ภาษายะไข่
ภาษายะไข่ (Rakhine) หรือภาษาอาระกัน มีผู้พูดทั้งหมด 765,000 คน พบในพม่า 730,000 คน (พ.ศ.
2544) ในรัฐยะไข่ พบในบังกลาเทศ 35,000 คน (พ.ศ. 2550) จัดอยู่ในตระกูลภาษาจีน-ทิเบต กลุ่มภาษาทิเบต-พม่า สาขาพม่า-โลโล สาขาย่อยพม่า เป็นภาษาที่ยังคงลักษณะของภาษาพม่าดั้งเดิมไว้ คือยังคงเสียง /ร/ ไว้ได้ ในขณะที่ภาษาพม่าสำเนียงอื่นๆ ออกเสียงเป็น /ย/ ภาษายะไข่มีเสียงสระเปิด /ə/ มาก ตัวอย่างเช่นคำว่าเงินเดือน (လခ) ภาษาพม่ามาตรฐานออกเสียงว่า [la̰ɡa̰] ส่วนภาษายะไข่ออกเสียงว่า [ləkha̰]
| ภาษายะไข่ | |
|---|---|
| ရခိုင်စာ (ภาษาเขียน) ရခိုင်စကား (ภาษาพูด) | |
| ออกเสียง | สัทอักษรสากล: [ɹəkʰàiɴzà] หรือ สัทอักษรสากล: [ɹəkʰàiɴ zəɡá] |
| ประเทศที่มีการพูด | พม่า บังกลาเทศ อินเดีย |
| จำนวนผู้พูด | 765,000 คน (ไม่พบวันที่) |
| ตระกูลภาษา | |
| รหัสภาษา | |
| ISO 639-3 | rki |
อักขระโบราณ
พยัญชนะยะไข่ 35 ตัวในยุคเวสาลี ค.ศ. 327 ถึง ค.ศ. 818
_Vesali_era.png) (Ka Gyi) | _Vesali_era.png) (Kha Ngay) | _Vesali_era.png) (Ga Gwe) | _Vesali_era.png) (Kha Kyauk Shay) | _Vesali_era.png) (Ng) |
_Vesali_era.png) (Sa Lone) | _Vesali_era.png) (Sa Lim) | _Vesali_era.png) (Za Gwe) | _Vesali_era.png) (Sith Myahain Swe) | _Vesali_era.png) (Nya) |
_Vesali_era.png) (Tha Thi Cheik) | _Vesali_era.png) (Hta Wan Khwe) | _Vesali_era.png) (Tar Than Kauk) | _Vesali_era.png) (Dh Yi Hmot) | _Vesali_era.png) (Na Gyi) |
_Vesali_era.png) (Ta Wan Tat) | _Vesali_era.png) (Ta Wan Si) | _Vesali_era.png) (Da Zwe) | _Vesali_era.png) (Dh Wan Yup) | _Vesali_era.png) (Na Ngay) |
_Vesali_era.png) (Pa Oo Sauk) | _Vesali_era.png) (Fa Phauk Leik) | _Vesali_era.png) (Ba Lone) | _Vesali_era.png) (Ba Bone Yap) | _Vesali_era.png) (Ma) |
_Vesali_era.png) (Ya) | _Vesali_era.png) (Ya Kauk) | _Vesali_era.png) (La) | _Vesali_era.png) (Wa) | _Vesali_era.png) (Tha) |
_Vesali_era.png) (Sya) | _Vesali_era.png) (Sh) | _Vesali_era.png) (Ha) | _Vesali_era.png) (Ga Gyi) | _Vesali_era.png) (Ah) |
ต่อไปนี้เป็นเสียงพยัญชนะ สระที่แตกต่างไปในภาษายะไข่:
| ภาษาเขียน | ภาษาพม่ามาตรฐาน | ภาษายะไข่ | หมายเหตุ |
|---|---|---|---|
| -စ် | /-iʔ/ | /-aiʔ/ | e.g. စစ် ("genuine") และ စိုက် ("พืช") ออกเสียงเป็น[saiʔ] ในภาษายะไข่ |
| ိုက် | /-aiʔ/ | ||
| -က် | -ɛʔ | -ɔʔ | |
| -ဉ် | /-iɴ/ | /-aiɴ/ | e.g. ဥယျာဉ် ("สวน"), ภาษาพม่า [ṵ jìɴ] → [wəjàiɴ]. ออกเสียงได้หลายอย่าง ในบางคำเป็น/-ɛɴ/ (เช่น ဝိညာဉ် "วิญญาณ", จากภาษาพม่า[wèiɴ ɲìɴ] → [wḭ ɲɛ̀ɴ]). ในบางคำเป็น/-i -e/ (e.g. ညှဉ်း "oppress", จากภาษาพม่า[ɲ̥íɴ] → [ɲ̥í, ɲ̥é]). |
| ိုင် | /-aiɴ/ | ||
| -င် | /-iɴ/ | /-ɔɴ/ | |
| -န် ွန် | /-aɴ -uɴ/ | ွန် เป็น /-wɔɴ/ | |
| -ည် | /-i, -e, -ɛ/ | /-e/ | มีข้อยกเว้น บางแห่งออกเสียงเป็น/-aiɴ/, คล้าย ကြည် ("ชัดเจน"), ออกเสียง [kràiɴ] |
| -ေ | /-e/ | /-i/ | เช่น ချီ ("carry") และ ချေ ("ยกเลิก") ออกเสียงเป็น[tɕʰì] และ [tɕʰè] ตามลำดับในภาษาพม่า แต่รวมเป็น[tɕʰì] ในภาษายะไข่ |
| -တ် ွတ် | /-aʔ -uʔ/ | /-aʔ/ | |
| ိန် | /-eiɴ/ | /-iɴ/ | |
| -ုန် | /-ouɴ/ | /-uɴ/ | |
| เริ่มด้วยเสียงนาสิก+ -ီ เริ่มด้วยเสียงนาสิก+ -ေ | /-i/ | /-eiɴ/ | เช่น နီ ("แดง") เป็น [nì] ในภาษาพม่าแต่[nèiɴ] ในภาษายะไข่ ในบางคำไม่ได้เปลี่ยนไปจากภาษายะไข่ (เช่น မြေ "แผ่นดิน", มักจะออกเสียง[mrì], ไม่ใช่ [mrèiɴ], หรือ အမိ "แม่", มักจะออกเสียง [əmḭ], ไม่ใช่ [əmḛiɴ] มีข้อยกเว้นเมื่อเสียงนาสิกเป็น/-eiɴ-/ โดยไม่ได้ขึ้นต้นด้วยเสียงนาสิก(e.g. သီ "thread", จากภาษาพม่า[θì] → [θèiɴ]). |
| เริ่มด้วยเสียงนาสิก+ -ု -ူ -ူး | /-u/ | /-ouɴ/ | เช่น နု ("tender") เป็น [nṵ] ในภาษาพม่าแต่[no̰uɴ] ในภาษายะไข่ |
| ွား | /-wá/ | /-ɔ́/ | เช่น ဝါး ("ไผ่") เป็น [wá] ในภาษาพม่าแต่ [wɔ́] ในภาษายะไข่ |
| ြွ | /-w-/ | /-rw-/ | พบในบางคำ (เช่น မြွေ ("งู") เป็น [mwè] ในภาษาพม่าแต่ [mrwèiɴ] ในภาษายะไข่) |
| ရှ- | /ʃ-/ | /hr-/ | |
| ချ- | /tɕʰ-/ | /ʃ-/ | เกิดขึ้นบางครั้ง (เช่น ချင် ("ต้องการ") เป็น [tɕʰìɴ] ในภาษาพม่าแต่[ʃɔ̀ɴ]~[tɕʰɔ̀ɴ] ในภาษายะไข่) |
| တ- → ရ- | /t- d-/ | /r-/ | เช่นอนุภาคแสดงปัจจุบันกาลတယ် ([dɛ̀]) เกี่ยวข้องกับရယ် ([rɛ̀]) ในภาษายะไข่ เช่น อนุภาคแสดงพหูพจน์တို့ ([do̰]) เกี่ยวข้องกับရို့ ([ro̰]) ในภาษายะไข่ |
| ရှ- ယှ- ယျှ- | /ʃ-/ | /h-/ | พบในบางคำเท่านั้น |
| -ယ် ဲ | -ɛ | -e |
อ้างอิง
- Gordon, Raymond G., Jr. (ed.), 2005. Ethnologue: Languages of the World, Fifteenth edition. Dallas, Tex.: SIL International. Online version: http://www.ethnologue.com/.
แหล่งข้อมูลอื่น
This article uses material from the Wikipedia ไทย article ภาษายะไข่, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). เนื้อหาอนุญาตให้เผยแพร่ภายใต้ CC BY-SA 4.0 เว้นแต่ระบุไว้เป็นอื่น Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ไทย (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.