Муус Устар

Муус устар Григориан халандаарыгар төрдүс, сылга бастакынан лоп курдук 30 хонуктаах. Соҕуруу эҥэлэйгэ бу ый күһүнү, оттон хотугу эҥэлэйэгэ — сааһы кытта ситимнээх. Муус устар ый сахалыы аата балаҕан муус түннүгүн устан, сайыҥҥы хабах эбэтэр сүлүүдэ түннүгү олордор кэми кэрэһэлиир.

Муус устар — сону устар ый. Саас лаппа кимэн киирэр. Күн үөһэ күөрэйэр. Халлаан күп-күөҕүнэн унаарар. Ол эрээри, киэһэнэн дьыбарсыйар, түүнүн тымныйар. Дьыл оҕуһун көҥдөй көхсө, тураах кэлиитигэр, муус устар тохсус күнүгэр сууллар. Бу күннэргэ тураахтар халлаан күөх урсунунан көппөхтүүллэр. Кинилэр төттөрү-таары көтө-көтө бокуойа суох дааҕырҕастахтарына, сотору кэминэн күн-дьыл көнөр, хатааһына суох саас буолар. Оттон, саҥата-иҥэтэ суох соҥуоран сырыттахтарына, хатааһыннаах тымныы сааһы күүтэллэр. Барабыай ыраас күҥҥэ саҥата-иҥэтэ аҕыйаан ах бардаҕына, хаары дуу, ардаҕы дуу биттииллэр. Эһэ уонна моҕотой биир тыыннаахтар. Биир кэмҥэ эһэ арҕаҕыттан, моҕотой хороонуттан тахсаллар. Моҕотой хороонуттан хойутаан таҕыстаҕына, хатааһыннаах тымныы саас буолар.

Муус устарга соҕуруу кыстаабыт көтөрдөр кэлэллэр. Ый иккис аҥаарыгар сылгы чыычааҕа, сар элиэ, хоҥор хаас, хомурах туруйата, чиибистэр, ырыаһыт чыычаахтар кэлэллэр, ый бүтүүтүгэр бастакы көҕөнү көрөллөр.

Өскөтүн хаар эрдэ уулуннаҕына, үчүгэй сайын үүнэр. Былыттар сырдык халлаан күөҕэ буоллах-тарына, сылаас уонна ардахтаах. Күнүһүн итии, түүнүн тымныы буоллаҕына, үчүгэй күн-дьыл үүнэр.

• 4 — күн дьиэлэннэҕинэ, үчүгэй үүнүүнү күүт.
• 6— түүн сылаас буоллаҕына, саас түргэнник кэлэр.
• 7— бу күн хайдаҕый да, ТТасха (27) эмиэ оннук буолуо.
• 8— бу күн хайдаҕый да, алтынньы 8-с күнэ оннук буолуо.

киристиэп ыйа; куччугуй кулун тутар; сойуо ыйа; сынньалаҥ ыйа; чыычаах ыйа;

• Муус устар иккис баскыһыанньатыгар Арассыыйаҕа ПВО (салгынтан көмүскэл) сэриилэрин күнэ бэлиэтэнэр.

1922 - Бүтүн Арассыыйатааҕы Ситэриилээх Кэмитиэт "Об образовании Автономной Якутской Советской Социалистической Республики" дэкириэтэ тахсар.

• Sakhatyla.ru
• [Диалектологический словарь якутского языка. 1976]