kadar gitti. Tartışma kısa sürede çözüldü ve seslendirme sanatçılarının bölüm başı 360.000 dolar talep edecekleri 2004 yılına kadar Smith, bölüm başına 125.000 dolar aldı. 2004 yılındaki sorun bir ay sonra çözüldü ve oyuncu, bölüm başına 250.000 dolar aldı. 2008 yılındaki maaş görüşmelerinden sonra dublaj ekibindekiler bölüm başına yaklaşık 400.000 dolar almaya başladı.
The Tracey Ullman Show kısalarında Lisa, daha çok "dişi Bart" gibiydi ve yaramazlıkta onunla eşitti. Dizinin gelişmesiyle Lisa, gerçek zekasının tamamen gösterildiği ilk bölümlerden olan "Krusty Gets Busted" (birinci sezon, 1990) bölümü ile daha zeki ve daha duygusal bir karakter olarak geliştirildi. Lisa'ya odaklanan çoğu bölümün bir duygusal yapısı mevcuttur, bunlardan ilki "Moaning Lisa" [saksafon hocasının öldüğü bölüm] (birinci sezon, 1990) bölümüdür. Bölümün fikri, Lisa'nın mutsuz olduğu anlatılan duygusal bir bölümün olmasını isteyen James L. Brooks tarafından ortaya kondu.
"Lisa the Vegetarian" (yedinci sezon, 1995) bölümünde Lisa kalıcı olarak bir vejetaryen oldu, bu onu vejetaryen olan ilk primetime televizyon karakterlerden biri yaptı. Bölüm, bir gün öğle yemeğini yerken aklına gelen fikri not eden David S. Cohen (ilk solo bölüm yazımı) tarafından yazıldı. O dönemde yeni vejetaryen olan yönetici yapımcı David Mirkin, fikri hemen kabul etti. Bölümdeki Lisa'nın deneyimlerinin çoğu vejetaryen olduktan sonra Mirkin'in yaşadıklarına dayanmaktadır. Bölümün konuk oyuncusu bir vejetaryen ve hayvan hakları savunucusu olan müzisyen Paul McCartney oldu. McCartney'in şartı, Lisa'nın dizinin tümünde bir vejetaryen kalması ve sonraki hafta eski haline dönmemesi oldu. Lisa'daki bu özellik onda hep kaldı ve şovdaki birkaç kalıcı karakter değişikliklerinden biri oldu.
Lisa, oldukça zekidir ve zekası ile liberal inançlarından dolayı kendini Simpson ailesindeki uyumsuz kişi olarak görmektedir. Lisa'nın bilgisi, astronomiden tıbba kadar geniş bir alanı kapsamaktadır ve özellikle Springfield'deki yaşamından daha çok dünya sorunlarıyla ilgilenmektedir. Sosyal normlara karşı isyankârlığı genellikle yapıcı ve kahramanvari olarak betimlenmesine rağmen, Lisa kendini üstün görebilmektedir. "Lisa the Vegetarian" bölümünde, artan ahâkî doğruluğu Lisa'ya, sonradan pişmanlık duyacağı, Homer tarafından yapılan "et-temelli" barbeküyü karıştırmasına yol açtırmaktadır. "Bart Star" (dokuzuncu sezon, 1997) bölümünde, bir kız olarak futbol takımına katılmak istediğini muzaffer bir tavırla belirtir. Takımda zaten kızların olduğu ortaya çıkınca, domuz derisinden yapılan topları kullanan sporu beğenmediğini ifade eder. Fakat futbol toplarının sentetik olduğu ve topların gelirinin Uluslararası Af Örgütü'ne bağışlanacağını Lisa'ya bildirilir. Ne diyeceğini bilemediğinden, Lisa fark edilir bir şekilde üzülür.
Lisa çoğu zaman eksantrik ailesinden; babasının zayıf ebeveynliği ile şaklaban kişiliğinden; annesinin stereotip görüntüsü ile sosyal anormalliklerin farkında oluşundaki yetersizliğinden; ağabeyinin kabahatler işlemesi ve kültürsüz doğasından utanmakta ve bunları doğru bulmamaktadır. Lisa ayrıca Maggie'nin büyüdüğünde tüm aile gibi olacağından endişe duymaktadır, bu nedenle Maggie'ye kompleks fikirlerini öğretmektedir. Bunlara rağmen Lisa, ailesine oldukça sadıktır, bu, en açık şekilde "Lisa's Wedding" (altıncı sezon, 1995) bölümündeki flashforwardda görünmektedir. "Mother Simpson" (yedinci sezon, 1995) bölümünde, babaannesi Mona Simpson ile ilk defa karşılaşır. Mona da iyi okumuş ve düşüncelerini açık bir şekilde telaffuz eden biridir. Yazarlar, Lisa'nın zekasının nereden geldiği gibi şovun bazı parçalarını açıklamak için karakteri kullandılar.
"Homer's Enemy" (sekizinci sezon, 1997) bölümünde, Lisa'nın IQ'sunun 156 olduğu ve "They Saved Lisa's Brain" (onuncu sezon, 1999) bölümünde, Mensa Springfield'ın bir üyesi olduğu anlatılır. "The PTA Disbands", (altıncı sezon, 1995) bölümünde, öğretmenlerin grev yapmasıyla okulda ders göremeyen Lisa, annesinden kendisine bir not vermesini istemesine gidecek kadar "okuldan çekilme"nin bir çeşidini yaşar. Lisa zaman zaman ailesindeki sıkıcı huyların, kendisini yıpratacağını düşünmektedir ve "Lisa the Simpson" (dokuzuncu sezon, 1998) bölümünde, ailesindeki "Simpson geni"nin onu daha az zeki yapacağına inanmaktadır. Daha sonra genin Y kromozomu olduğunu ve sadece erkekleri etkilediğini öğrenir. Lisa ayrıca dürüst olmaya oldukça önem verir, The Wind in the Willows romanı hakkında yapılan bir testte kopya çekerek en yüksek not olan A+++ alır fakat daha sonra Müdür Skinner'a sahtekârlığını itiraf eder ve kendi testine not olarak F verir. Yüksek zekasına rağmen Lisa, tipik çocukça şeyler yapmakta, bazen yetişkin aracılığına ihtiyaç duymaktadır. Örneğin, "Lost Our Lisa" (dokuzuncu sezon, 1998) bölümünde, Homer'ı kandırarak otobüsü tek başına sürmede izin alır fakat otobüsü sürerken kaybolur.
Lisa, genellikle sosyal liberal politik görüşlere sahiptir. Bir vejetaryen, feminist, çevreci ve Özgür Tibet hareketinin bir destekleyicisidir. Hristiyan kilisesinin destekleyicisi iken "She of Little Faith" (13. sezon, 2001) bölümünde bir budist olur, Sekiz Aşamalı Asil Yol'u takip etmeye karar verir. Lisa, amacını aşacak şekilde aşırı tedbirler alır, örneğin Palyaço Krusty'nin kürk giymesinden ötürü ona boya fırlatır.
Lisa'nın çevreciliği iyi tepkiler aldı. 2001 yılında Lisa, Environmental Media Ödülleri'nde özel bir "Board of Directors Ongoing Commitment Ödülü" aldı. "Lisa the Vegetarian", "En İyi TV Bölümlük Komedi" dalında Environmental Media Ödülü ve "En İyi TV Komedi Dizisi" dalında bir Genesis Ödülü kazandı. Lisa'nın hayvan haklarından yana olduğu birçok bölüm Genesis Ödülü kazandı, örneğin "Whacking Day" bölümü 1994'te, "Bart Gets an Elephant" bölümü 1995'te, "Million Dollar Abie" bölümü 2007'de ve "Apocalypse Cow" bölümü 2009'da 2004 yılında, hayvan hakları savunucusu PETA, Lisa'yı "Tüm Zamanların En Hayvan Dostu TV Karakterleri" listesine ekledi.
Lisa ayrıca TV Guide'ın "Tüm Zamanların En Mükemmel 50 Karakteri" listesinde Bart ile birlikte 11. sırada yer aldı. Yeardley Smith, "Lisa the Greek" ile 1992 yılında bir Primetime Emmy Ödülü kazandı. Lisa'nın merkezinde olduğu birçok bölüm örneğin "Homer vs. Lisa and the 8th Commandment" bölümü 1991'de, "Lisa's Wedding" bölümü 1995'te ve "HOMR" bölümü 2001'de, "En İyi Animasyon Programı" dalında Emmy kazandı. 2000 yılında, Lisa ile tüm Simpson ailesi, Hollywood Bulvarı'nda bir yıldız ile ödüllendirildi.
Japonya'da, dizinin yayıncıları diğer dizilerin aksine bu dizide izleyicilerin dikkatini, Lisa karakterini piyasaya sürerek çekebileceklerini keşfettiler. Lisa'nın iyi niyeti ama bir o kadar da kötü kaderiyle, mantığın sesi, ailesinde ve şehirde iyiliğin gücü olması Japonlarla güçlü bir bağ oluşturmasına sebep olmuştur. Watching The Simpsons kitabının yazarı Jonathan Gray, Lisa'nın kesinlikle en iddialı ve televizyonda yayını en uzun süren feminist karakter olduğunu düşünür. Aynı zamanda, onun şovun kalbi olduğunu ve sık sık cinsiyet politikalarıyla ilgili sorular sorduğunu söyler. Lisa ve tüm Simpson ailesinin deyimler üzerinde etkisi olmuştur. Lisa tarafından kullanılan "Meh" küçümse teriminin, şov ile popüler olduğununa inanılmaktadır, ve 2008'de Collins İngilizce Sözlüğü'ne eklendi.
Lisa, Simpsonlar yayımlarında, oyuncaklarında ve başka ürünlerde yer aldı. Lisa'nın kişiliği ve özellikleri hakkında olan The Lisa Book 2006 yılında yayımlandı. Posterler, tişörtler, baseball şapkaları, boxerlar, oyuncaklar, oyun hamurları gibi ticarî ürünlerde Lisa yer aldı. Lisa, Burger King, C.C. Lemon, Church's Chicken, Domino's Pizza, Kentucky Fried Chicken, Ramada Inn, Ritz Crackers, Subway ve Butterfinger reklamlarında yer aldı.
Lisa, 2007 yılındaki The Simpsons Game dahil olmak üzere tüm Simpsonlar video oyunlarında yer aldı. Televizyon dizisinin yanı sıra Lisa, ilk kez 29 Kasım 1993 tarihinde yayımlanan aylık dergi Simpsons Comics sayılarında da düzenli olarak yer aldı. Lisa ayrıca 2008'de Florida ile Hollywood Universal Studios'da kurulan The Simpsons Ride'da da rol aldı.
9 Nisan 2009 tarihinde, ABD Posta Servisi, Lisa ile diğer dört Simpson üyesinin yer aldığı 44 sentlik posta pulunu tanıttı. Simpsonlar, prodüksiyonda iken posta pulu üzerinde yer almayı başaran ilk TV dizisi karakteri oldular. Pullar, Matt Groening tarafından tasarlandı ve 7 Mayıs 2009 tarihinde satışa çıktı.
This article uses material from the Wikipedia Türkçe article Lisa Simpson, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Aksi belirtilmedikçe içeriğin kullanımı CC BY-SA 4.0 lisansı kapsamında uygundur. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Türkçe (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.
