ڕێنێ دێکارت

ڕێنێ دێکارت (بە فەڕەنسی: René Descartes؛ ٣١ی ئازاری ١٥٩٦ – ١١ی شوباتی ١٦٥٠) فەیلەسووف، زانستیار و ماتماتیکزانێکی فەڕەنسی بوو. زۆربەی ژینی کاری لە کۆماری...

شکی دێکارتی یا گومانی دێکارتی چەشنێک سکێپتیزمە کە پەیوەندیی بە نووسراوەکان و میتۆدۆلۆژیی ڕێنێ دێکارت (٣١ی ئازاری ١٥٩٦–١١ی شوباتی ١٦٥٠) -ەوە ھەیە. سکێپتیزمی...

ناسراوە. ناوی ئەم سیستمە لە ناوی ماتماتیکزان و فەیلەسووفی فەڕانسەوی ڕێنێ دێکارت (١٥٩٦-١٦٥٠) وەرگیراوە کە ئەم شێوازەی داھێنا بۆ نواندنی خاڵەکان لەسەر...

وشەی لاتینی folium بە واتای گەڵا وەرگیراوە. چەماوەی گەڵای دێکارتی، لەگەڵ پۆرترەیەکی دێکارت لە ساڵی ١٩٦٦ لەسەر تەمرێکی ئالبانیایی پێشان درا. لەبەر ئەوەی...

کۆڵینەوەی ئەندازە بە بەکارگرتنی دەزگای پۆوتان و بنەواشەکانی جەبر و شیکاری. ڕێنێ دێکارت و فێرما لە سەدەی ۱۷ زایینی بە دامەزرێنەرانی لقی ئەندازەی شیکارانە دەناسرێن...

یەکەم و ژمارەی دووھەم لە کۆمەڵی دووھەم ھەڵدەبژێردرێن. ئەم لێکدانە بەناوی ڕێنێ دێکارت بیرکاریزانی فەڕەنسی ناونراوە. ئەنجامی لێکدانی دیکارتی دوو کۆمەڵی A {\displaystyle...

ھەبووە لە بواری بیرکاری. ئەو بۆ یەکەمجار ڕەخنەی لە تیۆریی دووانییەتیی ڕێنێ دێکارت گرت و تەواوی عالەمی بە یەک جەوھەر دانا. ویکیی ئینگلیزی: تشرینی یەکەمی...

سەرچاوەی دوالیزم لە فەلسەفەی نوێدا دەگەڕێتەوە بۆ بیروڕا و ئەندێشەکانی ڕێنێ دێکارت. ئەو زەینی بە جەوھەرێکی ناماددی دەزانی و، پێی وا بوو پێچەوانەی شتە فیزیکییەکان،...

لاشەکانیان شێواند. ١٩٨٢ – فلیپ مێکسێس، یاریزانی تۆپی پێی فەڕەنسی. ١٥٩٦ – ڕێنێ دێکارت، بیرکاریزان و فەیلەسوف ١٨٩٠ – نیکۆڵای گۆگۆڵ، چیرۆکنووس و ڕۆماننوس، شانۆگەر...

(بە لاتینی: Cogito, ergo sum) وتەیەکی فەیلەسوف و بیرکاریزانی فەرەنسی، ڕێنێ دێکارتە کە وەرگێڕانەکەی بە کوردی دەبێتە «من بیر دەکەمەوە، کەواتە بوونم ھەیە»...

بەکارچوونی لە یەکێ لە بەڵگەھێنانەوەکانی دێکارتدا، ناوی ڕۆیشتووە و ناوبانگی پەیدا کردووە. بۆ ڕوونکردنەوەشی، دێکارت دوو نموونە دێنێتەوە: ھیچ شتێ خۆی گەرم...

(١٦٦١–١٥٩٤) ژان شاپولێن (١٦٧٤–١٥٩٥) ژان دێمارێ دو سانت سۆرلێن (١٦٧٦–١٥٩٥) ڕێنێ دێکارت (١٦٥٠–١٥٩٦) کلۆد مالڤیل (١٦٤٧–١٥٩٧) ڤەنسان ڤۆیتوور (١٦٤٨–١٥٩٧) ژان لویی...

(Alhacen) Robert Grosseteste Roger Bacon فڕانسیس بەیکن گالیلێو گالیلەی ڕێنێ دێکارت ئیساک نیوتۆن George Berkeley ئیمانوێل کانت دەیڤد ھیووم ئۆگست کۆنت جۆن...

کە زۆر جار لە سروشتدا دەبینرێت. لوولپێچی لۆگاریتمی یەکەم جار لەلایەن ڕێنێ دێکارت باسی لێ کرا و پاشان ژاکوب بێرنۆلی بە چڕ و پڕی لێی کۆڵیەوە. لە سیستمی...

بەبێ ھەڵواسران بە شتی خوڵقاوی دیکەوە، ببێ. » یەکێ لە نامەکانی دێکارت، ساڵی ۱۶۴۱ دێکارت باوەڕی ئەوەیە، لەم مانایە، دوو جەوھەری لێکجیا ھەیە: زەین و لەش...

لە سەدەی حەڤدەھەمەوە بە یارمەتیی ڕێنێ دێکارت ڕێی خۆی بۆ ناو فەلسەفەی ڕۆژاوا دۆزییەوە. دوالیستە جەوھەرییەکان، وەک دێکارت، دەیانوت زەین خۆی جەوھەرێکی سەربەخۆیە،...

ئاکویناس -یش لەسەری کردەوە. بەڵام، بۆ ھەندێ لە فەیلەسووفانی مۆدێڕن، وەکوو ڕێنێ دێکارت و جۆن لۆک و لایبنیتس و ھیووم، ڕیالیزمی ناڕاستەوخۆ پەسەندتر بوو. Lehar...

سێ ڕاسیۆنالیستی ناودار، واتە دێکارت و سپینۆزا و لایبنیتس، ھەر کامەیان، وەڵامێکی جیاوازیان بەم پرسیارە داوەتەوە. دێکارت دەلیل و بەڵگەی دەھێنایەوە کە دوو...

سەرچاوەکەی لە پیتاگۆرسەوە دێت کە لای ئەفلاتون، سەنت ئۆگستین، تۆماس ئەکویناس، ڕێنێ دێکارت، سپینۆزا وە لایبنیز ھەبوە. ئا لەم گۆشەوە ئازادانە کاتێک باسی مەسیحیە...

(١٦٦١–١٥٩٤) ژان شاپولێن (١٦٧٤–١٥٩٥) ژان دێمارێ دو سانت سۆرلێن (١٦٧٦–١٥٩٥) ڕێنێ دێکارت (١٦٥٠–١٥٩٦) کلۆد مالڤیل (١٦٤٧–١٥٩٧) ڤەنسان ڤۆیتوور (١٦٤٨–١٥٩٧) ژان لویی...