ابو القاسم الزہراوی

انہاں دا زمانہ اندلس وچ چوتھی صدی ہجری (ݙاہویں صدی عیسوی) ہے، انہاں دی زندگی جلیل القدر کارنامیاں نال بھرپور ہے. اوہ خلیفہ عبدالرحمن سوم الناصر دے طبیبِ خاص ہن، ول انہاں دے پتر خلیفہ الحکم دوم المستنصر دے طبیبِ خاص تھئے، تاریخ وچ انہاں دی زندگی دے حوالے نال بہت کم تفصیلات ملدیای ہن حتی کہ ساکوں انہاں دا سالِ پیدائش 936ء، انہاں دی وفات غالباً 404ھ کوں تھئی۔ انہاں دی سب توں اچھی تصانیف وچ انہاں دی کتاب “الزہراوی” ہے جبکہ انہاں دی سب توں وݙی تصنیف “التصریف لمن عجز عن التالیف” ہے جیہڑی کئی زباناں وچ ترجمہ تھی کے کئی واری شائع تھی چکی ہے۔

الزہراوی صرف ماہر جراح ہی نہ ہن بلکہ تجربہ کار طبیب وی ہن، انہاں دی کتاب وچ اکھیاں دے امراض، کن، حلق، ݙند، مسوڑھے، زبان، عورتاں دے امراض، فنِ تولید، جبڑہ تے ہڈیاں دے ٹٹݨ تے تفصیلی ابواب موجود ہن۔

الزہراوی نے ناسور دے علاج کیتے ہک آلہ دریافت کیتا تے بہت سارے امراض دا استری نال علاج کیتا، زہراوی اوہ پہلے طبیب ہن جنہاں نے “ہیموفیلیا” نہ صرف دریافت کیتا بلکہ اس دی تفصیل وی لکھی۔

زہراوی دا یورپ وچ بڑا عظیم اثر رہا، انہاں دی کتب دا یورپ دی بہت ساری زباناں وچ ترجمہ کیتا گیا تے یورپ دی طبی یونیورسٹیاں وچ پڑھائی ویندیاں رہیاں، یورپ دے جراحواں نے انہاں توں خوب استفادہ کیتا تے انہاں توں اقتباس وی کیتا، حتٰی کہ بعض اوقات بغیر حوالہ ݙتے انہاں دی دریافتاں اپݨے ناں منسوب کر گھدے، انہاں دی کتاب “الزہراوی” پندرہویں صدی عیسوی دے شروع توں گھن کے اٹھارویں صدی عیسوی دے اواخر تک یورپ دے اطباء دا واحد ریفرنس رہی۔ انہاں دے ایجاد کردہ آلات جراحی اج تک استعمال تھیندے ہن۔