สัญลักษณ์ทางดาราศาสตร์ เป็นสัญลักษณ์ภาพนามธรรมใช้แทนวัตถุทางดาราศาสตร์ โครงสร้างเชิงทฤษฎี และเหตุการณ์เชิงสังเกตในดาราศาสตร์ยุโรป สัญลักษณ์แบบแรกสุดปรากฏในข้อความภาษากรีกในกระดาษพาไพรัสในสมัยโบราณตอนปลาย โคเดกซ์ไบแซนไทน์ที่รักษาข้อความภาษากรีกในกระดาษพาไพรัส ใช้สัญลักษณ์ต่อและขยายความจุของสัญลักษณ์ทางดาราศาสตร์ มีการคิดค้นสัญลักษณ์ใหม่เพื่อแทนดาวเคราะห์และดาวเคราะห์น้อยหลายดวงที่ค้นพบในคริสต์ศตวรรษที่ 18 ถึง 21
ในอดีตสัญลักษณ์เหล่านี้เคยใช้งานอย่างแพร่หลายจากนักดาราศาสตร์ผู้เชี่ยวชาญ นักดาราศาสตร์มือสมัครเล่น นักเล่นแร่แปรธาตุ และโหราจารย์ แม้ว่าในกาลานุกรมและสิ่งพิมพ์ทางโหราศาสตร์จะยังคงใช้สัญลักษณ์กันโดยทั่วไป สัญลักษณ์เหล่านี้ปรากฏในงานวิจัยตีพิมพ์และตำราเกี่ยวกับดาราศาสตร์ค่อนข้างไม่บ่อยนัก ยกเว้นบางสัญลักษณ์ เช่น ดวงอาทิตย์และโลกที่ปรากฏในค่าคงที่ทางดาราศาสตร์ และสัญลักษณ์จักรราศีที่ใช้แทนอายันกับวิษุวัต
ยูนิโคดได้ลงรหัสสัญลักษณ์หลายแบบ ส่วนใหญ่อยู่ในช่องสัญลักษณ์จิปาถะ สัญลักษณ์และลูกศรจิปาถะ, สัญลักษณ์และตัวหนังสือภาพจิปาถะ และบล็อกสัญลักษณ์เกี่ยวกับการเล่นแร่แปรธาตุ
การใช้งานสัญลักษณ์ทางดาราศาสตร์สำหรับดวงอาทิตย์และดวงจันทร์มีมาตั้งแต่สมัยโบราณ รูปสัญลักษณ์ที่ปรากฏในข้อความดวงชะตาราศีกรีกบนกระดาษพาไพรัสสำหรับดวงอาทิตย์เป็นวงกลมที่มีลำแสงอันเดียว ( ) ส่วนดวงจันทร์เป็นรูปจันทร์เสี้ยว สัญลักษณ์ดวงอาทิตย์สมัยใหม่ที่เป็นรูปวงกลมที่มีจุดตรงกลาง (☉) ปรากฏครั้งแรกในยุโรปสมัยฟื้นฟูศิลปวิทยา
ในงานเขียนเชิงวิชาการสมัยใหม่ มีการใช้สัญลักษณ์ดวงอาทิตย์สำหรับค่าคงที่ทางดาราศาสตร์ที่เกี่ยวข้องกับดวงอาทิตย์ Teff☉ แทนอุณหภูมิยังผลสุริยะ ส่วนความส่องสว่าง มวล และรัศมีของดาวมักแทนด้วยค่าคงที่สุริยะ (L☉, M☉ และ R☉ ตามลำดับ) ในฐานะหน่วยการวัด
อ้างอิง | สัญลักษณ์ | จุดรหัสใน ยูนิโคด | แสดงข้อความ ยูนิโคด | แทน |
---|---|---|---|---|
ดวงอาทิตย์ | | U+2609 (dec 9737) | ☉︎ | สัญลักษณ์มาตรฐานทางดาราศาสตร์ |
| U+1F71A (dec 128794) | 🜚︎ | ดวงอาทิตย์ที่มีลำแสงอันเดียว | |
| U+1F31E (dec 127774) | 🌞︎︎ | ใบหน้าดวงอาทิตย์หรือ "Sun in splendor" |
อ้างอิง | สัญลักษณ์ | จุดรหัสใน ยูนิโคด | แสดงข้อความ ยูนิโคด | แทน |
---|---|---|---|---|
ดวงจันทร์ | | U+263D (dec 9789) | ☽︎ | จันทร์ข้างขึ้น (มองจากซีกโลกเหนือ) |
| U+263E (dec 9790) | ☾ | จันทร์ข้างแรม (มองจากซีกโลกเหนือ) | |
จันทร์ดับ | | U+1F311 (dec 127761) | 🌑︎ | ดวงจันทร์มืดทั้งหมด |
| U+1F31A (dec 127770) | 🌚︎ | ||
จันทร์เสี้ยวข้างขึ้น | U+1F312 (dec 127762) | 🌒︎ | ดวงจันทร์เสี้ยวข้างขึ้น (ซีกโลกเหนือ) | |
จันทร์ครึ่งดวงครั้งแรก (ข้างขึ้น) | U+1F313 (dec 127763) | 🌓︎ | สัปดาห์แรกจนถึงหนึ่งเดือน แสดงใบหน้าที่มองเห็นได้ครึ่งหนึ่งสว่างขึ้น | |
หรือ | U+1F31B (dec 127771) | 🌛︎︎ | ||
จันทร์นูนข้างขึ้น | U+1F314 (dec 127764) | 🌔︎ | (ซีกโลกเหนือ) | |
จันทร์เพ็ญ | | U+1F315 (dec 127765) | 🌕︎ | ดวงจันทร์ส่องสว่างเต็มที่ |
| U+1F31D (dec 127773) | 🌝︎︎ | ||
จันทร์นูนข้างแรม | U+1F316 (dec 127766) | 🌖︎ | (ซีกโลกเหนือ) | |
จันทร์ครึ่งดวงครั้งหลัง (ข้างแรม) | U+1F317 (dec 127767) | 🌗︎ | สัปดาห์สุดท้ายของเดือน ใบหน้าที่มองเห็นได้อีกครึ่งหนึ่งสว่างขึ้น | |
หรือ | U+1F31C (dec 127772) | 🌜︎︎ | ||
จันทร์เสี้ยวข้างแรม | U+1F318 (dec 127768) | 🌘︎ | ดวงจันทร์เสี้ยวข้างแรม (ซีกโลกเหนือ) |
ดาวเคราะห์ | อักษรย่อของ IAU | สัญลักษณ์ | จุดรหัสใน ยูนิโคด | แสดงข้อความ ยูนิโคด | แทน |
---|---|---|---|---|---|
ดาวพุธ | H, Me | | U+263F (dec 9791) | ☿ | คทางูไขว้ของเมอร์คิวรีกับกากบาท |
ดาวศุกร์ | V | | U+2640 (dec 9792) | ♀ | อาจเป็นสร้อยพระศอหรือกระจกมือ (สัมฤทธิ์) ของวีนัสกับกากบาท |
โลก | E | | U+1F728 (dec 128808) | 🜨 | สี่ด้านของโลกที่แบ่งด้วยแม่น้ำทั้งสี่จากเอเดน |
| U+2641 (dec 9793) | ♁ | ลูกโลกประดับกางเขน | ||
ดาวอังคาร | M, Ma | | U+2642 (dec 9794) | ♂ | โล่และหอกของมาส์ |
ดาวพฤหัส | J | | U+2643 (dec 9795) | ♃ | อักษร Zeta กับขีดตัวย่อ (สำหรับ Zeus ของกรีก เทียบเท่ากับเทพจูปิเตอร์ของโรมัน) |
ดาวเสาร์ | S | | U+2644 (dec 9796) | ♄ | อักษร kappa-rho กับขีดตัวย่อ (สำหรับ Kronos ของกรีก เทียบเท่ากับเทพแซตเทิร์นของโรมัน) และกากบาท |
ดาวยูเรนัส | U | | U+26E2 (dec 9954) | ⛢ | สัญลักษณ์ของธาตุแพลทินัม ซึ่งประดิษฐ์ขึ้นเพื่อเป็นสัญลักษณ์แทนดาวยูเรนัส |
| U+2645 (dec 9797) | ♅ | โลกที่ล้อมรอบด้วยอักษร H (สำหรับเฮอร์เชล ผู้ค้นพบดาวยูเรนัส) (พบมากในวรรณกรรมสมัยก่อนหรือวรรณกรรมอังกฤษ) | ||
ดาวเนปจูน | N | | U+2646 (dec 9798) | ♆ | สามง่ามของเนปจูน |
| U+2BC9 (dec 11209) | ⯉ | โลกที่ล้อมรอบด้วยอักษร "L" และ "V" (สำหรับเลอ แวรีเย ผู้ค้นพบดาวเนปจูน) (พบมากในวรรณกรรมสมัยก่อน โดยเฉพาะในวรรณกรรมฝรั่งเศส) |
ดาวเคราะห์น้อย | สัญลักษณ์ | จุดรหัสใน ยูนิโคด | แสดงข้อความ ยูนิโคด | แทน |
---|---|---|---|---|
1 ซีรีส | | U+26B3 (dec 9907) | ⚳ | เคียวด้ามยาว ในบางฟอนต์จะแสดงเป็นสัญลักษณ์ของดาวเสาร์กลับด้าน |
2 พัลลัส | | U+26B4 (dec 9908) | ⚴ | หอก ในภาพแบบสมัยใหม่ หัวหอกมีรูปทรงเพชรที่กว้างกว่าหรือแคบกว่า ใน ค.ศ. 1802 มีการใช้รูปใบ cordate ซึ่งทำให้หัวหอกเป็นสามเหลี่ยม เพื่อแยกจากสัญลักษณ์การเล่นแร่แปรธาตุสำหรับกำมะถัน |
3 จูโน | | U+26B5 (dec 9909) | ⚵ | คทาประดับดาว |
| — | — | ||
4 เวสตา | | — | — | วิหารที่มีไฟศักดิ์สิทธิ์แห่งเวสตา รูปเดิมเป็นกล่องที่มีสิ่งที่อยู่ข้างบนคล้ายกับเขาของกลุ่มดาวแกะ |
| — | — | รูปแบบที่ซับซ้อนในยุคแรกคือแท่นบูชาที่มีกระถางไฟบรรจุไฟศักดิ์สิทธิ์ | |
| U+26B6 (dec 9910) | ⚶ | รูปตัว V สมัยใหม่ที่เริ่มใช้ในทางโหราศาสตร์ในคริสต์ทศวรรษ 1970 เป็นตัวย่อของรูปข้างต้น | |
5 แอสเทรีย | | — | — | สมอคว่ำ |
| U+2696 (dec 9878) | ⚖ | ตราชู | |
6 ฮีบี | | U+1F377 (dec 127863) | 🍷︎ | แก้วไวน์ เดิมเรียงเป็นรูปสามเหลี่ยม ∇ วางบนฐาน ⊥ |
| ||||
7 อีริส | | — | — | สายรุ้งที่มีดาวข้างใน |
| — | — | ||
8 ฟลอรา | | U+2698 (dec 9880) | ⚘ | ดอกไม้ |
9 มีทิส | | — | — | ตาที่มีดาวอยู่ข้างบน |
10 ไฮเจีย | | — | — | งูกับดาว (จากถ้วยยาไฮเจีย U+1F54F ) |
| U+2695 (dec 9877) | ⚕ | คทาแอสคลีเพียส เปรียบเทียบกับสัญลักษณ์ทางโหราศาสตร์สมัยใหม่ด้วย U+2BDA , คทางูไขว้ (มักสับสนกับคทาแอสคลีเพียส) | |
11 พาร์เธนะพี | | — | — | ปลากับดาว นี่คือสัญลักษณ์เดิมจากช่วงเวลาที่รู้จักดาวเคราะห์น้อยดวงนี้เพียงไม่นาน และนักดาราศาสตร์ยังคงใช้สัญลักษณ์ที่มีความโดดเด่น |
| — | — | พิณตั้ง ปรากฏขึ้นในงานอ้างอิงหลังคริสต์ศตวรรษที่ 19 ซึ่งเป็นช่วงที่สัญลักษณ์ที่มีความโดดเด่นสำหรับอุกกาบาตล้าสมัยแล้ว | |
12 วิกทอเรีย | | — | — | ดาวกับแขนงพวงมาลัย |
| — | — | ||
13 อิเจียเรีย | | — | — | โล่กลมเล็ก |
| — | — | ||
14 ไอรีนี | | — | — | นกพิราบคาบกิ่งมะกอกไว้ในปากและมีดาวอยู่บนหัว |
15 ยูโนเมีย | | — | — | หัวใจที่มีดาวข้างบน |
16 ไซคี | | — | — | ปีกผีเสื้อกับดาว |
17 ธีทิส | | — | — | โลมากับดาว |
18 เมลพอมินี | | — | — | ดาบสั้นข้างบนดาว |
19 ฟอร์ทูนา | | — | — | ดาวข้างบนล้อ |
26 โพรเซอร์พินา | | — | — | ทับทิมที่มีดาวข้างใน |
28 เบลโลนา | | — | — | แส้ของเบลโลนา / ดาวประกายพรึกกับหอก |
29 แอมฟีไทรที | | — | — | "เปลือกหอย" (ไม่มีการพูดถึงดาว) |
35 ลิวคอเธีย | | — | — | pharos (ประภาคารโบราณ) |
37 ไฟดีส | | U+271D (dec 10013) | ✝ | กางเขนละติน |
วัตถุ | สัญลักษณ์ | จุดรหัสใน ยูนิโคด | แสดงข้อความ ยูนิโคด | แทน |
---|---|---|---|---|
50000 ควาอัวร์ | | U+1F77E (dec 128894) | 🝾 | อักษร Q จาก Quaoar ผสมกับแคนู วาดให้คล้ายกับศิลปะหินแหลมของชาวตองวา |
90377 เซดนา | | U+2BF2 (dec 11250) | ⯲ | โมโนแกรมของอักษรอินุกติตุต "sa" และ "n" เนื่องจากชื่อเซดนาในภาษาอินูอิตคือ "Sanna" (ᓴᓐᓇ) |
90482 ออร์กัส | | U+1F77F (dec 128895) | 🝿 | โมโนแกรมของ O-R สำหรับ Orcus วาดให้คล้ายกับหัวกะโหลกและรอยยิ้มของวาฬออร์กา |
134340 พลูโต | | U+2647 (dec 9799) | ♇ | โมโนแกรม P-L สำหรับ Pluto และเพอร์ซิวัล โลเวลล์ |
| U+2BD3 (dec 11219) | ⯓ | ลูกโลกเหนือสองง่ามของพลูโต | |
136108 เฮาเมอา | | U+1F77B (dec 128891) | 🝻 | การรวมกันของศิลปะสกัดหินฮาวายสำหรับสตรีและการเกิด เนื่องจากHaumea เป็นเทพีของทั้งสองสิ่งนี้ |
136199 เอริส | | U+2BF0 (dec 11248) | ⯰ | หัตถ์เอริส สัญลักษณ์ดั้งเดิมจากDiscordianism (ศาสนาที่บูชาเทพีเอริส) |
136472 มาคีมาคี | | U+1F77C (dec 128892) | 🝼 | ใบหน้าสลักของเทพมาเกมาเกของราปานูอี และมีรูปร่างคล้ายอักษร M |
225088 ก้งกง | | U+1F77D (dec 128893) | 🝽 | อักษรจีน 共 gòng (อักษรตัวแรกของชื่อก้งกง) ผสมกับหางงู |
กลุ่มดาว | อักษรย่อของ IAU | ตัวเลข | ตำแหน่งทาง โหราศาสตร์ | สัญลักษณ์ | แปล | จุดรหัสใน ยูนิโคด | แสดงข้อความ ยูนิโคด |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Aries | Ari | 0 | 0° | | แกะ | U+2648 (dec 9800) | ♈︎ |
Taurus | Tau | 1 | 30° | | วัว | U+2649 (dec 9801) | ♉︎ |
Gemini | Gem | 2 | 60° | | คนคู่ | U+264A (dec 9802) | ♊︎ |
Cancer | Cnc | 3 | 90° | | ปู | U+264B (dec 9803) | ♋︎ |
Leo | Leo | 4 | 120° | | สิงโต | U+264C (dec 9804) | ♌︎ |
Virgo | Vir | 5 | 150° | | หญิงพรหมจารี | U+264D (dec 9805) | ♍︎ |
Libra | Lib | 6 | 180° | | คันชั่ง | U+264E (dec 9806) | ♎︎ |
Scorpio | Sco | 7 | 210° | | แมงป่อง | U+264F (dec 9807) | ♏︎ |
Sagittarius | Sgr | 8 | 240° | | คนยิงธนู | U+2650 (dec 9808) | ♐︎ |
Capricorn | Cap | 9 | 270° | | มีเขาแพะ | U+2651 (dec 9809) | ♑︎ |
Aquarius | Aqr | 10 | 300° | | คนแบบหม้อน้ำ | U+2652 (dec 9810) | ♒︎ |
Pisces | Psc | 11 | 330° | | ปลา | U+2653 (dec 9811) | ♓︎ |
วอลเตอร์ เบิร์ก นักโหราศาสตร์ เสนอสัญลักษณ์จักรราศีที่ 13 สำหรับ Ophiuchus ใน ค.ศ. 1995
กลุ่มดาว | อักษรย่อของ IAU | สัญลักษณ์ | แปล | จุดรหัสใน ยูนิโคด | แสดงข้อความ ยูนิโคด |
---|---|---|---|---|---|
Ophiuchus | Oph | | คนแบกงู | U+26CE (dec 9934) | ⛎︎ |
ไม่มีกลุ่มดาวใดที่มีสัญลักษณ์อย่างเป็นทางการ อย่างไรก็ตาม สำหรับกลุ่มดาวสมัยใหม่ เช่นเดียวกับกลุ่มดาวเก่าที่เกิดขึ้นในระบบการตั้งชื่อสมัยใหม่ อาจปรากฏสัญลักษณ์ในสิ่งพิมพ์เป็นครั้งคราวใน สัญลักษณ์ข้างล่างนี้ประดิษฐ์โดย Denis Moskowitz (ยกเว้นกลุ่มดาว 13 กลุ่มที่กล่าวไปแล้วก่อนหน้า)
อ้างอิง | สัญลักษณ์ | จุดรหัสใน ยูนิโคด | แสดงข้อความ ยูนิโคด |
---|---|---|---|
จุดโหนดขึ้น | | U+260A (dec 9738) | ☊ |
จุดโหนดลง | | U+260B (dec 9739) | ☋ |
ดาวล้อมเดือน | | U+260C (dec 9740) | ☌ |
ตำแหน่งตรงข้าม | | U+260D (dec 9741) | ☍ |
การบัง | | U+1F775 (dec 128885) | 🝵 |
จันทรุปราคา | | U+1F776 (dec 128886) | 🝶 |
ตำแหน่งมุมฉาก | | U+25A1, U+25FB (dec 9633, 9723) | □ , ◻ |
ดาวหาง | | U+2604 (dec 9732) | ☄ |
ดาวฤกษ์ | | (หลายแบบ) | ✶ 🞶 ⋆ |
วงแหวนดาวเคราะห์ (พบไม่บ่อย) | | U+1FA90 (dec 129680) | 🪐︎ |
This article uses material from the Wikipedia ไทย article สัญลักษณ์ทางดาราศาสตร์, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). เนื้อหาอนุญาตให้เผยแพร่ภายใต้ CC BY-SA 4.0 เว้นแต่ระบุไว้เป็นอื่น Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ไทย (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.