Кулун Тутар 24: күнэ-дьыла

Сыл бүтүө 282 күн баар.

• ХНТ  ХНТ (ВОЗ) — Аан дойдуга сэллиги утары охсуһуу күнэ
• Киһи быраабын баламаттык кэһиини уонна киһи дьоһунун түһэриини утары охсуһуу аан дойдутааҕы күнэ

• Арассыыйа  Арассыыйа — Авиация штурманын күнэ
• Аргентина  Аргентина — Кырдьыгы уонна сиэрдээх буолууну өйдүүр күн (исп. Día de la Memoria por la Verdad y la Justicia). 1976—1983 сс. дойдуга байыаннай хунта былааска кэлэн элбэх киһи суорума суолламмыта, өлүү эскадроннара диэн ааттаммыт этэрээттэр дьону суута-сокуона суох өлөртүүллэрэ
• Уганда  Уганда — Мас олордуу күнэ

• 1084 — Германия хоруола Генрих IV Риими баһылаабыт.
• 1155 — Юрий Долгорукай Киеви баһылаабыт уонна Киев Улуу кинээһэ аатырбыт.
• 1199 — Англия хоруола Ричард I Францияҕа баар сирдэригэр өрө турууну хам баттыы сырыттаҕына чаачар саанан ытан биир уол оҕо бааһырдыбыт. Бааһа кыра эбит, ол эрээри онтон сылтаан гангрена үөскээн муус устар 6 күнүгэр өлбүт. Өлөөрү сытан бааһырдыбыт оҕону аҕалтарбыт, аҕатын иэстэспитин билэн баран харчы биэрэн көҥүл ыытарга дьаһайбыт. Ол эрээри хоруол өлөөтүн кытта уолу тыыннаахтыы тириитин сүлэн муҥнаан өлөрбүттэр.
• 1603 — Токугава Иэясу Япония импэрээтэриттэн сёгун титулун ылбыт. Эдо куоракка Токугава сегунаата үөскээбит.
• 1794 — Речь Посполита сиригэр Тадеуш Костюшко өрө туруута саҕаламмыт: Костюшко Краков куоракка Арассыыйа импиэрийэтин уонна Пруссияны утары сэриилэһэрин туһунан биллэрбит.
• 1801 — саагыбар түмүгэр Екатерина II уола Арассыыйа импэрээтэрэ Павел I өлбүт. Ийэтэ оҥорбутун сото сатыыр курдук дойдуну салайбытын устуоруктар бэлиэтииллэр. Кини кэнниттэн уола Александр ыраахтааҕы буолбут.
• 1822 — (атын дааннайынан кулун тутар 27 күнүгэр) Дьокуускайга Саха уобалаһын салайа статскай сүбэһит уонна хабалыар Дмитрий Рудаков кэлбит. Дуоһунаска 1824 сыл алтынньытыгар диэри олорбут. Дьокуускайга өлбүт.
• 1921 — Монте-Карло куоракка Дьахтар олимпиадата саҕаламмыт. Дьахталлар күрэхтэспит аан дойдуга бастакы норуоттар ыккардыларынааҕы күрэхтэһиилэрэ этэ.
• 1936 — Дьокуускайга тыа хаһаайыстыбатын ударниктарын уонна стахановецтарын 3-с сүлүөтэ саҕаламмыт (кулун тутар 28 күнүгэр түмүктэммитэ)
• 1945 — сэрии иннинэ Алдан бириискэлэригэр үлэлээбит бүлүмүөччүк Семён Достоваловка, Якокут уот ситимин ыстаансыйатыгар силиэсэрдээбит, тааҥка хамандыыра Михаил Космачёвка, Алдан бириискэлэригэр үлэлээбит, Дьокуускайга тутууга үлэлээбит, аармыйаҕа сапердаабыт сержант Егор Шавкуновка уһулуччу хорсун быһыыларын иһин Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойун аатын иҥэрбиттэр. Үһүөн бу иннинэ сэриигэ өлбүттэр. Дьокуускайга сэрии иннинэ уонна кэннэ милииссийэҕэ, холуобунай ирдэбилгэ үлэлээбит тааҥка батальонун хамандыыра Валентин Павловка эмиэ бу күн Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойун аатын иҥэрбиттэр. Бу киһи хас да уһулуччу ситиһиилэрин иһин, ол иһигэр хамаандалыыр батальона 300 массыыналаах ньиэмэс холуоннатын генералы кытта билиэн ылбытын иһин, тааҥкалартан бастакынан Одер өрүһү туораабытын иһин кэккэ уордьаннарынан наҕараадаламмыта.
• 1961 — Канаадаҕа Квебектээҕи франзуз тылын сэбиэтэ төрүттэммит.
• 1999 — НАТО сэриилэрэ ХНТ Куттал суох буолуутун сэбиэтин көҥүлэ суох Югославияҕа киирбиттэр. Бу НАТО тутулуга суох дойдуга аан бастаан саба түһүүтүнэн буолбута.
• 2005 — в Бишкеккэ буолбут хамсааһыннар түмүктэригэр Кыргыстаан бэрэсидьиэнэ Аскар Акаев былаастан туоратыллыбыт.
• 2008 — Бутан аан бастаан дойду үрдүнэн быыбар ыытан дэмэкирээттии судаарыстыба буолбут.

• 1890 — Захар Дорофеев (1952 өлб.), бэйиэт, тылбаасчыт, фольклорист, мокша литэрэтиирэтин олохтооччулартан биирдэстэрэ.
• 1926 — Марина Попова (Эдьиий Марыына) — ырыаһыт, Саха АССР норуотун артыыһа. Бастакы Холгума нэһилиэгэр төрөөбүт (2014 өлб.). 1956 сыллаахха М. П. Мусоргскай аатынан Урааллааҕы консерватория опера устуудьуйатын бүтэрбит.
• 1931 — Хачыкаакка саха скульптора Семен Егоров (1974 өлб.).

• 1983 — Степан Ефремов (06.01.1905 төр.) — дыраама суруйааччы.