Ыам Ыйын 11: күнэ-дьыла

Сыл бүтүө 234 күн баар.

• Вьетнам  Вьетнам — Киһи быраабын күнэ
• Ииндийэ  Ииндийэ — Ньыматык (технология) күнэ
• Миннесота  Миннесота — Судаарыстыбаннас күнэ
• Лаос  Лаос — Конституция күнэ
• Таиланд  Таиланд — Булуук бастакы суолун күнэ.

• 330 — 324 сыллаахха Саҥа Рим диэн ааттаммыт куораты (урукку Византий) өссө төгүл аатын уларытан Константинополь диэбиттэр (билиҥҥи Стамбул).
• 868 — Кытайга Алмаас суутратын бэчээттээбиттэр, бу кинигэ билигин биллэр кинигэлэртэн ордук кырдьаҕас бэчээттэммит кинигэ. 1900 сыллаахха Дуньхуан диэн сиргэ хайа хаспаҕыттан көстүбүтэ.
• 1857 — Ииндийэҕэ 1857 с. өрө туруу: Британияны утары өрө турааччылар Дели куораты ылбыттар.
• 1881 — Арассыыйа саҥа ыраахтааҕыта Александр III (Александр II уола) монархияны күүһүрдэр манифест таһаарбыт, реформалары тохтотуу саҕаламмыт. Бу докумуон тахсарыгар сүрүн оруолу Синод обер-прокурора Константин Победоносцев ылбыта.
• 1896 — Томскайдааҕы технологическай институт олохтоммут (билигин Томскайдааҕы политехническэй университет).
• 1932 — Саха АССР Совнаркома "Кымыс оҥоруу туһунан" уураах ылар.
• 1935 сыллаахха Мэҥэ Хаҥаласка Абалаах күөлүгэр курорт арыйар туһунан дьаһал тахсыбыт.
• 1937 — маршал Михаил Тухачевскай Клим Ворошиловтыын сатаспакка оборуона наркомун бастакы солбуйааччытын дуоһунаһыттан босхоломмут. Уон хонон баран хаайыллыбыта, бэс ыйыгар таҥнарыыга буруйданан ытыллыбыта.
• 1939 — Монголияҕа Халхин-Гол өрүс аттыгар Манчжоу Го уонна Монголия (дьиҥэр Япония уонна ССРС) сэбилэниилээх күүстэрин ыккардыларыгар кыргыһыы саҕаламмыт. Бу саастан күһүҥҥэ диэри барбыт сэбилэниилээх утарыта турсууну сорох устуоруктар Иккис нуучча-дьоппуон сэриитэ диэн ааттыыллар. Икки өттүттэн сүүһүнэн таанка уонна сөмүлүөт кыттыбыта, уончалыы тыһыынча киһи өлбүтэ.
• 1943 — Аан дойду иккис сэриитэ: АХШ сэриилэрэ дьоппуоннары үүрэр соруктаах Атту арыыга (Алеут арыылара) түспүттэр.
• 1944 — Оборуона судаарыстыбаннай кэмитиэтэ (ГКО) кырыым татаардарын Кырыымтан депортациялырр туһунан уураах таһаарбыт.
• 1964 — ССРС-ка «Мелодия» грамзапись фирмата олохтоммут.
• 1971 — ХНТ генеральнай сэкиритээригэр 23 дойдуттан 2200 билим уонна култуура диэйэтэллэрэ илии баттаабыт суруктара киирбит. Бу сурукка кинилэр тулалыыр эйгэни киртитии омсотун быһаарбыттар. Биир сыл буолан баран (1972 сыл бэс ыйын 5 күнүгэр) устуоруйаҕа аан бастаан тулалыыр эйгэҕэ аналлаах ХНТ кэмпириэнсийэтэ ыытыллыбыт.
• 1984 — Арыылаах нэһилиэгиттэн төрүттээх худуоһунньук Иннокентий Потапов (1932-2005) Ойуунускай аатынан бириэмиэйэ лауреата буолбут.
• 1988 — Иркутскай уобаласка Саха АССР литэрэтиирэтин уонна ускуустыбатын күннэрэ саҕаламмыттар. 16 күнүгэр диэри ыытыллыбыттара.
• 1997 — шахматтыыр көмпүүтэр Deep Blue Гарри Каспаровы матч-реванш тиһэх партиятыгар кыайбыт.
• 2000 — Ииндийэ олохтооҕун ахсаана миллиард буолбут.

• 1904 — Сальвадор Дали (1989 өлб.), Испания сюрреалист худуоһунньуга, график, скульптор, режиссёр уонна суруйааччы.
• 1935 — Мэҥэ Хаҥалас Хаптаҕайыгар Александр Самсонов — ырыаһыт, Арассыыйа Федерациятын үтүөлээх артыыһа, саха норуодунай артыыһа.
• 1945 — Ньурба Хорулатыгар Афанасий Тобонов — Саха сирин улуустарыгар космоска көтөр ракеталар сорҕолорун түһэриини утары охсуспут саха киһитэ, уопсастыбаннай диэйэтэл, бэтэринээр.

• 1975 — Бороҕон улууһун Бастакы Суотту нэһилиэгиттэн төрүттээх Сергей Борогонскай (1907—1975), бэйиэт, публицист уонна очеркист, бөдөҥ салайааччы, баартыйа диэйэтэлэ. Отутус сылларга Ньурба улууһун салайа олорон суруйбут "Киэҥ Ньурба" хоһооно улуус өрөгөйүн ырыата буолбута.
• 1990 — Венедикт Ерофеев (1938 с.р.), суруйааччы («Москва — Петушки»).
• 2019 — Үөһээ Бүлүү Боотулуутуттан төрүттээх саха норуодунай бэйиэтэ Баһылай Сиипсэп өлбүт. 600-тэн тахса бөлүһүөктүү анаарыылаах сонеты суруйбута. Хоһооннорун таһынан кириитик уонна тылбаасчыт быһыытынан биллэр. "Күнүм киэһэрэн эрдэҕинэ" икки туомнаах кинигэтигэр элбэх саха суруйааччыларын тустарынан суруйбута.