ತುಡರ ಪರ್ಬೊ

ಪುದರೇ ಪನ್ನಿನಂಚ ಬೊಲ್ಪುದ ಸಾಲ್‌ಡ್ ತುಳುನಾಡ್ ಐತಾಪಿ ದೀಪೊಲೆನ ಪರ್ಬೊ ಉಂದು. ಬೆನ್ನಿ ಸಾಗೊಲಿ ಬೆರಿಮುಳ್ಳಾದುಪ್ಪಿ ತುಳುನಾಡ್‌ಡ್ ಪರ್ಬೊಲು ಜನೊಕ್ಲಗ್ ಬೆನ್ನಿ ಬೇಲೆಲೆಡೊಂತೆ ಪುರ್‌ಸೋತು ಮಲ್ಲೊನುನ ಬೊಕ್ಕ ಬಚ್ಚೆಲರಪವುನ ಕಟ್ಟೆ ಬೊಕ್ಕ ಕಟ್ಟೆಲ್ ಇತ್ತಿಲೆಕೊ. ಕೆಲವು ಒರ್ಸೊಗು ದುಂಬು ಮಾರ್ನೆಮಿ ಕರಿದಾಯಿನ್ನೇ ಬೊಂತೆಲ್ ಪತ್ತನಗ ದಾಸಯ್ಯರ್ ಸಂಕೊ ಜಾಗಟೆ ಪತೊಂದು ಪರ್ಬೊದ ಲೆಪ್ಪು ಕೊರ್ಯರ ಬರೊಂದಿತ್ತೆರ್. ನಲಿಕೆ, ಪರವ, ಪಂಬದೆರ್‌ನಕ್ಸ್ ಇಲ್ಲಿಲ್ಲಗ್ ಬತ್ತ್ ಪರ್ಬೊದ ದಿನೊ ಪಂದ್ ಪೋಪೆದೆರ್, ಮಡ್ಯೂಲೆರ್ ಬತ್ತ್ ಮಡಿ ಕುಂಟು ಕೊರ್ದು ಪರ್ಬೊದ ಲೆಪ್ಪು ಕೊರುದು ಪೋವೊಂದಿತ್ತೆರ್. ಆತಾನಗ ಬೆನ್ನಿ ಬೇಲೆದ ಬಚ್ಚೆಲ್‌ಡ್‌ಲಾ ಜನೊಕ್ಲನ ಮನಸ್‌ಡ್ ಉಲ್ಲಾಸೊ ಉರ್ಕೊಂದಿತ್ತ್ಂಡ್. ತುಳುವೆರೆನ ಪ್ರತಿ ಪಜ್ಜೆಡ್‌ಲಾ ಮಣ್ಣ ಕಮ್ಮನ ಬೊಕ್ಕ ಬೆನ್ನಿದ ಮೂಲದ ಆಚರಿಪುಲು ನೆಗತ್ತೊಂದು ಪೋಪ.

ತುಡರ ಪರ್ಬ
ಬಲೀಂದ್ರ ಮರ
ಇಂಚಲಾ ಪನ್‌ಪೆರ್	ಪರ್ಬ
ಆಚರಿಸವೆರ್	ಹಿಂದೂ
Significance	ತಿರ್ತ್ ತೂಲೆ
ಗೌಜಿ	ದೀಪೊಲೆನ್ ಪೊತ್ತಾವುನು , ಪೂಜೆ , ಇಲ್ಲ್ ನ್ ಸ್ವಚ್ಛ ಮಲ್ತ್‍ದ್ ಅಲಂಕಾರ ಮಲ್ಪುನು, ಪೊಸ ಉಡುಪು ಗೆತೊನುನು, ಪಟಾಕಿ, ವ್ರತ , ಉಪಹಾರೊಲು, ತೀಪೆದ ತೆನಸ್
ತಾರಿಕ್	Amavasya of Kartik month (Date varies per Hindu calendar)
Frequency	Annual
Related to	ದೀಪೊಲೆ ಪರ್ಬ, ಬಂದಿ ಚೋರ್ ದಿವಸ್, ತಿಹಾರ್, ಸ್ವಂತಿ, ಸೊರಾಹಿ, ಬಂದ್ನಾ

ಎಣ್ಣೆಡ್ ಮೀಪಿನವು

ನರಕ ಚತುರ್ದಶಿತ ದುಂಬಿನಾನಿ ಹಳ್ಳಿಲೆಡ್ ಇನಿಕ್ಲ ಒಂಜಿ ಎಡ್ಡೆ ಆಚರಣೆ ಉಂಡು. ಮೀಪಿ ಮಂಡೆನ್ ಸೋಕು ಮಲ್ತ್ ದೆಕ್ಕ್‌ದ್ ಐಕ್ ಸೇಡಿಡ್ ಚಿತ್ರ ಬರೆದ್, ಸಿಂಗಾರ ಮಲ್ತ್‌ದ್ ಮುತ್ತೈಸಿ ಪೊಂಜೊವುಲು ಶಂಖ ಉರ್ತುದು, ಜಾಗಂಟೆ ಬೊಟ್ಟುದು ನೀರ್ ಜಿಂಜಾವೆರ್. ಆ ನೀರ್‌ಗ್ ಐನ್ ಬಚ್ಚಿರೆ, ರಡ್ಡ್ ಬಜ್ಜೈ, ಒಂಜಿ ಕರ್ಬದ ಆಣಿ ಪಾಡುವೆರ್. ಮನದಾನಿ ಕಾಂಡೆ ಸೂರ್ರ್ಯೆ ಮೂಡುನೆಡ್ದ್ ದುಂಬು ಲಕ್ಕ್‌ದ್ ಎಣ್ಣೆ ಪೂಜಿದ್ ಮೀಪೆರ್.

ನರಕ ಚತುರ್ದಶಿತ ಕಥೆ

ನರಕ ಚತುರ್ದಶಿತ್ತ ಬಗೆಟ್ ಒಂಜಿ ಪುರಾಣ ಕತೆನೇ ಉಂಡು. ನರಕಾಸುರೆ ಪನ್ಪುನ ಬಾರೀ ಮಲ್ಲ ರಕ್ಕಸೆ ರಾಜೆ ಇತ್ತೆ. ಉಂಬೆ 'ಕಾಮರೂಪಿ' ರಾಜ್ಯೊಡು ಆಡಳಿತೆ ಮಲ್ತೊಂದಿತ್ತೆ. ಉಂಬೆ ಭೂದೇವಿನ ಮಗೆಯಾದಿತ್ತ್‌ದ್ ಬಾರೀ ಮಲ್ಲ ತಪಸ್ಸ್ ಮಲ್ತ್‌ದ್ ಬ್ರಹ್ಮ ದೇವೆರೆಡ ವರೊ ಗೆತೊಂದಿತ್ತೆ. ಮಾತಾ ದೇವಾದಿದೇವತೆಲೆನ್ ಸೋಪಾದ್ ಉಂಬೆ ಏಪೊಗುಲಾ ಸೋಫಂದಿನಾಯೆಂದೇ ಒರಿಯೊಂದು ಬತ್ತೆ. ಭೂಲೋಕೊದ ಮಾತಾ ಕಡೆತ್ತ ರಾಜೆರ್‌ನಕ್ಲೆನ್‌ಲಾ ಸೋಪಾದ್ 'ಪದ್‌ನಾಜಿ ಸಾರ' ಪೊಣ್ಣೂಲೆನ್ ಜೈಲ್‌ಗ್ ಪಾಡಿಯೆ. ಆತ್ ಮಲ್ದೆಂಡಲ ಮಲ್ಲ್‌ಎತ್ತಿಜಿ, ಆತ್ ಪೊಣ್ಣುಲೆಡಪ್ಪೊಲ ಮಜಾ ಮಲ್ಪೊಡುಂದುಲಾ ಬಯಕ್ಕೊಂಡೆ. ದೇವತೆಲೆನ ಅಪ್ಪೆಯಾದಿಪ್ಪುನ 'ಅದಿತಿದೇವಿ' ನ ಕೆಬಿತ್ತ ಒಂಟಿನೆ ಒಯಿತ್ತ್ ದೆತ್ತಿನಾಯೆ ನರಕಾಸುರೆ. ಈತ್ ಮಾತಾ ಮಲ್ತೊಂದು ಲೋಕಕಂಠಕೆಯಾದ್ ಮೆರೆಯೊಂದಿತ್ತೆ. ಉಂದೆಕ್ಕ್ ಒಂಜಿ ಅಂತ್ಯ ಮಲ್ಪೊಡೇಂದ್, ಮಾತಾ ದೇವತೆಲು ಒಂಜಾದ್ ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣ ದೇವೆರೆನ ಕೈತಡೆ ಪೋದು ಮುರಿಯೊಂಡೆರ್. ದೇವತೆಲೆನ ಬುಲಿಪುಗು ಕರಗ್ಗಿನ ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣ ದೇವೆರ್‍ ಯುದ್ದೊಗು ಪಿದಾಡ್‌ನಗ ಯಾನ್‌ಲ ಈರೆಡಪ್ಪೊ ಯುದ್ದೋಗು ಬರ್ಪೆಂದ್ ಸತ್ಯಭಾಮೆ ಕೂಡಾ ಪಿದಾಡ್ವೆರ್‍. ಸತ್ಯಭಾಮೆನ ಸಹಾಯೊಡೆ ಕೃಷ್ಣ ದೇವೆರ್‍ ನರಕಾಸುರನ ವಧೆ ಮಲ್‌ಪುವೆರ್. ನರಕಾಸುರೆ ಸೈನಗ ದೇವೆರೆಡ ಕೇಂಡಿನ ವರೊಕ್ಕು ನಿನ್ನ ಸಾವುದ ಸುದ್ದಿ ಕೇಂಡಿನೈಕ್ಕಾತ್ರ ಆನಿದ ದಿನತ್ತಾನಿ ಭೂಲೋಕೊಡು ಮಾತೆರ್ಲ ಎಣ್ಣೆ ಪೂಜಿದ್ ಮೀದ್ ನಿನ್ನ ಸಾವುಗು ಸಮಾಧಾನ ಕೊರಡ್ಂದ್ ವರ ಕೊರ್ಪೆರ್.

 

ಮಹಾಲಕ್ಷ್ಮಿನ ಪೂಜೆ

ದೀಪಾವಳಿದ ಅಮವಾಸ್ಯೆದಾನಿ ಅಪ್ಪೆ ಮಹಾಲಕ್ಷ್ಮಿನ ಪೂಜೆ. ಉಂದು ಮಹಾವಿಷ್ಣು ಮಹಾಲಕ್ಷ್ಮಿನ ವರ್ಷೊಡೊರ ಒಟ್ಟುಗು ಸೇರೊನ್ನ ಅಂದ್ ಪನ್ಪೆರ್. ಅಮಾವಾಸ್ಯೆ ದಿನ ಕಪ್ಪು ಕರ್ಗತ್ತಲ ಆದಿಪುಂಡು. ತುಡರ್ ಪೊತ್ತಾದ್ ಕತ್ತಲೆನ್ ಗಿಡಿಯಾವುನ ಮಹಾಲಕ್ಷ್ಮೀ ದೀಪೊದ ರಾಣಿ. ಅಂಛಾದ್ ಇನಿತ್ತ ರಾತ್ರೆಡ್ ಎಡ್ಡೆ ಬ್ರಾಣೆರೆಗ್ ದೀಪ ದಾನ ಮಲ್ತ್ಂಡ ಸಕಲ ಇಷ್ಟ ಸಿದ್ದಿ ಆಪುಂಡುಗೆ. ಅಂಚನೇ ಬಲಿಪಾಡ್ಯಮಿ ಬೊಕ್ಕ ಗೋಪೂಜೆ ಕಾರ್ತಿಕ ಶುದ್ಧ ಪ್ರತಿಪದೆ ಮಹಾವಿಷ್ಣು ವಾಮನಾವತಾರೊಡು ಬಲಿಚಕ್ರವರ್ತಿನ ಅಹಂಕಾರೊನು ಪೊಲ್ತುದು ಆಯನ್ ಪಾತಾಳೊಗು ನೂಕುದಿನ ದಿನ. ಬಲಿಚಕ್ರವರ್ತಿ ಮಹಾಮಲ್ಲ ದಾನಿಯಾದಿತ್ತ್‌ದ್ ಪ್ರಹ್ಲಾದ ರಾಜನ ಪುಲ್ಲಿಯಾದಿತ್ತೆ. ಈ ದೀಪಾವಳಿತ್ತಾನಿ ಬಲಿ ಚಕ್ರವರ್ತಿನ ನೆಂಪುಗಾತ್ರ ಬಲಿಪಾಢ್ಯಮಿ ಆಚರಿಪುನು.

ಗೋಪೂಜೆ

ಬಯ್ಯದ ಪೊರ್ತುಡು ಪೆತ್ತಲೆನ್ ಪಿದಾಯಿ ಕನತ್ದ್‍ ಸೋಕು ಮಲ್ತ್ ದೆಕ್ಕ್‍ದ್, ಸಿಂಗರಿಸಾದ್ ಬೊಕ್ಕ ಪೂಜೆ ಮಲ್ತ್ದ್‍ ಕೈಕಂಜಿಲ್ನ ಬಾಯಿಗ್ ಚೀಪೆ ಬಜಿಲ್ ಕೊರ್ಪೆರ್. ಗೋಮಾತೆ ಆದುಪ್ಪುನ ಪೆತ್ತ ಕೈಕಂಜಿಲೆನ ಪೂಜೆ ಮಲ್ಪ[ಉನು ದೀಫಾವಳಿತ್ತ ಒಂಜಿ ವಿಶೇಷ. ಪೆತ್ತದ ಆಶೀರ್ವಾದೊ ಗೆತೊಂಡ ಮಾತಾ ದೇವೆರೆ ದೇವತೆಲೆನ ಆಶೀರ್ವದೊ ತಿಕ್ಕಿಲೆಕ್ಕೊನೆಂದ್ ಪುರಾಣೊಡು ಪಂತ್ಂಡ್. ಪೆತ್ತದ ಮೆಯಿಟ್ಟ್ ಸಾರತ್ತೊಂಜಿ ದೇವೆರ್ ದೇವತೆಲು ಉಂಡುಗೆ. ಪೆತ್ತ ಕಂಜಿ ಕೈಕಂಝೀ ಮಾತಾ ಜಾನುವಾರುಲೆನ್ ಈ ದಿನೊತ್ತಾನಿ ದೆಕ್ಕ್‌ದ್ ಕೆಕ್ಕಿಲ್‌ಗ್ ಗೊಂಡೆಪೂತ್ತ ಮಾಲೆ ಕಟ್ಟ್‌ದ್ ಕಾರ್‍ ದೆಕ್ಕ್‌ದ್ ಪುಡ್ಯಾಡ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಮುಂಡೊಗು ಕುಂಕುಮೊ ಪಾಡ್ದ್ ತಿನರೆಗ್ ಪೊದ್‌ಒಲು ಬೆಲ್ಲ ಅಂವನೆ ಅಡ್ಯೆ ಕೊರ್ಪುನ ಕ್ರಮೊ ಉಂಡು. ಉಪ್ಪು ಪಾಡಂದಿನ ಬಂದೊನು ಕಲತ್ತ್‌ದ್ ತಿಪ್ಪಿ ಕಂತಾದ್ ಮೆಯಿ ನಿಲೀಕೆ ಉರೂಂಟು ಗುರ್ತೊ ಪಾಡುನಲ ಉಂಡು. ಉಂದು ಮಲ್ತ್ಂಡ ನಮಕ್ ಬಾರೀ ಪುಣ್ಯ ಒದಗುಂಡುಂದೇ ಇನಿಕ್ಕ್‌ಲಾ ಆಚರಿತೊಂದು ಬರೊಂದುಂಡು.

ಬಲೀಂದ್ರ ಪೂಜೆ

ಮೂಜಿನೆತಾನಿ ನಡಪುನವು 'ಬಲೀಂದ್ರ ಪೂಜೆಂದ್' ಒಂಜಿ ಎಲ್ಯ ಕೋಲು ಐಟ್ ಮೂಜಿ ಚಿಪಿಲಿದಲೆಕಿತ್ತಿನ ದೀಪೊಲೆನ್ ಮಲ್ತ್‍ದ್, ಐಟ್ ದೀಪ ಪೊತ್ತಾದ್ ಇಲ್ಲದಕುಲು ಮಾತ ಪಾದೆ ಪೂ ದಕ್ಕ್‍ದ್ ಅಡ್ಡ ಬೂರಿ ಬೊಕ್ಕ ಆ ಕೋಲುನು ನಟ್ಟಿದ ಕಂಡೊಡು ಊರುವೆರ್. ಬಲೀಂದ್ರನ್ ಲೆಪ್ಪುನಾ

 

ಪರ್ಬದ ದುಂಬುದಾನಿ ಸೈತಿನಗಲ ಪರ್ಬ ಮಲ್ಪುವೆರ್. ಆನಿ ಗಟ್ಟಿ ಪೇರ್ ದೋಸೆ ಮಲ್ತ್ ಮಿಸೆಲ್ ದೀಪೆರ್ ಆನಿಯೇ ರಾತ್ರೆಡ್ ಗುರ್ಕೆಗ್ ನೀರ್ ಜಿಂಜಾದ್ ಅಯಿತ ಬಾಯಿಗ್ ಪೂತಾ ಮಾಲೆ ಮಲ್ತ್ ಕಟ್ಟುವೆರ್. ಅಯಿತ ಮನದಾನಿ ಕಾಂಡೆ ಲಕ್ಕ್‌ದ್ ಎಣ್ಣೆ ಪೊಜಿದ್ ಮೀದ್ ಪೊಸತ್ ಅಂಗಿ ಪಾಡುವೆರ್. ಅವ್ವೆ ದಿನ ಬಯ್ಯಗ್ ಕಂಡೊಗ್ ದೀಪ ದೀವರೆ ಪಿದಡುವೆರ್, ಮಾತಾ ಕಂಡೊಗುಲ ದೀಪ ದೀವೊಂದು ಬಲೀಂದ್ರನ್ ನೆನಪುವೆರ್. ಬುಕ್ಕ ಕೆಲವೆರ್ ತುಳುನಾಡ್‍ಡ್ ಆನಿಯೇ ತುಳಸಿಪೂಜೆಲಾ ಮಲ್ಪುವೆರ್. ಬಲೀಂದ್ರ ಆನಿ ಊರುಗು ಬರ್ಪೆ ಪನ್ಪಿ ನಂಬಿಕೆ ತುಳುವೆರೆಡ ಉಂಡು.

ದೀಪಾವಳಿ ಪರ್ಬೊದ ದುಂಬುದಾನಿ ತುಳುನಾಡ್‌ಡ್ 'ಸೈತಿನಕುಲೆನ ಪರ್ಬೊ' ಆಚರಣೆ ಮಲ್ಪುವೆರ್ (ಅವ್ ಲು/ಬಜಿಲ್ ಪಾಡುನ). ತುಳುವೆರೆನ ನಂಬಿಕೆದ ಪ್ರಕಾರ, ಸೈತಿನಕುಲು ಇಲ್ಲ್‌ದ ಪರಿಸರೊನು ಶಾಶ್ವತವಾದ್ ಬುಡುದು ಪೋತುಪ್ಪುಜೆರ್. ಸೈತಿನಕುಲೆಗ್ ಮಲ್ಪುನ ಉತ್ತರಕ್ರಿಯೆಲು ಮುಗಿಬೊಕ್ಕ ಇಲ್ಲಡ್ 'ಮಡೆಬೊಜ್ಜ' ಮಲ್ತ್‌ದ್, ಬೊಕ್ಕ ಸೈತಿನಕುಲೆಗ್ 'ಮಿಸೆಲ್' ಬಳಸುವೆರ್.

ಅಂಚೆನೆ ಕೆಲವು ಕಡೆಟ್ ಬೊಲ್ಲೆಂದ್ರನ್ ಲೆಪ್ಪುನ ಪೊರ್ತುಡು ಆಯನ ಅಪ್ಪೆ ಬೊಕ್ಕ ಪಲಿನ್ ಸುಗಿತ್‌ದ್ ಅಕ್ಲೆಗ್ಲ ಪರ್ಬ ಬಲಸುನ ಕ್ರಮ ಉಂಡು. ಬೊಲ್ಲೆಂದ್ರನ ಅಪ್ಪೆ ತಡ್ಯದಜ್ಜಿ‌ ಅಂಚೆನೆ ಪಲಿ ಮಾಂಕಾಲ್ದಿ ‌. ಈ ತಡ್ಯದಜ್ಜಿನ್ ಆಟಿ ತಿಂಗೊಲುಡ್ ಗಿಡಪುನ ಕ್ರಮ ಕೆಲವು ಕಡೆಟ್ ಇತ್ತೆಲಾ ಉಂಡು, ಆರ್ ಪರ್ಬೊಗು ಬೈದಿನಾರ್ ಪೋಪುಜೆರ್ ಅಂಚಾದ್ ಅರೆನ್ ಆನಿ ಗಿಡಪುನ ಕಟ್ಲೆ ಪನ್ಪಿ‌ ನಂಬೊಲಿಗೆ. ಅಂಚೆನೆ ಮಾಂಕಾಲ್ದಿ ಉಂದು ಇತ್ತೆಲಾ ಕಾರ್ಲ ಸೀಮೆಡ್ ಪರ್ಬ ಕರೀನೇ ಇಲ್ಲ ಇಲ್ಲಗ್ ಬರ್ಪಿನ ಕ್ರಮೊ ಉಂಡು, ಅರೆಗ್ ಕೆಲವು ಕಡೆಟ್ ಮೀನ್‌ದ ಅಗೆಲ್ ಬಲಸುನ ಕ್ರಮ ಉಂಡುಗೆ. ಮಾಂಕಾಲ್ದಿಯೇ ಬೆರ್ಮೆರ್ ಮುಗ್ಗೇರ್ಲು ಕಲಟ್ ಉಪ್ಪುನ ಮಾಂಕಾಲ್ದಿ ಪನ್ಪಿ ನಂಬೊಲಿಗೆ.

ಹಿನ್ನೆಲೆ

ಅಯಿಡ್‌ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಸೈತಿನಕುಲೆನ ಆತ್ಮ ಇಲ್ಲದ ಬೇತೆ ಆತ್ಮೊಲೆನ ಒಟ್ಟುಗು ಸೇರೊಂದು ಇಲ್ಲಲ್ ಶಾಶ್ವತವಾದ್ ಇಪ್ಪುವೊ ಪಂಡ್‌ದ್ ತುಳುವೆರ್ ನಂಬುವೆರ್. ಇಲ್ಲಲ್ ಪರ್ಬೊ ನಡಪುನಗ, ವಿಶೇಷ ಅಟಿಲ್ ತಯಾರ್ ಮಲ್ಪುನಗ, ಪೊಸ ನಗನಾಣ್ಯೊ ಖರೀದಿ ಮಲ್ತ್‌ದ್ ಕನಬನ್ನಗ ಪೆರಿಯಾಕ್ಲೆನ ಕುಲೆಕ್ಕುಲೆನ್ ನೆನೆತ್ತ್‌ದ್ ಅಕುಲೆಗ್ 'ಅಡ್ಡದೀಪುನ' ಕ್ರಮೊ ತುಳುವೆರೆಡ ಇನಿಕ್ಕ್‌ಲಾ ಉಂಡು. ಇಂಚ ಇಲ್ಲಗಾತ್ರ ಪುಣೆರಿನ ಪೆರಿಯಾಕ್ಲೆನ್ ಇಲ್ಲದ ಕಾರ್ಯಕಲಾಪೊದ ಒಟ್ಟುಗು ನೆನೆತೊನುನ ಒಂಜಿ ಅಪೂರ್ವ ಸಂಪ್ರದಾಯ ತುಳುವೆರೆನವು.