Yihannise.kutenpaw

Yihannise.kensehulayse.laten.kutenpaw（kamu nu teku Johannes Gensfleisch zur Laden zum Gutenberg；1397 a mihcaan — 1468 a mihcaan 2 a bulad 3 a demiad）, dayum a musakamu yihannise.kudenpaw “Johannes Gutenberg „ hini naca ci kutenpaw,kutenpayke, u uwcuay a itidaay sayaway misanga tu maudipay a niinsacuan nu uwcu atademaw, nipi kingkiw nida sikawaw tu sapakayakay a kawaw, sisa katuuday pangangan han u aydaay a likisi u sabaeketay a kawaw nu cacay.

約翰尼斯·根斯弗萊施·拉登·谷騰堡（德語：Johannes Gensfleisch zur Laden zum Gutenberg；1397年—1468年2月3日），簡稱約翰尼斯·谷騰堡（Johannes Gutenberg），也譯作谷登堡、古滕貝格，是歐洲地區第一位發明活字印刷術的歐洲人，他的發明引發了一次媒介革命，並被廣泛認為是現代史上的最重要事件之一。

unipiisacu i ucuwkalamkam mapahusu tu, kayuud tu kumatinengay amukilul tu nikalekal nu ucuw a sapacakae tu nalimaan, u sapisiziya, milangatuay sa u matinengay a mikingkiyay asapalekalsa hida nupiundu asikawaw usakasenenga kuyni, mipatahrkaktu kakatinengan a sapilacul atu kakatinengan kyumapatucek kinakawaw maneknek tu.

其印刷術在歐洲迅速傳播，並被視為在隨後興起的歐洲文藝復興、宗教改革、啟蒙時代和科學革命等運動中都扮演了重要角色，為現代知識經濟和知識傳播奠定物質性的基礎。

Kutenpaw mikingkiw tu sapiinsace a kikay, pahacuan hidan u maudipay ku sulit I awcu sayaway micukaymas. Pulungen nida ku sakapahay asacukaymas tu sin,cinatu dihecin palamel misanga tu nudaan a maudipay asulit, atu sisimalay a sapiinsacu palamelen miisacu tu micukaymas, atu idaw ku duma a mahidaay nu sakaluk akikay sapi penec tu kilang a sapiinsacu a kikay.

谷騰堡發明的活字印刷機，標誌著活字印刷術在歐洲的首次應用。他合成了一種十分實用的鋅、鉛和銻合金用來製作金屬活字，和一種含油墨水以供印刷機使用，以及一款使用類似農用螺旋壓機的木製印刷機。

Palamelen nida tu matatudunga mitaneng mipilung a pasaupu tu nikingkiwan a sapiisacu a kikay, mala cacay u sakapahay u kakilulan tu daduducan, kapah sinilacul u talakaway a sapisausi tu cuda .usakasenengan nida sa idaw ku talakaway a bangcalay a sapinanam atu malimaan idaw ku sapilacul nu epuc.

他將這些元素開創性地集合在他發明的印刷機里，成為一套非常實用的系統，可以經濟且高效地批量印刷書籍。他的主要成就——《谷騰堡聖經》，享有極高的美學及技術價值之美名。

16 a siki u kalibuwa sapi kulit tu kitenpaw

16世紀的銅版畫中的谷騰堡

Kutenpaw nilecuhan i sensenlumatuku nu cuhukumayincesinhuku a kitidaan,u mayince u nu kakitaan a binacadanaatu pacakayay naming a labunuluma. Sayaway nu ngangan nuheni sa ci kensehulatse, pakayda nu itawyaay nanam, hiyaen nida musumad ku ngangan u sapatucek tu kakitidaan a ngangan, “kutenpaw luma’” i sayaway nuluma nu kutepaw anikaudip sa inayay ku kiluku.

谷騰堡出生於神聖羅馬帝國的諸侯國美因茲選侯國的中心城市美因茲的一個城市貴族和商人家庭。他原來的姓是根斯弗萊施，但按照當時的習慣，他將他的姓改為他家的主要住址的名稱（谷騰堡府）。關於谷騰堡的早期生活的記載很少。

1411 a mihacaan , mayince masasuada ku kakitaan, katuuday palaliwen. Kutepaw a lalumaan malimad tadai ayltehulay, itida idaw ku winanida mududuc tu zaysang nu labunuluma’,

1411年，美因茲發生反對貴族的起義，很多家庭被迫離開。谷騰堡一家搬到了埃爾特菲萊，在那裡有他母親繼承的地產。

Pakayni i likisi a luma’ ci lisi.walaw “Heinrich Wallau, “nanu wawanida anikaudip sa, katinengan niyam nay i 1430 amihcaan inayay cinida i mayince. Umitapalay tu sapalekal kyu malimad taydan i setelasepaw, itida ku kuma’ nuheni akay si lalumaay itida sa”

根據歷史學家海因里希·瓦勞（Heinrich Wallau），「關於他的少年時代，我們所知道的是在1430年他不在美因茲。據信他因為政治原因搬到了史特拉斯堡，他們家在那裡可能有一些親戚關係。」

Kutepaw patucekan i ayhute tabakiay acacudadan nay tuda micuda tu, itawya idaw ku cacay a tademaw ci yihannise.teallawiya “Johannes de Altavilla，Altavilla nu ayltahulay a lating anganagn” a micudaday 1418 a mihcamicuda micumud micuda idaw ku kiluku.

谷騰堡被認為在艾福特大學讀過書，因為在那裡有一個叫約翰尼斯·德阿爾塔維拉（Johannes de Altavilla，Altavilla是埃爾特菲萊的拉丁文名字）的學生於1418年入學的記錄。

nadikuda nu 15 amihcaan, inayay t uku kangki atu kukepaw a kiluku, katukuh 1434 a mihcaan, idaw kiya patigaminida maydi musakamu namuenen I setelasepaw. i 1435- 1437a mihcaan, u ngangannida natahekal tu i huing a kiluku, namakayda i misa cacay tu ci setalesepaw a tatadna namikungyaku tu kuheni mahica alesan aca nida. Nayay ku kiluku namikikung haw. ciyamanida nayi 1419 amihcaan mapatay, u ngangan nida tahekal i amumuku tu sakatahuing a kawaw.

在隨後的15年裡，沒有任何關於谷騰堡的記錄，直到1434年三月，一封他寫的信表明他當時住在史特拉斯堡。在1436-1437年，他的名字也出現在法庭記錄中，是關於他對與一個史特拉斯堡的女人的訂婚表示毀約。沒有記錄顯示是否他們已經結婚。在他父親在1419年逝世後，他的名字出現在繼承訴訟中。

1462 a mihcaan,mayince nakinatusa masasuada tu tinsukiw sa, makudemu nu satabakiay a cuciyaw ci natusiatawhu sakatusa a si, cikutepaw han paydangan, u insacu a mikuliay nida sa mamin malaliwasak, kyu ya maudipay nuda asapiinsacu malakalak. Katukuh1643 a mihcaan katuuday a niyadu’ “ u setulasepaw, kelung, niwlunpaw, awkusepaw sa”tahekal tu naming ku maudipay a sapiinsacu a kuziw.

1462年，美因茲在兩位大主教的衝突中，被大主教拿索的阿道夫二世洗劫。谷騰堡被流放，他的印刷廠的工人也流落各地，使得他的活字印刷術在西歐廣泛傳播。到1463年，很多城市（如史特拉斯堡、科隆、紐倫堡、奧古斯堡等）都出現了使用活字印刷術的印刷廠。

katukuh itawya balaki tu cinida malimas taydaen i layinhupanayltehulay.itida, uci puentemece “Bechtermünze” patedeng tu mikuwanay baluhayay a miinsacuay a kuziw.

那時已經年邁的他搬遷到了萊茵河畔埃爾特菲萊。在那裡，他可能為伯恩騰門茲（Bechtermünze）創建並管理了一個新印刷廠。

1465 amihcaan, kutenpaw malaidaw ku kapahay u tinsukiw nu tapang pabi han cinida tu kapahay a ngangan “Hofmann” angangan. Ina ngangan maka patayni tu kibetulaynu nuepeu. Imahin akay taluma tu cinida i mayince.

1465年，谷騰堡因為其成就被大主教授予宮廷侍臣（Hofmann）的稱號。這個職位給古登堡帶來了豐厚的收入。他可能在此時返回了美因茲。

Kutenpaw nayi 1468 amihcaan mapaytay, tademen I mayince yu huwaci a kiwkay. Ina kikay atu lunemnida sadikuday sa mapulas mawadwad. Sisa ayda caykatepa ku kutenpaw a lunem.1504 a mihcaan itida cinida yiwu.witisi “lvo Wittig” pasubana tu cacay a cuda patucek ha cinida u numikingkiway tu sapiingsacu a sulit a mikingkiway a tademaw.

谷騰堡死於1468年，被埋葬於美因茲的方濟會教堂。該教堂及其墓地後來被毀，所以現在無法找到古登堡的墳墓。

1504年，他在伊沃·維蒂希（lvo Wittig）教授的一本書中被認為是字體排印的發明人。

Katukuh sa 1567 amihcaan, sayaway nida asasing sa tahekal i hayinlisi.pantalayang “Heinrich Pantaleon” makayda i teku singanganay tunumisulita a nisulitan. Inanisasing sa namakay da ni datenga nida a mitadas mukuli, aydaay nikaadiha nita sa u cacanan tu kutenpaw caay tu kalecad tunu sayaway a nikulitan nida.

直到1567年，他的第一幅肖像出現在海因里希·潘塔萊昂（Heinrich Pantaleon）的有關德國名人傳記的書中。這幅肖像被認為是依據想像創作的，現今所見到的各種谷騰堡的像都不是按他的像貌畫的。