Horasan, Erzurum iline bağlı ilçedir.
Horasan ilçesi kuzey ve doğuda Kars, güneydoğuda Ağrı illeri, güneyde Karayazı, batıda Köprüköy ve Pasinler, kuzeybatıda Narman ilçeleriyle çevrilidir.
| Horasan | |
|---|---|
 Türkiye'de bulunduğu yer | |
İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Erzurum |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Mesut Ozan Yılmaz |
| • Belediye başkanı | Hayrettin Özdemir (İYİ Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 1.669 km² |
| Rakım | 1540 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 15,898 |
| • Kır | - |
| • Şehir | 38.090 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 442 |
| İl plaka kodu | 25 |
Resmî site Horasan Belediyesi | |
1954'e kadar Pasinler'e bağlı bir bucak merkeziyken bu yılda ilçe merkezi yapıldı. Horasan Belediyesi 1952'de kurulmuştur. 30 Ekim 1983'te meydana gelen deprem (1983 Erzurum Depremi) kentte büyük hasara yol açmıştır.
Horasan tarihi ile ilgili en yakın bilgi Atatürk Üniversitesi araştırmalarına ve ilçede araştırma yapan belgesel yönetmeni Tekin Gün notlarından anlaşılmaktadır. İlçenin ilk yerleşim izlerinin Bakır Taş Çağı, Kalkolitik dönem izleri taşıdığını MÖ 4000 yılına kadar bölgenin tarihine ışık tuttuğu sanılmaktadır. Eski İpek Yolu ile Doğu Batı bağlantısı ile stratejik öneme sahip olan Horasan çok eski yerleşim alanlarına ve medenî gelişmelerin yaşandığı yerleşimlerden biridir. Hindistan ve İran'a yayılan Hint-Avrupa kökenli Ârî ırkın ortaya çıktığı yer Horasan olduğu sanılmaktadır. Hunlar'a ve Göktürkler'e bağlı çeşitli Türk boyları, Araplar ve Cengiz istilâsından sonra Moğollar da Horasan topraklarına göç eden unsurlar arasında olduğu bilinmektedir. Bölge daha sonraki yıllar içinde Büyük Roma, Asur, Urartu, Med, Pers Devletlerinin istilalarına uğramış, milattan sonraki dönemde ise, Sasani, Arap ve Bizans hakimiyetinde kaldığı yazılı arşivlerde geçmektedir.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün 27.07.2009 tarih ve 143901 sayılı izinleri ile Erzurum Merkez, Tortum ve Horasan ilçelerinde yapılan arkeolojik bilimsel araştırma ve kazılar neticesinde elde edilen Nümizmatik ve arkeolojik veriler Aliçeyrek Kaya Mezarı ve Kaya Odaları, Yazılıtaş Yazıtı gün yüzüne çıkarılmıştır.
Yazıt, Horasan ilçesinin 34 km kuzeydoğusunda yer alan Yazılıtaş köyünün 1 km kuzeydoğusunda sarp bir kayalık üzerindedir. Yazıt, kayanın güney yönü tıraşlanarak oluşturulan dikdörtgen kör pencere içerisine yazılmıştır. Yerden 3 m kadar yukarıda yer alan bu yazıt, Urartu kralı Menua dönemine ait olup yazıtta şu ifadeler yer almaktadır; “Tanrı Haldi, kendi silahıyla güçlü ülke olan Diauehi’ye karşı sefere çıktı ve ülkeyi dize getirdi. Tanrı Haldi güçlüdür, Tanrı Haldi’nin silahı güçlüdür. Tanrı Haldi’nin kudretiyle İšpuini oğlu Menua sefere çıktı. Tanrı Haldi önden gitti. Menua der ki; Diauehi Ülkesini ele geçirdim. Kralî kent Šašili’yu savaşta ele geçirdim, ülkeyi yıktım, kaleleri yerle bir ettim. Šešetinele Ülkesine, Zua kentine kadar ulaştım. Utuha Kenti’ni.... Menua der ki, Diauehi’nin kralı Utupuršini önüme çıktı, ayaklarıma kapandı, önümde secde etti. Merhamet gösterdim. Haraç ödemesi koşulu ile hayatını bağışladım. Altın ve gümüş verdi. Geri dönecek tutsakları tümüyle serbest bıraktım. Menua der ki;.... Oradan iki kralı, yani Baltulhi boyunun ülkesininkini ve Haldiriulhi Kenti’nin ülkesininkini aldım. O ülkeye özgü olan tahkimatlı kaleleri ele geçirdim. Menua der ki; Her kim bu yazıtı tahrip ederse, her kim suç işlerse, her kim bir başkasına yaptırırsa, her kim değişik bir şey söylerse, ben yaptım derse, Tanrı Haldi, Tanrı Teišeba, Tanrı Šivini ve bütün tanrılar onu gün ışığından yoksun etsin.”
Kaya mezarı Horasan ilçesinin 14 km doğusunda bulunan Aliçeyrek mahallesinin 1 km güneyinde yer almaktadır. Kaya mezarının rakımı 1602 m dir. Kaya mezarı ile ilgili ilk çalışma 1992 yılında Özkaya tarafından yapılmıştır. Özkaya bu yapıların daha önce Urartu kaya mezarı olduğunu ve daha sonra kiliseye dönüştürüldüğünü ifade etmektedir. Örnek olarak da Patnos yöresinde bulunan Dedeli kaya mezarlarını göstermektedir. Ancak bölgede daha sonra araştırma yapan Çevik bu yapıları Bizans Dönemi’’ne ait kiliseler olduğunu ifade etmektedir. Kumtaşından oyularak yapılan bu yapıların son dönemde kaya kilisesi olarak kullanıldığı görülmektedir. Özkaya yüzey araştırmalarında çevredeki Urartu yazıt ve yerbu kaya kiliselerinin batısında bir kale kalıntısı ve kaya nişi tespit edilmiş olup incelemelerimiz devam etmektedir.
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1955 | 31.832 | 3.441 | 28.391 |
| 1960 | 37.076 | 4.597 | 32.479 |
| 1965 | 39.270 | 5.236 | 34.034 |
| 1970 | 43.587 | 7.409 | 36.178 |
| 1975 | 45.814 | 7.724 | 38.090 |
| 1980 | 49.087 | 10.208 | 38.879 |
| 1985 | 50.730 | 12.402 | 38.328 |
| 1990 | 49.677 | 14.144 | 35.533 |
| 2000 | 45.587 | 16.151 | 29.436 |
| 2007 | 45.241 | 18.664 | 26.577 |
| 2008 | 44.588 | 17.838 | 26.750 |
| 2009 | 44.073 | 17.340 | 26.733 |
| 2010 | 43.852 | 17.661 | 26.191 |
| 2011 | 43.806 | 18.169 | 25.637 |
| 2012 | 43.063 | 18.246 | 24.817 |
| 2013 | 42.403 | 42.403 | veri yok |
| 2014 | 41.310 | 41.310 | veri yok |
| 2015 | 40.299 | 40.299 | veri yok |
| 2016 | 40.143 | 40.143 | veri yok |
| 2017 | 39.467 | 39.467 | veri yok |
| 2018 | 39.445 | 39.445 | veri yok |
| 2019 | 38.837 | 38.837 | veri yok |
| 2020 | 38.090 | 38.090 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
This article uses material from the Wikipedia Türkçe article Horasan, Erzurum, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Aksi belirtilmedikçe içeriğin kullanımı CC BY-SA 4.0 lisansı kapsamında uygundur. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Türkçe (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.
