Belarus arması (Belarusça: Дзяржаўны герб Рэспублікі Беларусь, Dziarjaŭnı herb Respubliki Biełaruś; Rusça: Государственный герб Республики Беларусь, Gosudarstvennyĭ gerb Respubliki Belarus), 1995 Belarus referandumu 1991-1995 yılları arasında kullanılan Pahonya armasının yerine kullanılmak üzere halk tarafından seçilen, Belarus'un resmî devlet armasıdır.
Belarus'un ulusal sembollerinden biri olan armada Belarus haritasının yeşil renkteki ana hatları altın güneş ışınlarının üzerine yerleştirilmiş, güneşin bir kısmı da Avrasya topraklarının gösterildiği dünya haritasıyla kapatılmıştır. Armanın sağ ve sol taraflarında Belarus bayrağındaki renkler olan kırmızı ve yeşil renkte kurdelenin sarılı olduğu buğday sapı figürleri mevcuttur. Sol buğday saplarında yonca, sağ buğday saplarında ise keten resmedilmiştir. En üstte tam ortada kızıl yıldız sembolü bulunur. Armanın en altında ortada Beyaz Rusça "Belarus Cumhuriyeti" yazar.
| Belarus arması | |
|---|---|
.svg) Belarus arması | |
| Kullanan | Belarus |
| Kabul tarihi | 7 Haziran 1995 (2020'de ufak değişiklik yapıldı) |
| Tepelik | Kızıl yıldız |
| Şerit | Kırmızı ve yeşil |
| Kalkan | Avrasya'nın gösterildiği dünya küresi, yükselen güneş |
| Önceki versiyonları | .svg) 1991-1995 yılları arasında kullanılan Pahonya arması .svg) 1995-2020 yılları arasında kullanılan arma |
Arma Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti tarafından kullanılan armaların benzer bir varyasyonudur. Aralarındaki en belirgin fark ortada kullanılan orak ve çekiç ambleminin yerine konulan Beyaz Rusya haritası figürüdür. 2012 ve 2020 yıllarında modifiye edilmiştir.
Armanın merkezinde güneşin ışınlarının üzerine yerleştirilmiş yeşil bir Belarus haritası figürü yer alır. Güneş, dünya küresinin bir kısmı ile örtülüdür; bu kürede Avrasya'nın bir kısmını gösteren mor renkte kara bölgesi ve mavi renkte su bölgesi yer alır. Armanın sağ ve sol tarafında çiçeklerle birlikte buğday sapları görülür. Sol tarafta yonca, sağ tarafta ise keten çiçeği bulunur. Buğday saplarının etrafı Belarus bayrağının renkleri olan kırmızı ve yeşil renkteki bir şeritle sarılıdır. Armanın altında Beyaz Rusça "Belarus Cumhuriyeti" anlamına gelen "Рэспублiка Беларусь" yazısı, üstünde ise komünizmin sembolü olan kızıl yıldız yer alır.
Arma 2012 yılında modifiye edilerek daha canlı renkli bir sürüme dönüştürüldü.
Belarus armasını oluşturan unsurlar Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (Beyaz Rusya SSC) tarafından kullanılan armalarda bulunan öğelerin benzer bir varyasyonudur. Beyaz Rusya SSC armasında ortada işçileri ve köylüleri simgeleyen orak ve çekiç amblemi varken, günümüz armasında ortada Beyaz Rusya haritası görülür. Diğer yandan eski armada sadece komünizmin simgesi kırmızı renk kullanılırken, Belarus armasında kırmızı ve yeşil renkler kullanılmıştır. Buna karşın Sovyet armalarına özgü kızıl yıldız, buğday demetleri ve dünya küresi hâlâ armada mevcuttur.
Güncel armanın kullanımını düzenleyen kanun 5 Temmuz 2004 tarihinde yürürlüğe girdi. Anayasanın 3. bölümünde yer alan 9. maddedeki 301, 302 ve 303. yasalar armanın kullanımını tanımlar. Arma resmî olarak renkli, monochrome veya iki renk kullanılarak kullanılabilir. 10. madde ulusal armanın birtakım resmî devlet mekânlarında sürekli olarak bulunmasını zorunlu kılar. Belarus devlet başkanının resmî konutu, meclis binası, merkezi ve yerel devlet kurumları, bakanlıklar, Devlet Güvenlik Komitesi, Merkez Bankası, konsolosluklar, mahkemeler, askeri binalar, demiryolu istasyonları, eğitim kurumları bunlara örnektir. Ayrıca sınır kapıları ve genel güvenlik kontrol noktalarına da konulacağı belirtilmiştir. Bununla birlikte para, pasaport, pul ve resmî nitelikli kâğıtlar da dâhil olmak üzere hükûmet tarafından çıkarılan belgelerde de kullanılabilir.
Yasa aynı zamanda armanın başka bağlamlarda kullanımını kısıtlar. Şehirler, kasaba veya oblastlar bu kapsamdadır. Ayrıca, Devlet Sembolleri Kanununda yer almayan kuruluşlar armayı yalnızca izinle kullanabilirler. Arma, hem yabancılar hem de Belarus vatandaşları tarafından sembole saygı gösterildiği sürece kullanılabilir ancak antetli kâğıtlarda veya kartvizitlerinde hükûmet temsilcisi olunmadığı sürece kullanılamaz.
Arma, kanunda listelenen standart kullanımlara ilaveten çeşitli durumlarda kullanılmaktadır. Ülkenin ulusal marşı olan Mı, Byelarusı'nın video klibinde başta ve sonda Belarus bayrağı ile birlikte sıklıkla televizyonlarda gösterilir. Bununla birlikte ulusal ve yerel seçimler sırasında sandık kutularında ve kampanyalarda da kullanılır. Ayrıca Belarus'un sınır karakollarında da arma mevcuttur.
Belarusluların farklı bir etnik kimliği ve dili paylaşmalarına rağmen, 1918'de kısa ömürlü Belarus Halk Cumhuriyeti'nin atlıyı amblem olarak kullandığı kısa bir dönem dışında, 1991'den önce hiçbir zaman siyasi bir egemenlikleri olmadı. Benzersiz Belarus ulusal sembolleri, Belarus topraklarının Prusya, Polonya, Litvanya ve Rusya tarafından 20. yüzyıla kadar yabancı yönetiminin bir sonucu olarak yaratılmadı.
Litvanya Büyük Dükalığı'nda 1366'dan Belarus Halk Cumhuriyeti'nde 1919 yılına kadar Pahonya adı verilen kırmızı zemin üzerine beyaz atlı asker figürü, Beyaz Rusya topraklarında egemenlik kuran çeşitli devletlerde resmî arma olarak kullanıldı. Litvanya Büyük Dükalığı 1795'te Rus İmparatorluğu topraklarına dâhil edildikten sonra da kısmi olarak kullanıma devam edildi. Aslen "Vytis" adında bir Litvanya sembolü olan bu figür, Büyük Dükalık döneminde Belaruslar tarafından kendi Slav sembolleri olarak da kabul edildi. Belarus milliyetçileri, Litvanya Büyük Dükalığı'ndaki elitlerin büyük kesiminin Belaruslardan oluştuğu, bu nedenle de armanın Belaruslara ait olduğu savını öne sürdü. Bu sava dayanak olarak Litvanya Büyük Dükalığı'nda Beyaz Rusça yazıya geçirilmiş yasalar gösterildi. 1916 yılında Maksim Bahdanoviç "Pahonya" adlı milliyetçi şiirinde Belarus'un bağımsızlığını savundu. Bu görüş doğrultusunda 1918 yılında kısa süreli kurulan Belarus Halk Cumhuriyeti de bu armayı kullandı.
Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra bağımsızlığını ilan eden Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti 1991-1995 yılları arasında yine Pahonya armasını kullandı. Bu kullanım, 1994'te Aleksandr Lukaşenko'nun seçilmesine dek iktidarı elinde bulunduran ve Sovyet öncesi dönemin sembollerini kullanarak ulusal kimlik ve Belarus Halk Cumhuriyeti'yle devamlılık imajı oluşturmaya çalışan Belarus Halk Cephesi tarafından sağlandı. Pahonya'nın kullanımı halkın Sovyet veya Rus yanlısı kesimin tepkisini çekti. 1995'te yapılan referandumun ardından günümüzdeki mevcut arma kullanılmaya başlandı. Bu referandum sonucundan bu yana ülkedeki çeşitli muhalefet grupları eski armayı Beyaz Rusya Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko'ya karşı bir protesto sembolü olarak kullanmışlardır. Muhalefet sembolü olarak görüldüğünden Lukaşenko yönetimince Pahonya'nın kullanımı yasaklanmasa da kullanımını caydırıcı önlemler alınmaktadır. 2015'te Pahonya'yla poz veren dört harp okulu öğrencisi okuldan atıldı; buna tepki olarak "Pahonya Yakın" ("Pahonya" Beyaz Rusçada "kovalamaca" anlamına gelir) hashtag'i ülke çapında sosyal medyada kullanıldı ve Nobel Edebiyat Ödüllü Belaruslu yazar Svetlana Aleksiyeviç harp okulu öğrencilerine desteğini ifade etti. Daha sonra öğrencilerin okula geri alınacağı açıklandı.
_cut.png)
Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin 1920'deki kuruluşundan Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra bağımsızlığını ilan ettiği 1991 yılına kadar kadar diğer diğer sovyet cumhuriyetlerinin devlet armalarına benzer arma kullanıldı. İlk resmî arma 1919'da kabul edildi. Bu arma aynı dönemde kabul edilen Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ve Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti devlet armalarına çok benzemekteydi. Armanın orta kısmında güneş ışınlarının süslediği kırmızı bir kalkan ve sarı güneşin üst kısmında, kalkanın ortasında işçileri ve köylüler arasındaki birliği temsil eden orak ve çekiç figürü yer alır. Oraç ve çekicin üzerinde cumhuriyetin Belarusça tam adının kısaltması olan "Б.С.С.Р." yazar. Sağ ve solda buğday sapları yer alır. En alt kısımda kırmızı zemine siyah olarak Beyaz Rusça, Sovyetler Birliği'nin resmî sloganı olan "Bütün ülkelerin işçileri, birleşin!" yazar.
1920'li yıllarda devlet arması için pek çok farklı tasarım mevcuttu. 11 Nisan 1927 tarihinde eski arma yeniden dizayn edildi ve ortasındaki kalkan figürü çıkartılarak, daha fazla metin içeren yeni bir arma kullanılmaya başlandı. Yeni armanın sağında meşe yaprağı, solunda ise buğday buğday kulakları mevcuttu. Armanın orta yerinde dünya profilinin arkasından yükselen güneş resmedildi. Orak ve çekiç figürü yenilendi ve en üste kızıl yıldız sembolü eklendi. Sağ ve solda yer alan buğday saplarına komünizmin sembolü olan kırmızı renkte kurdele bağlandı ve üzerlerine soldan sağa Belarusça, Yidiş dilinde, Lehçe ve Rusça "Bütün ülkelerin işçileri, birleşin!" yazıldı. Alt kısma cumhuriyetin Belarusça kısaltması olan "Б.С.С.Р" beyaz renkte yazıldı. Arma 1937 yılında ufak güncellemelere tabi tutuldu, görselde ufak değişiklikler yapıldı.
1950'de yeni bir arma dizayn edildi. Sağdaki ve soldaki çiçek figürleri yenilendi, sola yonca, sağa ise keten yerleştirildi. Bu arma tasarımı Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Anayasasının 119. maddesinde tanımlandı. 28 Şubat 1958 tarihinde eskisine benzeyen yeni bir armanın kullanılması kararlaştırıldı.
.svg)
.jpg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
14 Mayıs 1995 tarihinde Belarus'un tüm bölgelerinde referandum yapıldı. Referandumda dört soru soruldu. Sorulardan biri "Belarus Cumhuriyeti için devletin önerdiği bayrak ve armayı destekliyor musunuz?" idi. Seçmenlerin %64,7'sinin katıldığı referandumda armayla ilgili katılımcıların %75,1'i (3.622.851 kişi) evet, %24,9'u (988.839 kişi) ise hayır oyu kullandı ve 3:1 oranında evet oyu çıkması neticesinde yeni devlet arması kabul edildi. Referandumda toplam 211.732 oy geçersiz kabul edildi. 1995 referandumu yeni armayı destekleyen "yeni Sovyetçi" Aleksandr Lukaşenko yönetimiyle Belarus Halk Cephesi çatısı altında örgütlenmiş batı yanlısı, milliyetçi cephenin karşı karşıya geldiği bir süreçti. Tartışmalı referandum öncesinde muhalefete göre; devlet medyası Pahonya armasını, armanın II. Dünya Savaşı döneminde Barbarossa Harekâtı kapsamında Nazi Almanyası'nın Belarus'u işgali sırasında da kullanılması nedeniyle ile Nazizm ile özdeşleştirdi. Muhalefet bunun yanı sıra oy pusulasında yeni armanın resminin bulunmamasını eleştirdi ve katılım değerlendirildiğinde seçmen kitlesinin %50'si sandıkta evet oyu kullanmış olsa da armanın değiştirilmesinin anayasaya aykırı olduğunu iddia etti. Kathleen Mihalişko referandumdan çıkan evet sonucunun Belarus'un otoriterliğe dönüşünün göstergesi olduğunu yazdı. Referandum sonucu ayrıca Lukaşenko'nun Sovyet geleneğini içeren politikalarına halkta yaygın destek olduğunu göstermekteydi. Yeni armanın kabulüyle Beyaz Rusya Sovyet dönemi sembollerine dönen tek ülke oldu.
Lukaşenko, bu referandumun özellikle Büyük Vatanseverlik Savaşı sırasında kazanılan zaferle ilişkili olduğunu vurguladı ve referandum sonucunu zafer ilan ederek "Savaştığınız ülkenin bayrağını size geri döndürdük. Size hem hatırayı hem de gururu geri döndürdük" ifadelerini kullandı.
26 Mart 1998'de çıkartılan yasaya göre Mayıs ayının ikinci pazar günü "Devlet Arması ve Ulusal Bayrak Günü" olarak kutlanması kararlaştırıldı.
Belarus Parlamentosu, Şubat 2020'de yaptığı bir yasa değişikliğiyle armada değişiklikler yaptı. Armada yer alan küre üzerindeki harita değiştirildi, eskiden Rusya ve Avrasya'yı vurgulayan harita, Batı Avrupa da dâhil olmak üzere Avrupa kıtasının tamamını ve Atlas Okyanusu'nu da içerecek hâle getirildi. Bunun yanı sıra ülke haritasının rengi yeşilden altına çevrildi ve harita büyütüldü. Üst kısımda yer alan yıldız da büyütülürken, yeşil ve kırmızı renkler daha vurgulu bir tona getirildi.
| Wiki Commons'ta Belarus arması ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
This article uses material from the Wikipedia Türkçe article Belarus arması, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Aksi belirtilmedikçe içeriğin kullanımı CC BY-SA 4.0 lisansı kapsamında uygundur. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Türkçe (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.
