Ый (кэм)

Ый диэн халандаардарга туттуллар кэм кээмэйэ. Ый Сир тула биир эргииригэр тэҥнэhэр. Ыйга 29,53 кэриҥэ күн баар, сылга 12 ый баар. Ыйдар сахалыы ааттара:...

(тахсар күн киирэн өссө сана күн тахсыар дылы кэм.) Ый (халлаанна ый уөскээн-бутэн өссө сана ый уөскуөр диэри кэм.) Төгурук сыл (дьыл хайа эрэ утума саҕаланан-бутэн...

кэм кээмэйдэрэ диэн өйдөбул баар. Холобура, халлааҥҥа ый үөскээн-бүтэн өссө саҥа ый үөскүөр дылы кэм кээмэйэ ый дэнэр. Өбүгэбит халлааҥҥа көстөр ый дьыл...

Ыам ыйа - сааскы ый, 5 ый. Ыам ыйа — сааскы тиһэх ый. Айылҕа бүтүннүүтэ, көтөрдүүн-сүүрэрдиин, оттуун-мастыын барыта тиллэр, сэргэхсийэр. Үрэхтэр, өрүстэр...

сылгыланыы. Бу ый үксэ кыһыҥҥы кэмҥэ киирэр. Ый 22 күнүгэр сырдык уонна хараҥа тэҥнэһэллэр, онтон сырдык баһыйан барар. Онон бу кэм саас саҕаламмыт күнүнэн...

Атырдьах ыйа - 8-с ый. Былыр 4-с ый эбит. Аата этэрин курдук сүнньүнэн бу ыйга от кээһэллэр. Атырдьах ыйыгар сайыҥҥы куйаас мөлтүүр, түүнүн лаппа сөрүүкүүр...

Бэс ыйа - 6 ый. Бэс ыйа — сайыҥҥы кэм саҕаланыыта. Кэҕэ чоргуйар, чыычаах ырыата уҕараабат, күөлгэ балык күннээн ыыр. Толоон-толоон аайы, сыһыы-сыһыы...

бутуйа кэпсээччи да баара. Дьин 12-с ыйбыт аата — Сааскы ый. Оттон, сааскы кэм ыйа «сааскы ый» дэммэккэ туох дэниэхтээҕэй? Саха кэмиттэн кэмигэр 13-с ыйы...

устар — сааскы ый, 4 ый. Муус устар Григориан халандаарыгар төрдүс, сылга бастакынан лоп курдук 30 хонуктаах. Соҕуруу эҥэлэйгэ бу ый күһүнү, оттон хотугу...

Ахсынньы - 12 ый. ортоку кыһыҥҥы ый; үрэх суокурун ыйа; хараҥа ый. Sakhatyla.ru [Диалектологический словарь якутского языка. 1976]...

Тохсунньу — сыл бастакы ыйа, кыһын оройо, тымныы өрегөйө. Ый саҕаланыытыгар, үгэс курдук, күнү уһатардыы былытырар үгэстээх. Тохсунньуга тоҥсоҕой маһы...

Алтынньы - 10 ый. бокуруоп ыйа; күн түһэр ыйа; кыыл атыыра сүүлэр ыйа; мара ыйа; ыанньык ынаҕы аһатар ый. Sakhatyla.ru [Диалектологический словарь якутского...

Сэтинньи - 11 ый. күн киирэр ыйа; күн түһэр ыйа; күөл суокурун ыйа; оноҕос ыйа; сатыы тымныы түһэр ыйа; хайах сиир ый; хараҥа күн ыйа. Sakhatyla.ru [Диалектологический...

Балаҕан ыйа - 9 ый. атыыр сүүлэр ыйа; бэһинньи; көппөх тоҥор ыйа; кыһыл ый; оноҕос ыйа; отор ыйа; сир тоҥор ыйа; сэмээнэп ыйа; таба сүүлэр ыйа; түүн хараарар...

сайыҥҥы кэм "Саҥа Дьыл" дэнэрэ. Былыргы саха (И.Худяков суруйарынан) "дьыл ыпсыытыгар, ый саҥатыгар" айыыларга анаан үрүҥ тунаҕынан ыhыах ыhара. (ый саҥатыгар...

статуһун ылбыт. Тохсунньу 4 — Сэбиэскэй Сойуус Луна-1 станцията бастакынан Ый таһыгар чугаһаабыт. Тохсунньу 6 — Дьокуускайга тиис поликлиниката аһыллыбыт...

диэри чугастааҕы кэм "эргэ дьыл" дэнэрэ. Онтон эбэ мууhа устуутуттан сайыҥҥы өттүн "Саҥа Дьыл" дииллэрэ. Былыргы саха "дьыл ыпсыытыгар, ый саҥатыгар" күн...

үчүгэйдик сыл тахсыахха сөп. Олунньу тохсунньуттан туох даҕаны ура-тыта суох. Ый саҕаланыыта тохсунньу кур-дук хабараан. Саха итэҕэлинэн, Дьыл оҕуһа аҥаар...

түбэсиһэр; атын омуктар ыйынньыктарыгар холоотоххо: айылҕаҕа ордук чугас; ый  хаамыытыгар олоҕурбут ыйынньыктааҕа. Ыйынньык  маннык оҥоруулааҕа көстөр:...

От ыйа - 7 ый. От ыйа — сайын үгэнэ. От-мас сибэккитэ, туораҕа ситэр. Үрэх кытылыгар сардаана сибэкки тэтэрэ кыыһар. Чараҥнарга дьэдьэн буһар, сыһыы, үрэх...