หมาจิ้งจอกข้างลาย

หมาจิ้งจอกข้างลาย ช่วงเวลาที่มีชีวิตอยู่: สมัยไพลโอซีน - ปัจจุบัน
สถานะการอนุรักษ์
ความเสี่ยงต่ำ  (IUCN 3.1)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Animalia
ไฟลัม:	Chordata
ชั้น:	Mammalia
อันดับ:	Carnivora
วงศ์:	Canidae
สกุล:	Lupulella
สปีชีส์:	L.  adusta
ชื่อทวินาม
Lupulella adusta (Sundevall, 1847)
แผนที่แสดงการกระจายพันธุ์
ชื่อพ้อง

หมาจิ้งจอกข้างลาย (อังกฤษ: side-striped jackal; ชื่อวิทยาศาสตร์: Lupulella adusta) สัตว์กินเนื้อชนิดหนึ่ง ในวงศ์สุนัข (Canidae)

จัดเป็นหมาจิ้งจอกที่มีขนาดเล็กกว่าหมาป่า และหมาใน ด้วยเป็นแจ็กคัลชนิดหนึ่ง มีความแตกต่างจากแจ็กคัลชนิดอื่น ๆ โดยมีใบหน้าที่แหลมน้อยกว่า ใบหูมนกว่า ปลายหางเป็นสีขาว และมีลายเส้นสีขาวเส้นเดียวพาดทแยงตามทั้งสองข้างลำตัว มีความใกล้เคียงกับหมาจิ้งจอกหลังดำ (L. mesomelas) ซึ่งเป็นแจ็กคัลอีกชนิดหนึ่ง มีฟันที่สามารถเขียนเป็นสูตรได้ว่า ${\displaystyle {\tfrac {3.1.4.2}{3.1.4.3}}}$

มีความสูงจากปลายเท้าถึงหัวไหล่ 40–45 เซนติเมตร ความยาว 70–80 เซนติเมตร น้ำหนักโดยเฉลี่ย 7–13 กิโลกรัม ตัวผู้มีขนาดใหญ่กว่าตัวเมียและมีน้ำหนักมากกว่า

พบกระจายพันธุ์ในทวีปแอฟริกา จัดเป็นแจ็กคัลชนิดที่พบได้ยากที่สุด มีพฤติกรรมอาศัยอยู่ตามลำพังเพียงตัวเดียว ยกเว้นในช่วงฤดูผสมพันธุ์หรือเลี้ยงดูแลลูกที่อยู่กันเป็นคู่ มีการจับคู่แบบคู่เดียวตลอดทั้งชีวิต อาศัยอยู่ในสถานที่ ๆ เป็นทุ่งหญ้าและป่าละเมาะ กินซากสัตว์ที่เน่าเปื่อย และล่าสัตว์ขนาดเล็ก เช่น หนู, กระต่าย, นกที่หากินตามพื้นดิน, สัตว์เลื้อยคลาน หรือแมลง เป็นอาหาร นอกจากนี้แล้วยังอาจล่าสัตว์กีบที่มีขนาดใหญ่กว่า เช่น ลูกแอนทีโลป หรือแอนทีโลปขนาดเล็กเป็นอาหารได้ด้วย โดยเฉพาะการล่าแบบคู่ โดยคู่ผสมพันธุ์

มีระยะเวลาการตั้งท้องนาน 57–70 วัน พฤติกรรมการเลี้ยงลูกเหมือนกับแจ็คเกิลชนิดอื่น ๆ คือ ตัวผู้เป็นฝ่ายหาอาหารมาเลี้ยงดู ตัวเมียจะเป็นฝ่ายเฝ้าดูแลรังและดูแลลูกมากกว่า แต่ก็อาจจะช่วยตัวผู้ล่าเหยื่อได้ในบางครั้ง ลูกขนาดเล็กที่ยังช่วยเหลือตัวเองไม่ได้จะตกเป็นอาหารของสัตว์กินเนื้อขนาดใหญ่กว่า เช่น เสือดาว, ไฮยีน่า, งูเหลือม, อินทรีขนาดใหญ่

แบ่งออกเป็นชนิดย่อยได้ 7 ชนิด คือ

• L. a. adusta (แอฟริกาตะวันตก)
• L. a. bweha (แอฟริกาตะวันออก, คิซุมุ, เคนยา)
• L. a. centralis (โมร็อกโกและตูนิเซีย)
• L. a. grayi (แคฟฟา, ตะวันตกเฉียงใต้ของเอธิโอเปีย)
• L. a. kaffensis (เคนยา, อูซิน กิชู พลาตู, ภาคใต้ของกาบอง)
• L. a. lateralis (ลอยตา เพลนส์, เคนยา)
• L. a. notatus (แอฟริกาตะวันออก; เคนยา, Loita Plains, คูทิง)