कालिदासः सम्बद्धाः लेखाः

कालिदासः संस्कृतकाव्यपरम्परायां महाकविः वर्तते। सः कविकुलगुरुः इति प्रसिद्धः। किंवदन्त्यानुसारं सः विक्रमादित्यस्य नवरत्नेषु अन्यतमः आसीत्। तस्य नामः काल्या:...

वागर्थाविव सम्पृक्तौ वागर्थप्रतिपत्तये । जगतः पितरौ वन्दे पार्वतीपरमेश्वरौ ॥ - कालिदासः । २) इन्द्रवज्रा - प्रतिपादे एकादशाक्षराणि भवन्ति । लक्षणम् - स्यादिन्द्रवज्रा...

नैकश्लोकोपि कण्ठस्थः किन्तु प्राध्यापकोऽस्म्यहम्॥ अनन्तरं स्वमहोत्सवे कालिदासः स्वयमेव द्वारपालस्थानीयः प्राह - यस्मिन्नवन्तिनगरे नृपतेः सभायां यन्नामसंस्मरणतः...

व्यवस्थापनीयो भवति। अस्मादेव हेतोः जैमिनेः समयविषयेऽपि मतभेदा विद्यन्ते− १) कालिदासः रघुवंशे जैमिनिमुल्लिलेख− ‘महीं महेच्छः परिकीर्य सूनौ मनीषिणे जैमिनयेऽर्पितात्मा’...

नाम, महत्त्वं च पृच्छति, तदा वासुदेवः कथामेनां कथयति। मेघदूते महाकविः कालिदासः कस्यचित् शापितस्य यक्षस्य विषये उल्लिखति। मेघदूते सः यक्षः मेघमेव दूतं...

वैतालिका नेपथ्यतो गायन्ति - एहि सुजनगण वाणीपूजनपुण्यदिवस इह तीर्थे। सद इदमतिथे सदयमलङ्कुरु विद्याविलसितकीर्ते। भारतम् गुजरातराज्यम् संस्कृतम् कालिदासः...

दिदृक्षामि । ततस्तस्य स्नेहमयी जननी तं स्वसविधे नीतवती। द्वितीयदृश्ये कालिदासः कालीं परिहसति । पाठशालां कारागारमिति कथयति । अतः पश्चाद् अध्यापकस्य हस्तगतो...

धन्वन्तरी, क्षपणकः (सिद्धसेनः), अमरसिंहः, सङ्कुः, वेतालभट्टः, घटकर्परः, कालिदासः, वराहमिहिरः तथा वररुचिः नवरत्नरूपाः दिग्गजाः विरजन्ते स्म । आधुनिकाः प्रसिद्धाः...

स्वपुर्ववर्तिकविभ्यो भास-कलिदासादिभ्यः प्रभाविर्ति असीदिति न किमप्याश्चर्यम् । यत्तु, कालिदासः विक्रमानन्तर ४३७-४७१ वर्षमितकालस्थितिमतो द्वितीयचन्द्रगुप्तस्य सभासदं मत्वाऽश्वघोषं...

एवेति वेदाः वैदिकसङ्ग्रहाः, यत् एत एव महता यज्ञियेनानुष्ठानेन संस्कारेण च सम्बद्धाः, अथर्ववेदस्तु तत्त्वतोऽसम्बद्धः, एतेन अन्तिमाध्यायवर्जं यच्च स्फुटमेव...

पिशिताम्बरदिग्विभागाः। अध्यम्बुराशि गिरिपङ्क्तिरवैन्यपप्त-दभ्यापतत्कुलिगताकुलिता दिनश्रीः ।। इति । कवयः कालिदासः माघः भारविः ५/३९ संस्कृत० ४५९तमपृष्ठे...

अनुग्रहेण परमेश्वरीं मातरं साक्षात् पश्यति । कथावस्तुप्रपञ्च दृष्ट्या विरलकोटिकमिदं नाटकम्। नाट्यशास्त्रम् महाभारतम् कालिदासः संस्कृतम्  साक्षात् उपरि गच्छतु ...

विप्रलम्भशृङ्गारे ‘कश्चित्कान्ताविरहगुरुणा स्वाधिकारात्प्रमत्तः इत्यादिना कविः कालिदासः मन्दाक्रान्तावृत्तमालिङ्गति । माधुर्यगुणेन मन्दं मन्दं सहृदयहृदयं समाक्रान्तं...

मुनिर्भावसमाहितः ॥ ६-४३ ॥ रघुवंशे महाकाव्ये रघुवंशीयराज्ञां जीवनपरिपाटिं वर्णयन् कालिदासः ब्रूते- शैशवेऽभ्यस्तविद्यानां यौवने विषयैषिणाम् वार्धके मुनिवृत्तीनां योगेनान्ते...

तस्य वैशिष्ट्यं जेगीयते । ’वाणी बाणो बभूवेति’ इत्युक्तरीत्या बाणास्तु सरस्वत्याः अवतार इत्येव मन्यते । कालिदासः कवयः काव्यानि संस्कृतसाहित्येततिहासः १९...

मुकूलस्य । 'अभिनवभारत्याम्' अभिनवगुप्तः भट्टेन्दुराजं वाल्मीकिः, व्यासः, कालिदासः इत्यादीनां समकक्षं परिगणयति । प्रतीहारेन्दुराजः स्वटीकायाम् एकं श्लोकम्...

आङ्गल-शैडो-पर्यायत्वं नैव सर्वथापूरयतिच्छायाशब्दः । यदि तथा मन्येतापि, नैव हानिः । कालिदासः उपमाद्वारेण समर्थयति - रत्नच्छायाव्यतिकर इव प्रेक्ष्यमेतत् पुरस्ताद्। वल्मीकाग्रत...

मेघदौत्यम् - मेघदूतमाश्रित्य रचितम्। (५) लक्षणव्यायोगः - नक्सलवाद्यान्दोलनविषयकः। नाट्यशास्त्रम् कालिदासः कल्क्यवतारः संस्कृतम्  साक्षात् उपरि गच्छतु ...

कोहलः' इत्यादिवाक्यैः तं नैकवारं स्मरति समुद्धरति च तस्य मतम् । यद्यपि कालिदासः केवलं भरतमेव नाट्याचार्यत्वेन स्मरति 'मुनिना भरतेन यः प्रयोगो भवतीष्वष्टरसाश्रयः...

लिटं प्रयुनक्ति । एतद्विषयो परम्परा त्वेतादृशी - 'रघूणामन्वयं वक्ष्ये' (कालिदासः), 'वाग्देवतायाः साम्मुख्यमाधत्ते' (विश्वनाथः), 'परामृशति' (मम्मटः), 'ग्रथितं...