လူမ်းလႅင်ႉသၢႆၵလူင်း မူဝ်ၶႃႇ
လူမ်းလႅင်ႉသၢႆၵလူင်း မူဝ်ၶႃႇ ဢၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇတႄႉယႂ်ႇဝႃႈ (ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Extremely Severe Cyclonic Storm Mocha)ၼႆႉ ပဵၼ်လူမ်းလႅင်ႉပွတ်းမႆႈ ဢၼ်တိုၵ်ႉၶဝ်ႈပဝ်ႇထူဝ်းၸူးတီႈ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ ပွတ်းတူၵ်း တီႈၸႄႈမိူင်းရၶႅင်ႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ် လူမ်းလႅင်ႉသၢႆၵလူင်း မူဝ်ၶႃႇ ဢၼ်ပဵၼ် လူမ်းလႅင်ႉဢွၼ်ႇတၢင်းသုတ်း၊ ပဵၼ်လူမ်းလႅင်ႉဢွၼ်ႇထူၼ်ႈသွင် ၶွင် ရႃႇသီႇသၢႆႇသလူင်း တီႈၼႂ်း သမ်ႇမုၵ်ႉတရႃႇဢိၼ်းတီးယႃး ၼႂ်းပီ 2023 ၼႆႉ လုၵ်ႉတီႈ ႁွင်ႈၵၢၼ်ပၢႆးၾိင်ႈၾႃႉဢိၼ်းတီးယႃးၶဝ် လႆႈတႄႇသႂ်ႇသဵၼ်ႈမၢႆ မိူဝ်ႈ လိူၼ်မေႇ 8 ဝၼ်းၼၼ်ႉသေ မၼ်းလႆႈတႄႇမႃး တီးႁႅင်းတၼ်လူမ်းဢေႇ မႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မၼ်းႁႅင်းယႂ်ႇ ပဵၼ်မႃး လူမ်းလႅင်ႉဢွၼ်ႇသေၵေႃႈ ၶၢႆႉမႃး ၽၢႆႇႁွင်ႇ-ၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းတူၵ်း တီႈၼႂ်း ပၢင်ႇလၢႆႇပင်းၵလႃးသေၵေႃႈ ပဵၼ်မႃး လူမ်းလႅင်ႉသၢႆၵလူင်း ဢၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇတႄႉယႂ်ႇဝႃႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေ မၢၵ်ႇတႃလူမ်းလႅင်ႉ လႆႈဢွၵ်ႇပေႃႇပဵၼ်မႃးယဝ်ႉ မူဝ်ၶႃႇၼႆႉ မၼ်းႁႅင်းယႂ်ႇမႃးၽႂ်းသေၵေႃႈ ထိုင်မႃး လိူၼ်မေႇ 14 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ႁွတ်ႈထိုင် ၸၼ်ႉ 5 မႃးသေ ႁႅင်းလူမ်းၽတ်ႉ ၼိုင်ႈၸူဝ်ႈမူင်းၼႆႉ ပဵၼ်မႃး 260 km/h (160 mph) ယဝ်ႉ။
 သၢႆၵလူင်းမူဝ်ႇၶႃႇ ဢၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇထိုင်တီႈသုတ်းသေ ၽွင်းမိူဝ်ႈတေၶဝ်ႈၸူး မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ မိူဝ်ႈလိူၼ်မေႇ ဝၼ်းထိ 14 | |
| ပိုၼ်း ပၢႆးၾိင်ႈၾႃႉ | |
|---|---|
| ပေႃႇပဵၼ် | 2023 မေႇ 9 |
| ယူတ်းႁၢႆ | 2023 မေႇ 15 |
| လူမ်းလႅင်ႉသၢႆၵလူင်း ဢၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇတႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ | |
| ႁႅင်းလူမ်းၽတ်ႉ ၼႂ်း 3-မိၼိတ်ႉ (IMD) | |
| ႁႅင်းလူမ်းၽတ်ႉ တီႈသုင်သုတ်း | 215 km/h (130 mph) |
| ႁႅင်းတၼ်လူမ်း တီႈတႅမ်ႈသုတ်း | 931 hPa (mbar); 27.49 inHg |
| လူမ်းလႅင်ႉသၢႆၵလူင်း ပွတ်းမႆႈ ဢၼ်ၽဵင်ႇၵၼ်တင်း ၸၼ်ႉ 5 | |
| ႁႅင်းလူမ်းၽတ်ႉ ၼႂ်း 1-မိၼိတ်ႉ (SSHWS/JTWC) | |
| ႁႅင်းလူမ်းၽတ်ႉ တီႈသုင်သုတ်း | 280 km/h (175 mph) |
| ႁႅင်းတၼ်လူမ်း တီႈတႅမ်ႈသုတ်း | 918 hPa (mbar); 27.11 inHg |
| လွင်ႈတိူဝ်ႉၶိူၵ်ႉလုတၢႆ | |
| လုတၢႆ | 152 ၵေႃႉ (ဢသီယႅၼ်ႇ) - 463 ၵေႃႉ (NUG) |
| မၢတ်ႇၸဵပ်း | 719 |
| ႁၢႆလၢႆ | ≥101 |
| လုလႅဝ် | $1.07 million (2023 USD) |
| ၼႃႈလိုၼ် ၸိူဝ်းယွၼ်ႈၺႃး | ၵုၼ်ၵပ်ႉပလီႇ၊ သီႇရိလၢင်းၵႃ၊ မျၢၼ်ႇမႃႇ၊ ပင်းၵလႃးတဵတ်ႇ၊ ဢိၼ်းတီးယႃး၊ ယုၺ်ႇၼၢၼ်ႇ |
| IBTrACS / | |
| ပဵၼ်ပွတ်းပဵၼ်တွၼ်ႈ ၶွင် ရႃႇသီႇသၢႆၵလူင်း ပွတ်းႁွင်ႇသမုၵ်ႉတရႃႇဢိၼ်းတီးယႃး 2023 | |
ၵူၼ်းႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၸွမ်းလူၺ်ႈၼမ်ႉၸႂ် ဢၢၼ်ႇႁူဝ်ႁဵင်မၼ်းၼႆႉ လႆႈၸွႆႈထႅမ် ၵူၼ်းမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ လႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းပင်းၵလႃးတဵတ်ႇ တွၼ်ႈတႃႇပၢႆႈၽေးလူမ်းလႅင်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၶဝ် ပၼ်ၶေႃႈပူင် တွၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၸိူဝ်းယူႇတီႈ ပွတ်းတႅမ််ႇ လႄႈ ၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇ ၵႃႈတီႈ ဝဵင်းၸိတ်ႉတူၺ်ႇ၊ ဝဵင်းပွၵ်ႉတေႃး၊ ဝဵင်းမျေႇပူင်ႇ၊ ဝဵင်းမွင်ႇတေႃး လႄႈ ဝဵင်းပူးတီးတွင်ႇ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ႁႂ်းၶၢႆႉဢွၵ်ႇၸူးတီႈ တီႈလွတ်ႈၽေးၼၼ်ႉၼႆယဝ်ႉ။ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ပင်းၵလႃးတဵတ်ႇၵေႃႈ ႁႂ်းၵူၼ်းမွၵ်ႈႁႃႈသႅၼ် ၸိူဝ်းမီးတီႈ ၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇပွတ်းၸၢၼ်းၼၼ်ႉ ၶၢႆႉဢွၵ်ႇၸူး တီႈလွတ်ႈၽေးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေ လူမ်းလႅင်ႉထူဝ်းပဝ်ႇယဝ်ႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ လႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ ဝဵင်းၸိူဝ်းမီႈတီႈ ၸႄႈမိူင်းရၶႅင်ႇ လႄႈ ၸႄႈမိူင်းၶျၢင်း ၼၼ်ႉ ဝႃႈပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈ ဢၼ်ထူပ်းၺႃးၽေးသၽႃႇဝၼႆယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ လူမ်းလႅင်ႉသေ ဝၢၼ်ႈၸိူဝ်းမီး တီႈ ၸႄႈမိူင်းရၶႅင်ႇၼၼ်ႉ လႆႈလုလႅဝ်တင်းၼမ်ယဝ်ႉ။
ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းတၢႆ ယွၼ်ႉလူမ်းလႅင်ႉသၢႆၵလူင်း ၼၼ်ႉ မၼ်းမီးဝႆႉ လွင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်ဝႆႉယူႇ။ ၸွမ်းၼင်ႇ ဢသီယႅၼ်ႇ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈတႄႉ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းတၢႆ တင်းသဵင်ႈၼႆႉ မီး 152 ၵေႃႉသေ ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၶွင် ၸုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ လွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ (NUG) ဝႃႈတႄႉ ဢိၵ်ႇတင်း ၵူၼ်းသၢမ်ၵေႃႉ တီႈ ၽၢႆႇပင်းၵလႃးတဵတ်ႇသေ ၵူၼ်းလႆႈလုတၢႆၵႂႃႇၼႆႉ တီႈဢေႇသုတ်းမၼ်း မီးယူႇ 463 ၵေႃႉၼႆယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈလူမ်းလႅင်ႉသေ ၵူၼ်းၸဵပ်းမၢတ်ႇ မီးၵႂႃႇ 719 ၵေႃႉ လႄႈ ၵူၼ်းတိုၵ်ႉႁၢႆဝႆႉ မီးယူႇ 101 ၵေႃႉၼႆယဝ်ႉ။ လွင်ႈလုသုမ်းတီႈ မိူင်းပင်းၵလႃးတဵတ်ႇၼႆႉ ၵိုင်ႇငိုၼ်း တေႃႇလႃႇ ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ 1.07 လၢၼ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။==
ပိုၼ်း ပၢႆးၾိင်ႈၾႃႉ
မိူဝ်ႈလိူၼ်မေႇ 2 ဝၼ်းၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီႈ ႁွင်ႈၵၢၼ်ၽၢႆႇၽူၼ်လူမ်းဢိၼ်းတီးယႃးၶဝ် လႆႈလၢမ်းဝႃႈ တေၸၢင်ႈပဵၼ်မႃး သၢႆလူမ်းသၢႆၵလူင်း ၼႆယဝ်ႉ။ ထိုင် လိူၼ်မေႇ 6 ဝၼ်းမႃး ဢၼ်ပဵၼ် သၢႆလူင်းလူမ်းလႅင်ႉပွတ်းမႆႈၼၼ်ႉ တႄႇပဵၼ်မႃးယဝ်ႉ။ လိူၼ်မေႇ 7 ဝၼ်းမႃး ႁႅင်းယႂ်ႇမႃးလွႆးလွႆးယဝ်ႉ။ ဝၼ်းၼၼ်ႉၼင်ႇၵဝ်ႇ လုၵ်ႉတီႈ Joint Typhoon Warning Center (JTWC) လႆႈတႄႉပႂ်ႉတူၺ်းသေ သၢႆလူမ်းၼႆႉ ဝၢႆႁူဝ်တေႃႇ ၽၢႆႇတူၵ်းယဝ်ႉ။ ဝၼ်းဝၼ်းထိ 8 ၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီႈ IMD လႆႈမၵ်းမၼ်ႈဝႃႈ သၢႆလူမ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ် တီႈလွင်ႈတၼ်လူမ်းဢေႇ ၼႆယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေၼၼ်ႉ ပဵၼ်မႃး ၸၼ်ႉ လူမ်းလႅင်ႉဢွၼ်ႇ (depression) သေ ဝၢႆႇႁူဝ်မႃးၸူး ၽၢႆႇႁွင်ႇ-ၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းတူၵ်းယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီး JTWC လႆႈပိုၼ်ဢွၵ်ႇၶေႃႈပၼ်ၽၢင်ႉ ဢၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ လူမ်းလႅင်ႉပွတ်းမႆႈ ယဝ်ႈ။ လိူၼ်မေႇ ဝၼ်းထိ 10 ၸိုင် လႆႈပဵၼ်မႃး လူမ်းလႅင်ႉဢွၼ်ႇ ဢၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇ (deep depression)သေ လိူၼ်မေႇ ဝၼ်းထိ 11 မႃး မိူဝ်ႈပႆႇပဵၼ် လူမ်းလႅင်ႉ သၢႆၵလူင်းၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီႈ IMD လႆႈမၵ်းမၼ်ႈ မူဝ်ၶႃႇ ၼႆယဝ်ႉ။ JTWC ၵေႃႈ လႆႈတိူဝ်းသေ မၵ်းမၼ်ႈပၼ်ဝႃႈ ပဵၼ်လူမ်းလႅင်ႉပွတ်းမႆႈ Tropical Cyclone 01B ၼႆယဝ်ႉ။
ႁႅင်းလူမ်းၽတ်ႉ ၼႆႉ ႁွတ်ႈၽႅဝ်ထိုင် 90 km/h (55 mph) လႄႈ မိူဝ်ႈၶၢဝ်း 12:00 UTC ၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီး IMD လႆႈမၵ်းမၼ်ႈ မူဝ်ၶႃႇၼႆႉ ပဵၼ် လူမ်းလႅင်ႉသၢႆၵလူင်း ဢၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇယဝ်ႈ။ တီႈၶႅပ်းႁၢင်ႈလႅင်လၢဝ်ၼၼ်ႉ လႆႈႁၼ်ပဵၼ်ဝႆႉ မၢၵ်ႇတႃလူမ်းလႅင်ႉယဝ်ႉ။ On 12 May, Mocha became a very severe cyclonic storm. ၸွမ်းလူၺ်ႈ လွင်ႈမၵ်းမၼ်ႈ ၶွင် JTWC သေ ႁႅင်းလူမ်းၽတ်ႉ ၼိုင်တႃ ၶွင် မူဝ်ၶႃႇၼႆႉ မီး 165 km/h (105 mph)သေ မၼ်းၽဵင်ႇပဵင်း Saffir–Simpson hurricane wind scale (SSHWS) ၸၼ်ႉ 2 ယဝ်ႉ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈမၼ်းတိုၵ်ႉဢဝ်ႁႅင်းယူႇၼၼ်ႉ လူမ်းလႅင်ႉၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ သၢႆလူမ်း ပွတ်းၸၢၼ်း မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇသေ လႆႈဝၢႆႇႁူဝ်ၶၢႆႉၸူး ၽၢႆႇႁွင်ႇ-ၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းဢွၵ်ႇယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ လူမ်းမႆႈ ဢၼ်မီးတီႈ ပွတ်းၵၢင်ပၢင်ႇလၢႆႇပင်းၵလႃးၼၼ်ႉလႄႈ မူဝ်ၶႃႇၼႆႉ ႁႅင်းယႂ်ႇမႃး ၽႂ်းၽႂ်းယူႇယဝ်ႉ။ ထိုင်မႃး ၶၢဝ်းယၢမ်း 18:00 UTC ၼၼ်ႉ IMD လႆႈမၵ်းမၼ်ႈဝႃႈ မူဝ်ၶႃႇၼႆႉ ပဵၼ်မႃးၸၼ်ႉ လူမ်းလႅင်ႉသၢႆၵလူင်း ဢၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇတႄႉယႂ်ႇဝႃႈ (extremely severe cyclonic storm) ၼႆယဝ်ႉ။ လိူၼ်မေႇ ဝၼ်းထိ 14ၼၼ်ႉ ဝၢႆးသေ မၢၵ်ႇတႃလူမ်းလႅင်ႉ ဢွၵ်ႇမႃးယဝ်ႉ ႁိုင် ၼိုင်ႈတႃၼၼ်ႉ ႁႅင်းလူမ်းၽတ်ႉၼႆႉ ႁွတ်ႈၽႅဝ်ထိုင် 240 km/h (150 mph)သေ ပဵၼ်မႃး လူမ်းလႅင်ႉဢၼ်မီးႁႅင်း SSHWS ၸၼ်ႉ 4 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ထိုင်ၶၢဝ်း 21:00 UTC မႃးၼႆ မူဝ်ၶႃႇၼႆႉ ႁွတ်ႈထိုင် ၸၼ်ႉဢၼ်ႁႅင်းတီႈသုတ်းသေ IDM ၶဝ်လၢမ်းဝႆႉဝႃႈ ႁႅင်းလူမ်းၽတ်ႉမၼ်းမီး 220 km/h (135 mph) ၼႆႆႆႆလႄႈ ၸၼ်ႉမၼ်း ပေႃးၸမ်ထိုင် ၸၼ်ႉလူမ်းလႅင်ႉသၢႆၵလူင်း သူႇပႃႇသေ ႁႅင်းတၼ်လူမ်း ဢၼ်တႅမ်ႇသုတ်းမၼ်း မီး 931 hPa (27.49 inHg) ယဝ်ႉ။ ၸွမ်းၼင်ႇ JTWC ၶဝ်တႅၵ်ႈတူၺ်းမိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 14 ဝၼ်း ၶၢဝ်း 00:00 UTC ၼၼ်ႉ ႁႅင်းလူမ်းၽတ်ႉၼႆႉ မီးၵႂႃႇ 260 km/h (160 mph) သေ ပဵၼ်မႃးလူမ်းလႅင်ႉသၢႆၵလူင်း ပွတ်းမႆႈဢၼ် ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်တင်း ၸၼ်ႉ 5 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ဝၢႆးလင်မႃး ၶိုၼ်းမႄးပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ သို့သော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် 280 km/h (175 mph) ၼႆယဝ်ႉ။
မူဝ်ၶႃႇၼႆႉ ပဵၼ်မႃးလူမ်းလႅင်ႉလူင်ဢၼ်ၼိုင်ႈသေ တၢင်းၵႂၢင်ႈမၢၵ်ႇတႃလူမ်းလႅင်ႉၼႆႉ မီးမႃး 37 km (20 nmi) ယဝ်ႉ။ မူဝ်ၶႃႇၼႆႉ ထိုင်မႃးၶၢဝ်း 07:00 UTC ၼၼ်ႉ ဢဝ်တင်း ႁႅင်းလူမ်းၽတ်ႉ 210 km/h (130 mph) သေၵေႃႈ လႆႈၶဝ်ႈ ပွတ်းႁွင်ႇ ဝဵင်းၸိတ်ႉတူၺ်ႇ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇမႃးယဝ်ႉ။Alam, Julhas (14 May 2023). Powerful Cyclone Mocha makes landfall in Myanmar, tearing off roofs and killing at least 3. AP News. JTWC ၶဝ် လႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ ႁႅင်းလူမ်းၽတ်ႉ လႆႈယွမ်းလူင်းၵႂႃႇ 195 km/h (120 mph) ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ သၼ်လွႆ တီႈမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇသေ မူဝ်ၶႃႇၼႆႉ ထိုင်ၶၢဝ်း 15:00 UTC ၼၼ်ႉ ႁႅင်းမၼ်း လႆႈယွမ်းလူင်းပဵၼ်ၵႂႃႇ လူမ်းလႅင်ႉသၢႆၵလူင်း ဢၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇတႄႉ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
လွင်ႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းလူင်ႈၼႃႈ
တွၼ်ႈတႃႇၸွႆႈထႅမ် မျၢၼ်ႇမႃႇ လႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းပင်းၵလႃးတဵတ်ႈ ၼႆသေ တီႈဝဵင်းၵွၵ်ႉပၸႃး ၼၼ်ႉ ၽူႈၸွႆႈထႅမ်လူၺ်ႈၼမ်ႉၸႂ် 8,600 လႄႈ တီႈဢွင်ႈတီႈၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼၼ်ႉ ၽူႈၸွႆႈထႅမ်လူၺ်ႈၼမ်ႉၸႂ် 3,400 ၶဝ် တိုၵ်ႉဢွၼ်ၵၼ် ၸွႆႈထႅမ် ၶၢႆႉပၼ်ၸူး တီႈလွတ်ႈၽေးယူႇ။
မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ
ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ၸႄႈမိူင်းရၶႅင်ႇ ၶဝ် လႆႈသေႃႇသူၼ်း တွၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၸိူဝ်းပဵၼ်တီႈ ဝဵင်းၸိတ်ႉတူၺ်ႇ၊ ဝဵင်းပွၵ်ႉတေႃး၊ ဝဵင်းမျေႇပူင်ႇ၊ ဝဵင်းမွင်ႇတေႃး လႄႈ ဝဵင်းပူးတီးတွင်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁႂ်ႈၶဝ် လုၵ်ႉတီႈ ၼႃႈလိၼ်တႅမ်ႇ လႄႈ တီႈ ၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇၸိူဝ်းၼႆႉ ၶၢႆႉၸူးတီႈလွတ်ႈၽေး။ တီႈမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇၵေႃႈ ၸိူဝ်းပဵၼ်မုၵ်ႉၸုမ်း လႄႈ ဢေႇၵျႅၼ်ႇၸီႇ ၵၢၼ်ၸွႆႈထႅမ် ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ တိုၵ်ႉလူင်ႈၼႃႈ ႁၢင်ႈႁႅၼ်း တွၼ်ႈတႃႇ ၽွၼ်းဢၼ်တေမႃးယွၼ်ႈၼၼ်ႉယူႇ။ၸုမ်းၵၢႆႇၶႃပေလႅင် မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ ၵေႃႈ တွၼ်ႈတႃႇႁဵတ်းလွင်ႈ ၵၢၼ်တုမ်ႉတွပ်ႇ လွင်ႈၶိုၵ်ႉၶၵ်ႉၼၼ်ႉ ဢဝ်တင်းၸွႆႈထႅမ် ၸုမ်းၵၢႆႇၶႃပေလႅင် ၵူႈၸိုင်ႈမိူင်းလႄႈ ၸုမ်းလိူၼ်ၽၢၵ်ႇလႅင် ၸိူဝ်းၼႆႉသေၵေႃႈ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းဝႆႉယူႇ။ ၵႃႈတီႈ ဢွင်ႈၵူၼ်းပၢႆၽေး တီႈၸႄမိူင်းရၶႅင်ႇ ႁူဝ်ၵူၼ်း 18,800၊ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း မွၵ်ႈ 78,250 ၼႆႉ လႆႈၶၢႆႉတီႈ ၼႃႈလိၼ် ဢၼ်မီးၽေးၶဵၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းတီႈဝဵင်းၸိတ်ႉတူၺ်ႇ မွၵ်ႈ 4000 ၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ်ပၢႆႈၸူး တီႈလွတ်ႈၽေးသေ ၵူၼ်းတၢင်ႇတီႈ မွၵ်ႈ 20000 ၵေႃႉၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈသေႃႉႁူမ်ႈတီႈ ဢွင်ႈပၢႆႈၽေးယူႇ။ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၸုမ်းၽူတ်ႇၸွႆႈၶဝ် လႆႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းတူဝ်ႈတၼ်းဝႆႉ ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်း 2,207 ၵေႃႉ၊ ရူတ်ႉၵႂႃႇၼိူဝ်တၢင်းလိၼ် 1,009 လမ်း၊ ရူတ်ႉၵႂႃႇၸွမ်းတၢင်းၼမ်ႉ 242 လမ်း ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ တီႈၸႄႈမိူင်းရၶႅင်ႇ လႄႈ ၸႄႈမိူင်းၶျၢင်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၽၢႆႇယူတ်းယႃ လႄႈ ၸုမ်းတုမ်ႉတွပ်ႇၽႂ်းၽႂ်း ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ လႆႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းတမ်းတီႈဝႆႉယူႇ။ လႆႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းဝႆႉပႃး ၶိူင်ႈၶူဝ်း တွၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းၼိုင်ႈမိုၼ်ႈၵေႃႉယူႇ။ တႄႇဢဝ်ဝၢႆးသေ လူမ်းလႅင်ႉၼႃႇၵိတ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ်မႃး မိူဝ်ႈပီ 2008 ၼၼ်ႉယဝ်ႉသေ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမျၢၼ်ႇမႃႇၼႆႉ မၼ်းတိူဝ်း ႁၢင်ႈႁႅင်းၸတ်းၵၢၼ်လႆႈလီၼိူဝ် ၽေးသၽႃႇဝမႃးၼႆ ၸုမ်းဢႃႇသီႇယႅၼ်ႇၶဝ် လႆႈမွၵ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈၼၼ်ယဝ်ႉ။
ၶပ်ႉမၢႆ ၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ်လုမ်ႈၾႃႉ ဢၼ်မီးတီႈ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶဝ်ႁၢင်ႈႁႅၼ်းဝႆႉ လွင်ႈၵႅမ်ႉထႅမ် တွၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းသီႇသႅၼ် ၸိူဝ်းမီးယူႇတီႈ ရၶႅင်ႇ လႄႈ ႁိမ်းႁွမ်းၼၼ်ႉ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ လုမ်းၽၢႆႇငူပ်ႉငိ ဢၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈတူၺ်းထိုင်ၵူၼ်း ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ၵေႃႈ ယွၼ်ႉ လူမ်းလႅင်ႉမူဝ်ၶႃႇ ၶဝ်ႈၸူးတီႈ ရၶႅင်ႇ လႄႈ ထုင်ႉၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းဢွၵ်ႇလႄႈ လႆႈမွၵ်ႇလၢတ်ႈဝႆႉဝႃႈ တေလူဝ်ႇတၢင်းၸွႆႈထႅမ် တွၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းႁူၵ်းလၢၼ်ႉ လႄႈ ၵူၼ်းမွၵ်ႈ 1.2 လၢၼ်ႉၼႆႉ လူဝ်ႇလႆႈၶၢႆႉပၼ် ဢွင်ႈတီႈ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ ၸုမ်းပၢႆးယူႇလီလုမ်ႈၾႃႉ ၵေႃႈ လႆႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းဝႆႉတႃႇမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ ဢၼ်ပဵၼ် မဵတ်ႉယႃႈယႃ ႁႂ်ႈၼမ်ႉသႅၼ်ႈသႂ် တႃႇ ႁႃႈသဵၼ် လႄႈ လွင်ႈၵမ်ႉၸွႆႈ တၢင်ႇၸိူဝ်း ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ သႅၼ်ႇတႃႇၽၢႆႇငူပ်ႉငိ ဢၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈတူၺ်းထိုင်ၵူၼ်း ဢႃႇသီႇယႅၼ်ႇ ၼၼ်ႉၵေႃႈ တႃႇဢဝ်ၶူဝ်းၵမ်ႉၸွႆႈ ၸိူဝ်းမီးတီႈ ဢွင်ႈတီႈသိမ်းၶူဝ်းၶွင်ၵမ်ႉၸွႆႈ တီႈ မိူင်းထႆး လႄႈ မိူင်းမလေးသျႃးၼၼ်ႉ သူင်ႇၸူးပၼ် မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ ၼၼ်ႉ ၶဝ်ႁူမ်ႈႁွမ်းၵၼ်တင်း လူင်ပွင်ႈၸိုင်ႈသိုၵ်းမျၢၼ်ႇမႃႇသေၵေႃႈ တိုၵ်ႉႁဵတ်းသၢင်ႈယူႇ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။လူင်ပင်ၸိုင်ႈသိုၵ်းၵေႃႈ ၶဝ်ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇတီႈ ႁွင်ႈပွႆႇငဝ်းႁၢင်ႈသဵင်ၸိုင်ႈမိူင်းဝႃႈ ၶဝ်လႆႈႁၢင်ႈႁႅင်းဝႆႉ ၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ်၊ ယႃႈယႃ လႄႈ ၵူၼ်းႁၢပ်ႇၵၢၼ် ၽၢႆႇယူတ်းယႃ ဝႆႉဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။
မိူင်းပင်းၵလႃးတဵတ်ႇ
ဢေႇၵျႅၼ်ႇၸီႇ ၽၢႆႇပၼ်တၢင်းၸွႆႈထႅမ်ၵူၼ်းပၢႆႈၽေး ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ဢၼ်မီးတီႈ မိူင်းပင်းၵလႃးတဵတ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶဝ်လၢတ်ႈဝႃႈ လႆႈႁူမ်ႈႁွမ်းၵၼ်တင်း လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ လႄႈ ၸုမ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဢၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈတူၺ်းထိုင်ၵူၼ်း သေၵေႃႈ လႆႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းဝႆႉ ၵၢၼ်ၸွႆႈထႅမ်ၶိုၵ်ႉၶၵ်ႉယူႇ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ တီႈ ၸိတ်ႉတၵွင်း၊ ၵွၵ်ႉပၸႃး သေဢမ်ႇၵႃႈ တီႈ ရၼ်ႇၵႃမတိ၊ ပၼ်တႃရၼ် လႄႈ တီႈၸႄႈတွၼ်ႈ ၶႃၵရႃႇၶျႃႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ ၽူၼ်မႃးႁႅင်းၼႃႇလႄႈ လိူၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၸၢင်ႈၵူၼ်ႇပင်းၼႆ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ မိူင်းပင်းၵလႃးတဵတ်ႇၶဝ် လႆႈပၼ် ၶေႃႈၽၢင်ႉဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။ တွၼ်ႈတႃႇပၢႆႈၽေး လူမ်းလႅင်ႉ ဢၼ်မီးႁႅင်းယႃႉယႂ်ႉၼၼ်ႉ ၵူၼ်းမွၵ်ႈ ႁႃႈသႅၼ်ၼႆႉ လႆႈၶၢႆႉဢွၵ်ႇၸူး တီႈ ၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းဢွၵ်ႇ ပင်းၵလႃးတဵတ်ႇယူႇယဝ်ႉ။ WMO ၼႆႉ ဢဝ် ရူတ်ႉတၢင်ႇၵူၼ်းပဵၼ် 40 လမ်းလႄႈ ၸုမ်းပၢႆးယူတ်းယႃ ဢၼ်ၶၢႆႉဢွင်ႈတီႈ 33 ၸုမ်းၼႆႉ တမ်းဝႆႉတီႈ ၵွၵ်ႉပၸႃးဝႆႉယဝ်ႉ။
မိူဝ်ႈလိူၼ်မေႇ 13 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၶဝ်ၼႆႉ ႁႂ်ႈသၢႆၵၢၼ်ၶၢဝ်းတၢင်းၼမ်ႉ ယင်ႉၵိုတ်းဝႆႉသေ မိူဝ်ႈ လိူၼ်မေႇ 14 ဝၼ်းၼၼ်ႉသမ်ႉ ၸိူဝ်းပဵၼ်သၢႆၵၢၼ်မိၼ် တီႈ တႃႈႁိူဝ်းမိၼ်ၵူႈၸိုင်ႈမိူင်း Shah Amanat ၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁႂ်ႈၵိုတ်းလိုဝ်ႈဝႆႉ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈပင်းၵလႃးတဵတ်ႇ ၼႆႉ လႆႈတႄႇၶပ်ႉမၢႆ ဢၼ်တေဢဝ် ၵူၼ်းႁႃႈသႅၼ် ၸိူဝ်းမီးတီႈ ၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇ ၽၢႆႇၸၢၼ်းမိူင်းၼၼ်ႉ ၶၢႆႉၸူးပၼ် တီႈလွတ်ႈၽေး ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈလိူၼ်မေႇ 14 ဝၼ်းၼၼ်ႉ တီႈၵွၵ်ႉပၸႃးၼၼ်ႉ လႆႈၶၢၼ်ႉပၼ်ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း 1.27 လၢၼ်ႉ လႄႈ တီႈၸိတ်ႉတၵွင်းၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈၶၢၼ်ႉပၼ် ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း 100,000 ၵေႃႉပၢႆယဝ်ႉ။
မိူင်းဢိၼ်းတီးယႃး
ၸွမ်းလူၺ်ႈ ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ႁွင်ႈၵၢၼ်ၽၢႆႇၽူၼ်လူမ်းဢိၼ်းတီးယႃးသေ လႆႈမီးၶေႃႈပၼ်ၽၢင်ႉဝႆႉဝႃႈ တြိပူရ၊ မီႇၸူဝ်ႇရမ်ႇ၊ ၼႃႇၵလၢၼ်း ၸိူဝ်းမီးတီႈ ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ ပၢင်ႇလၢႆႇပင်းၵလၢႆး လႄႈ ၼႃႈလိၼ်ၵမ်ႈၽွင်ႈ တီႈၼႂ်း ၸႄႈမိူင်းမၼိပူရ် ၸိူဝ်းၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ လူမ်းလႅင်ႉသၢႆၵလူင်းလႄႈ ၽူၼ်တေၸၢင်ႈ မႃးႁႅင်းႁႅင်း ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ တြိပူႇရ၊ မီႇၸူဝ်ႇရမ်ႇ၊ ၼႃႇၵလၢၼ်း၊ မၼိပူရ် လႄႈ ၸႄႈမိူင်းဢႃႇသမ်ႇ ၶဝ် တုၵ်းယွၼ်းၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ပိုၼ်ႉတီႈ တီႈၼႃႈလိၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉဝႃႈ ႁႂ်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈ တွၼ်ႈတႃႇ ယႃႇပေႁႂ်ႈမီး လွင်ႈလုလႅဝ်ၼမ်ၼမ် ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။
မိူင်းၶႄႇ
ႁွင်ႈၵၢၼ်ၽၢႆႇၽူၼ်လူမ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၶဝ်လႆႈပၼ်ၽၢင်ႉဝႆႉဝႃႈ တီႈပွတ်းတူၵ်း ၸႄႈမိူင်းယုၺ်ႇၼၢၼ်ႇ လႄႈ တီႈၼႃႈလိၼ်တိဝႅတ်ႉၽွင်းငမ်းႁင်းၶေႃၼၼ်ႉ တေမီး လွင်ႈၼမ်ႉၵိုင်ႉၵၢင်ႉယႂ်ႇ လႄႈ လွင်ႈလိၼ်ၵူၼ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉၼႆယဝ်ႉ။
လွင်ႈတိူဝ်ႉၶိူၵ်ႈ
မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ
ၸုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ လွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ လႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႆႉဝႃႈတႄႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ လူမ်းလႅင်ႉလႄႈ တီႈဢေႇသုတ်ႈမၼ်း ၵူၼ်းလုတၢႆ မီးၵႂႃႇ 460 သေ ၵူၼ်းႁူဝ်ပၢၵ်ႇမၼ်းၵေႃႈ တိုၵ်ႉႁၢႆလၢႆဝႆႉသေ ၵမ်ႉၼမ်ၼႆႉ ပဵၼ် ရူဝ်ႇႁိၼ်ႇၵျႃႇ ၸိူဝ်းပၢႆႈၽေးၼၼ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။ တီႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၶွင်ၸိုင်ႈမိူင်းလႄႈ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ပိုၼ်ႉတီႈၶဝ်မွၵ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈတႄႉ တင်းမိူင်းပတ်ႉပိုၼ်ႉၼႆႉ တီႈဢေႇသုတ်းမၼ်း ၵူၼ်းလုတၢႆ မီးၵႂႃႇ 81 ၵေႃႉ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းလႆႈလုတၢႆ ၵမ်ႉပႃႈၼမ်ၼႆႉ ပဵၼ်တီႈ ၸႄႈမိူင်းရၶႅင်ႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈလိူၼ်မေႇ ဝၼ်းထိ 14 ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၼၢင်းယိင်းၵေႃႉၼိုင်ႈ လႆႈတၢႆတီၼႂ်း ႁွင်ႈၼမ်ႉၸလိၼ်းယဝ်ႉ။Cyclone Mocha brings severe flooding to Magway Region (in en) (15 May 2023). Over 700 people were also injured. တေႃႇထိုင် မေႇ 18 ဝၼ်းၼၼ်ႉ တီႈဢေႇသုတ်းမၼ်း လင်ႁိူၼ်း ဢၼ်လႆႈလုလႅဝ် မီးၵႂႃႇ 183,024 လင်၊ တိူၵ်ႈဢၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ သႃႇသၼႃႇ လႄႈ ၵျွင်းမုၼ်ၸဝ်ႈ 1,779 ဢၼ်၊ ႁူင်းႁဵၼ်း 1,397 ႁူင်း၊ ႁူင်းယႃႁွင်ႈယႃ 227 ႁူင်း၊ ႁေႃသိုဝ်ႇသၢၼ် 11 ႁေႃ၊ တႃႈႁိူဝ်းမိၼ် 2 ဢၼ်၊ ၵၢတ်ႇ 1 ဢၼ် လႄႈ တိူၵ်ႈဢၼ်ၵဵဝ်ႇၵပ်းႁွင်ႈၵၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ 340 ဢၼ် ၼႆယဝ်ႉ။ ဝၢၼ်ႈတင်းၼမ် ၸိူဝ်းမီးတီႈ ၸိတ်ႉတူၺ်ႇ၊ မျွၵ်ႉဢူး၊ ၵျွၵ်ႉတေႃႇၵျီး လႄႈ မိၼ်းပျႃး ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ လႆႈလုလႅဝ်ၵႂႃႇတင်းၼမ်ယဝ်ႉ။ ႁိူၼ်းတီႈၼိူဝ်ဝဵင်းၵျွၵ်ႉတေႃႇ မွၵ်ႈ ႁူဝ်ပၢၵ်ႇၵဝ်ႈသိပ်းၼၼ်ႉ လႆႈလႅဝ်ၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼမ်ႉႁွင်ႈၸလိၼ်း ယိုင်ႈၶိုၼ်ႈလႄႈ တီႈဢေႇသုတ်း ဝၢၼ်ႈသိပ်းဝၢၼ်ႈ ၸိူဝ်းမီးၼႂ်း ၸႄႈဝဵင်းၸလိၼ်းၼၼ်ႉ ၼမ်ႉလႆႈထူပ်ႈၵႂႃႇယဝ်ႉ။ တီႈၵုၼ်မၢၼ်ႇဢွင်ႇၼၼ်ႉ ၵူၼ်းယိင်းသွင်ၵေႃႉ လႆႈလုတၢႆသေ လင်ႁိူၼ်း မွၵ်ႈ ႁဵင်ၼိုင်ႈၼႆႉၵေႃႈ လႆႈလုလႅဝ်ၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ၸႄႈဝဵင်းၸဵတ်းၸႄႈဝဵင်း ၵႃႈတီႈ ၸႄႈမိူင်းၶျၢင်းၵေႃႈ တီႈဢေႇသုတ်း လင်ႁိူၼ်း 1,136 လင် လႆႈလုလႅဝ်ၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈလိၼ်ၵူၼ်ႇသေ တီႈတႃႈၶီႈလဵၵ်းၵေႃႈ ၵူၼ်းလႆႈလုတၢႆၵႂႃႇသွင်ၵေႃႉယဝ်ႉ။
တၢင်းသုင်ႁွၼ်ၼမ်ႉလူမ်းလႅင်ႉ ဢၼ်လၢမ်းဝႆႉ မွၵ်ႈ 3 to 3.5 မီႇတႃႇ (9.8 to 11.5 ထတ်း) ၼႆႉ မၼ်းမီးၽွၼ်းယွၼ်ႈထိုင် ၵူၼ်းမိူင်း ၸိူဝ်းယူႇသဝ်းတီႈ ၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼမ်ႉပၢင်ႇလၢႆႇ ၶိုၼ်ႈမႃးလႄႈ တီႈၼႂ်းဝဵင်းၸိတ်ႉတူၺ်ႇ ၵူႈတီႈၵူႈလႅၼ်ၼႆႉ ၼမ်ႉလႆႈထူမ်ႈသေ ႁိူၼ်းၵူၼ်း လႄႈ တၢင်း ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ၼမ်ႉထူမ်ႈမႃးယဝ်ႉ။ လၵ်းသဝ်တႃႇဝႃႇၽၢႆႇၵပ်းသိုပ်ႇတိတ်းတေႃႇ ဢၼ်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈတီႈၼိူဝ်ဝဵင်းၸိတ်ႉတူၺ်ႇၼၼ်ႉ လႆႈၵူၼ်ႇပင်းႁၢၵ်းတူၵ်းယဝ်ႉ။တီႈတႃႈၵုင်ႈၵေႃႈ မုင်းႁိူၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ငၢၵ်ႈပိဝ်ၸွမ်းလူမ်း၊ ၶႅပ်းပၢႆႉပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ပေႇလ်ပူၵ်ႉၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ လႆႈၵူၼ်ႇပင်း ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေ လူမ်းလႅင်ႉၶဝ်ႈၵႂႃႇယဝ်ႉ ၵွင်ႉသၢၼ်လွင်ႈၵပ်းသိုပ်ႇတိတ်းတေႃႇ တီႈ ၸႄႈမိူင်းရၶႅင်ႇၼၼ်ႉ လႆႈၶၢတ်ႈဝႆႉယဝ်ႉ။
ႁွၼ်ၼမ်ႉလူမ်းလႅင်ႉ တၢင်းသုင်ဢၼ်လၢမ်းဝႆႉ 3 to 3.5 မီႇတႃႇ (9.8 to 11.5 ထတ်း) ၼၼ်ႉ မၼ်းလႆႈမီးၽွၼ်းယွၼ်ႈထိုင် ၵူၼ်းမိူင်း ၸိူဝ်းယူႇသဝ်းၸွမ်း ၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇရၶႅင်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ၼမ်ႉပွမ်းဝႅမ်းၶိုၼ်ႈမႃးလႄႈ တီႈၼႂ်းပတ်ႉပိုၼ်ႉဝဵင်းၸိတ်ႉတူၺ်ႇၼၼ်ႉ လႆႈပဵၼ်လွင်ႈၼမ်ႉယိုင်ႈၼမ်ႉယႂ်ႇမႃးသေ ၸိူဝ်းပဵၼ်ႁူၼ်းၵူၼ်း၊ သဵၼ်ႈတၢင်းၸိူဝ်းၼႆႉ ၼမ်ႉလႆႈထူမ်ႈၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ႁေႃသိုဝ်သၢၼ်ႇလူင် ဢၼ်မီးတီႈ ဝဵင်းၸိတ်ႉတူၺ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ လူမ်းႁႅင်းလႄႈ လႆႈႁၢၵ်းတူၵ်းလုလႅဝ်ၵႂႃႇယဝ်ႉ။ တီႈ ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈ ၵေႃႈ ၸွမ်မုင်းႁိူၼ်း လႆႈပိဝ်ၸွမ်းလူမ်း၊ ၶႅပ်းပေႇပူၵ်ႉၸိူဝ်းၼႆႉ ၵူၼ်ႇပင်းၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေ လူမ်းလႅင်ႉၶဝ်ယဝ်ႉသေ လွင်ႈၵပ်းသၢၼ် တီႈ ၸႄႈမိူင်းရၶႅင်ႇ လႆႈၶၢတ်ႇၵႂႃႇယဝ်ႉ။ တီႈ ဝဵင်းၶျွၵ်ႉ လႄႈ တီႈ ဝဵင်းသိၼ်ႇၽျူႇၵျုၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ တၢင်ႉၼမ်ႉၽူၼ် လႆႈမီးၵႂႃႇ 218 မီႇလီႇမီႇတႃႇ (8.58 ၼိဝ်ႉ) လႄႈ 177 မီႇလီႇမီႇတႃႇ (6.97 ၼိဝ်ႉ) လႄႈ လႆႈဝႃႈ မၼ်းပူၼ်ႉလိူဝ်ၵႂႃႇ မၢႆတွင်းမိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈလူမ်းလႅင်ႉသေ လႆႈမီးၽွၼ်းယွၼ်ႈထိုင် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ 5.6 လၢၼ်ႉ ဢိၵ်ႇတင်းၵူၼ်း 16 လၢၼ်ႉယဝ်ႉ။
သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၵမ်ႉၼမ်တႄႉ ဢမ်ႇပႆႇၼႄႉၼမ်း ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းတၢႆသေတႃႉၵေႃႈ ဢၼ်ပဵၼ် ႁွင်ႈၵၢၼ်သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ ရၢႆႉတႃႇ မွၵ်ႇဝႃႈတႄႉ ရူဝ်ႇႁိၼ်ႇၵျႃႇ ၸိူဝ်းလႆႈတၢႆၵႂႃႇ မီး 100 ပၢႆၼႆယဝ်ႉ။
လုမ်းၽွင်းလူင် ဢၼ်ၵဵဝ်ႇၵပ်း ၵူၼ်းထူပ်းၽေး ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ဝႃႈတႄႉ ၵူၼ်းထူပ်းၽေးၶဝ်ၼႆႉ လႆႈၸူမ်ၼမ်ႉတၢႆသေ ၸိူဝ်းဢၼ်တိုၵ်ႉႁၢႆဝႆႉယူႇၵေႃႈ မီးဝႆႉတင်းၼမ်ၼႆယဝ်ႉ။
ပင်းၵလႃးတဵတ်ႇ
တီႈၵွၵ်ႉပၸႃးၼၼ်ႉ တီႈဢေႇသုတ်းမၼ်း ႁိူၼ်းဢၼ်လႆႈလုလႅဝ်ၵႂႃႇ မီးယူႇ 2,522 လင် လႄႈ တီႈတၢင်ႇတီႈတၢင်ႇလႅၼ်ၼၼ်ႉ ႁိူၼ်းဢၼ်လႆႈလုလႅဝ်ၵႂႃႇ မီး 10,469 လင်ယဝ်ႉ။ တီႈ ၵုၼ်သဵင်ႉမႃႇတိၼ်ႇ ၼၼ်ႉ လင်ႁိူၼ်း လႆႈလုလႅဝ်ၵႂႃႇ မွၵ်ႈ 700 လင်ၼႆႉသေ တီႈဢေႇသုတ်းမၼ်း ၵူၼ်းလႆႈတၢင်းၸဵပ်းမၢတ်ႇၵႂႃႇ မီးယူႇ 12 ၵေႃႉၼႆႉယဝ်ႉ။ တီႈတႅပ်ႉၼပ်ႉၾ်ၼၼ်ႉ လင်ႁိူၼ်း ဢၼ်လုလႅဝ်ၵႂႃႇ မီးယူႇ မွၵ်ႈ 500 လင်ၼႆႉယဝ်ႉ။ တီႈၸႄႈဝဵင်းတၢင်ႇဢၼ်ၵေႃႈ လင်ႁိူၼ်း ဢၼ်လုလႅဝ်ၵႂႃႇ မီးယူႇ မွၵ်ႈ 50 တေႃႇ 60 လင်ၼႆႉယဝ်ႉ။ တီႈၸႄႈတွၼ်ႈၵွၵ်ႉပၸႃးၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းပဵၼ်မၢၵ်ႇၶဝ်ႈတဝ်ႈၼမ်ႉ ဢၼ်လႆႈလုလႅဝ်ၵႂႃႇၼႆႉ ၵိုင်ငိုၼ်း တႃႇၵႃႇ ပင်းၵလႃးတဵတ်ႇ 115 လၢၼ်ႉ (တေႃႇလႃႇဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ 1.07 လၢၼ်ႉ) ၼၼ်ႉယူႇ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ လူမ်းလႅင်ႉမူဝ်ၶႃႇသေလႄႈ တီႈမိူင်းပင်းၵလႃးတဵတ်ႇၼႆႉ လူမ်းထူဝ်းပဝ်ႇႁႅင်း သေ ၽူၼ်ၵေႃႈႁႃႇယႂ်ႇမႃးယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၽူၼ်ႁႃႇယႂ်ႇလႄႈ တီႈၼႃႈလိၼ်ၵမ်ႉပႃႈၼမ် လႆႈမီးလွင်ႈလုလႅဝ်တင်းၼမ်ၼႆ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ပင်းၵလႃးတဵတ်ႇၶဝ် မွၵ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈၼၼ်ယဝ်ႉ။
သီႇရိလင်းၵႃ
တီႈမိူင်းသီႇရိလင်းၵႃၼႆႉ ႁူမ်ႈဝႃႈ လႆႈၺႃးတၢမ်ႇလူမ်းလႅင်ႉဢိတ်းဢွၼ်ႇၵူၺ်းၼႆသေတႃႉၵေႃႈ ၵူၼ်းလႆႈတၢင်းၸဵပ်းမၢတ်ႇ မီးမႃး 7 ၵေႃႉသေ တႃႇၵေႃႉၼိုင်ႈတႄႉ လႆႈႁၢႆလၢႆၵႂႃႇယဝ်ႉ။ လူမ်းလႅင်ႉၼႆႉ မၼ်းပၼ်ၽွၼ်းယွၼ်ႈထိုင် ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းၸမ်သွင်ႁဵင် ၸိူဝ်းမီးတီႈ ၸႄႈတွၼ်ႈပွတ်းၸၢၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တွၼ်ႈတႃႇၸွႆႈထႅမ် ၵူၼ်းၸိူဝ်းၺႃး လွင်ႈၼမ်ႉယႂ်ႇၼၼ်ႉ တပ်ႉၼမ်ႉသီႇရိလင်းၵႃ လႆႈတမ်းဝႆႉ ၸုမ်းၽူတ်ႇၸွႆႈ မွၵ်ႈ 30 ၸုမ်းၼႆႉၼႆယဝ်ႉ။
တၢင်ႇဢွင်ႈတၢင်ႇတီႈ
တီႈၸႄႈမိူင်းမီႇၸူဝ်ႇရမ်ႇ၊ မိူင်းဢိၼ်းတီးယႃးၼၼ်ႉ တီႈဢေႇသုတ်းမၼ်း လင်ႁိူၼ်း လႆႈလုလႅဝ် မွၵ်ႈ 154 လင်၊ တီႈတၢင်ႇဢွင်ႈတၢင်ႇတီႈ 82 လင် လႄႈ တီႈဢွင်ႈၵူၼ်းပၢႆႈၽေး 8 ဢၼ်ၵေႃႈ လႆႈလုလႅဝ်မႃႈယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ လူမ်းလႅင်ႉမူဝ်ၶႃႇသေ လႆႈမီးၽွၼ်းယွၼ်ႈထိုင် ႁူဝ်ၵူၼ်း 5,749 ၵေႃႉ ၵႃႈတီႈ ဝၢၼ်ႈ 50 ဝၢၼ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈၵူဝ်ၵႃးတႃႇၵေႃႈ ၽူၼ်မႃးႁႃႇယႂ်ႇယဝ်ႉ။ တီႈ ၸဵင်ႈႁွင်ႇဝၼ်းတူၵ်း ၸႄႈမိူင်းယုၺ်ႇၼၢၼ်ႇ မိူင်းၶႄႇၼၼ်ႉတႄႉ လႆႈႁၼ်ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ လူမ်းလႅင်ႉမူၺ် ထူဝ်းပဝ်ႇ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။
လွင်ႈတိုၵ်ႉသိုပ်ႇႁဵတ်းသၢင်ႈ
မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ
ၶွင်ႇၸီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ် ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႆႉဝႃႈ ၸႄႈဝဵင်းၸိူဝ်းမီးတီႈၼႂ်း ၸႄႈမိူင်းရၶႅင်ႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၼႃႈလိၼ် ဢၼ်ၺႃးၽေးသၽႃႇဝ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။
ဢၢင်ႈဢိင်
This article uses material from the Wikipedia လိၵ်ႈတႆး article လူမ်းလႅင်ႉသၢႆၵလူင်း မူဝ်ၶႃႇ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). ၸိူဝ်းၶဝ်ႈပႃးဝႆႉၼႆႉ မၼ်းတေၸၢင်ႈၸႂ်ႉလႆႈ ၵႃႈတီႈ မ်ႂ CC BY-SA 4.0 Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki လိၵ်ႈတႆး (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.