ค.ศ. 1968–1989 การก่อการกำเริบคอมมิวนิสต์ในประเทศมาเลเซีย

1968 ถึง 1989 ที่เกี่ยวข้องกับพรรคคอมมิวนิสต์มลายา (MCP) และกองกำลังรักษาความปลอดภัยแห่งรัฐบาลกลางมาเลเซีย

การก่อการกำเริบคอมมิวนิสต์ในประเทศมาเลเซีย
ส่วนหนึ่งของ สงครามเย็นและความต่อเนื่องของวิกฤตการณ์มาลายา
หน่วยจู่โจมรัฐซาราวัก (ปัจจุบันเป็นส่วนของหน่วยจู่โจมมาเลเซีย) ซึ่งประกอบด้วยอีบันที่กระโดดจากเฮลิคอปเตอร์ยูเอช-1 ไอระควอยของกองทัพอากาศออสเตรเลีย เพื่อปกป้องชายแดนมาเลย์-ไทย จากการโจมตีของคอมมิวนิสต์ในปี ค.ศ. 1965 ซึ่งเป็นช่วงสองปีก่อนสงครามเริ่มต้นในปี ค.ศ. 1968
วันที่ 17 มิถุนายน ค.ศ. 1968 – 2 ธันวาคม ค.ศ. 1989 (21 ปี 5 เดือน 2 สัปดาห์ 1 วัน) สถานที่ มาเลเซียตะวันตกและรัฐซาราวัก ผล บรรลุข้อตกลงสันติภาพ ฝ่ายคอมมิวนิสต์ตกลงหยุดยิง ข้อตกลงสันติภาพหาดใหญ่ ค.ศ. 1989 ลงนามระหว่างคอมมิวนิสต์กับรัฐบาลมาเลเซียและไทย การยุบพรรคคอมมิวนิสต์มลายา (MCP) รัฐซาราวักยังคงมีการก่อเหตุความไม่สงบจนถึง ค.ศ. 1990
คู่สงคราม
กองกำลังต่อต้านคอมมิวนิสต์:  มาเลเซีย  สิงคโปร์  ไทย สนับสนุนโดย:  สหราชอาณาจักร  นิวซีแลนด์  สหรัฐ  อินโดนีเซีย (ตั้งแต่ ค.ศ. 1965)  เวียดนามใต้ (จนถึง ค.ศ. 1975)	กองกำลังคอมมิวนิสต์: พรรคคอมมิวนิสต์มลายา กองทัพปลดปล่อยชนชาติมาลายา พรรคคอมมิวนิสต์มลายา/ฝ่ายปฏิวัติ (1970–1983) พรรคคอมมิวนิสต์มลายา/ฝ่ายลัทธิมากซ์–เลนิน (1974–1983) พรรคคอมมิวนิสต์มาเลเซีย (1983–1987) พรรคคอมมิวนิสต์กาลีมันตันเหนือ พรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย (จนถึง ค.ศ. 1983) สนับสนุนโดย:  จีน (จนถึง ค.ศ. 1976)  สหภาพโซเวียต  อินโดนีเซีย (1962–1965)  เวียดนามเหนือ (จนถึง ค.ศ. 1976)  เวียดนาม (ตั้งแต่ ค.ศ. 1976)
ผู้บังคับบัญชาและผู้นำ
สมเด็จพระราชาธิบดีอิสมาอิล นาซีรุดดิน ชาห์ (1968–1970) สมเด็จพระราชาธิบดีอับดุล ฮาลิม มูอัซซัม ชาห์ (1970–1975) สมเด็จพระราชาธิบดียะห์ยา เปตรา (1975–1979) สมเด็จพระราชาธิบดีฮัจญี อาห์หมัด ชาห์ (1979–1984) สมเด็จพระราชาธิบดีอิสกันดาร์ (1984–1989) สมเด็จพระราชาธิบดีอัซลัน มูฮิบบุดดิน ชาห์ (1989) ตุนกู อับดุล ระฮ์มัน อับดุล ราซัก ฮุซเซน ฮุซเซน อนน์ มาฮาดีร์ โมฮามัด ยูซฟ อิซฮัก เบนจามิน เชียส์ เทวัน นายัร วี คิม วี ลี กวน ยู พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ถนอม กิตติขจร (จนถึง ค.ศ. 1973) เสนีย์ ปราโมช (1975; 1976) คึกฤทธิ์ ปราโมช (1975–1976) เกรียงศักดิ์ ชมะนันทน์ (1977–1980) เปรม ติณสูลานนท์ (1980–1988) ชาติชาย ชุณหะวัณ (1988–1989)	จีนเป็ง อับดุลเลาะห์ ซีดี Lee An Tong Chang Ling-Yun Wu Yi Shek ราชิด ไมดิน Wen Ming Chyuan Lam Wah Kwai Bong Kee Chok Ang Cho Teng พโยม จุลานนท์ #
กำลัง
	8,000 คน 1,000
ความสูญเสีย
ถูกสังหาร 155 คน ได้รับบาดเจ็บ 854 คน	ถูกสังหาร 212 คน ถูกจับกุม 150 คน ยอมจำนน 117 คน

หลังจากสิ้นสุดวิกฤตการณ์มาลายาในปี ค.ศ. 1960 กองทัพปลดปล่อยชนชาติมาลายาเชื้อสายจีนส่วนใหญ่, กองกำลังติดอาวุธของพรรคคอมมิวนิสต์มลายา ได้ถอยกลับไปที่ชายแดนมาเลเซีย-ไทย ซึ่งได้มีการจัดกลุ่มใหม่และฝึกสำหรับการโจมตีรัฐบาลมาเลเซียในอนาคต การก่อความไม่สงบเริ่มขึ้นเมื่อพรรคคอมมิวนิสต์มลายาเข้าโจมตีกองกำลังความมั่นคงในโกรฮ์–เบตง ทางตอนเหนือของมาเลเซียตะวันตก ในวันที่ 17 มิถุนายน ค.ศ. 1968 ความขัดแย้งยังสอดคล้องกับความตึงเครียดที่เกิดขึ้นใหม่ระหว่างชาติพันธุ์มาเลย์กับจีนในมาเลเซียตะวันตกและสงครามเวียดนาม

ในขณะที่พรรคคอมมิวนิสต์มลายาได้รับการสนับสนุนอย่างจำกัดจากประเทศจีน การสนับสนุนนี้สิ้นสุดลงเมื่อกรุงกัวลาลัมเปอร์และปักกิ่งสถาปนาความสัมพันธ์ทางการทูตในเดือนมิถุนายน ค.ศ. 1974 ในปี ค.ศ. 1970 พรรคคอมมิวนิสต์มลายาประสบการแตกความสามัคคีซึ่งนำไปสู่การเกิดขึ้นของสองกลุ่มแยก ได้แก่ พรรคคอมมิวนิสต์แห่งมลายา–ลัทธิมากซ์-ลัทธิเลนิน (CPM–ML) และคณะปฏิวัติ (CPM–RF) แม้จะพยายามทำให้พรรคคอมมิวนิสต์มลายาดึงดูดความสนใจมาเลย์ก็ตาม ซึ่งองค์กรถูกครอบงำโดยกลุ่มเชื้อสายจีนตลอดสงคราม แทนที่จะประกาศ "สถานการณ์ฉุกเฉิน" อย่างที่อังกฤษเคยทำมาก่อน รัฐบาลมาเลเซียตอบโต้การก่อความไม่สงบด้วยการนำเสนอนโยบายหลายประการรวมถึงโครงการความมั่นคงและการพัฒนา (KESBAN), รูกุนเตตังกา (เพื่อนบ้านเฝ้าระวัง) และเหล่าเรลา (กลุ่มอาสาสมัครประชาชน)

การก่อความไม่สงบสิ้นสุดลงเมื่อวันที่ 2 ธันวาคม ค.ศ. 1989 เมื่อพรรคคอมมิวนิสต์มลายาได้ลงนามในข้อตกลงสันติภาพกับรัฐบาลมาเลเซียที่หาดใหญ่ในภาคใต้ของประเทศไทย สิ่งนี้ใกล้เคียงกับการล่มสลายของระบอบคอมมิวนิสต์กลุ่มตะวันออก นอกจากการต่อสู้บนคาบสมุทรมลายูแล้ว การก่อความไม่สงบของพรรคคอมมิวนิสต์อื่นก็เกิดขึ้นในรัฐซาราวักของมาเลเซียในเกาะบอร์เนียว ซึ่งได้รวมเข้าด้วยกันเป็นสหพันธรัฐมาเลเซียเมื่อวันที่ 16 กันยายน ค.ศ. 1963

• วิกฤตการณ์มาลายา
• การก่อการกำเริบคอมมิวนิสต์ในประเทศไทย
• พรรคคอมมิวนิสต์มลายา

• Nazar Bin Talib (2005). Malaysia's Experience In War Against Communist Insurgency And Its Relevance To The Present Situation In Iraq (PDF) (วิทยานิพนธ์ Working Paper). Marine Corps University. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 4 June 2011. สืบค้นเมื่อ 6 January 2013.
• Peng, Chin (2003). My Side of History. Singapore: Media Masters. ISBN 981-04-8693-6.
• Navaratnam, A. (2001). The Spear and the Kerambit: The Exploits of VAT 69, Malaysia's Elite Fighting Force, 1968–1989. Kuala Lumpur: Utusan Publications and Distributions. ISBN 967-61-1196-1.

• Central Intelligence Agency, OPI 122 (National Intelligence Council), Job 91R00884R, Box 5, NIE 54–1–76, Folder 17. Secret. Reproduced at "Doc. 302: National Intelligence Estimate 54–1–76: The Outlook for Malaysia". US Department of State: Office of the Historian. สืบค้นเมื่อ 8 January 2013.
• Maidin, Rashid (2009). The Memoirs of Rashid Maidin: From Armed Struggle to Peace. Petaling Jaya, Selangor: Strategic Information and Research Development Centre. ISBN 978-983-3782-72-7.
• Chan, Francis; Wong, Phyllis (16 September 2011). "Saga of communist insurgency in Sarawak". The Borneo Post. สืบค้นเมื่อ 10 January 2013.
• Corbett, Robin (1986). Guerilla Warfare: from 1939 to the present day. London: Orbis Book Publishing Corporation. ISBN 0-85613-469-4.
• Cheah Boon Kheng (2009). "The Communist Insurgency in Malaysia, 1948–90: Contesting the Nation-State and Social Change" (PDF). New Zealand Journal of Asian Studies. University of Auckland. 11 (1): 132–52. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 20 December 2019. สืบค้นเมื่อ 5 January 2013.
• Sia, Andrew (29 November 2009). "Rise and Fall of Communism in Malaysia". The Star. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ June 4, 2011. สืบค้นเมื่อ 6 January 2013.