Кулун Тутар 6: күнэ-дьыла

Сыл бүтүө 300 күн баар.

• Европа  Европа — Европаҕа сиэрдээх дьон күнэ. Бу күн сэриилэр кэмнэригэр уонна тоталитаризм бүрүүкээн турбут кэмигэр атын дьону быыһыыр үлэнэн дьарыктаммыт дьону ахталлар
• Норфолк арыы  Норфолк арыы — Олохтонуу күнэ (1788 сыл). Бу Австралияттан арҕаа сытар дьоҕус арыы. Австралия бэйэтин салайынар соҕотох тас сирэ, Австралия генерал-күбүрүнээтэрэ икки сылга биирдэ аныыр администратора салайар, сокуон ылынар ассамблеялаах, Үрдүкү Сууттаах
• Гана  Гана — Тутулуга суох буолуу күнэ (Британияттан, 1957 сыллаахха)

• Б.э.и. 12 сыл — Рим импэрээтэрин Авгуһу Улуу Понтифик диэн ааттаабыттар.
• 632 — Ислаамы олохтооччу Муһаммед тиһэх арахсар тылын эппит (хутба, хутбатуль вада).
• 1454 — Отут сыллаах сэрии: Пруссия Конфедерациятын дэлэгээттэрэ Польша хоруолугар Казимир IV бирисээгэ биэрбиттэр, кини Тевтон рыцардарын утары охсуһууну салайар.
• 1521 — Фернан Магеллан хараабыла Гуамҥа тиксибит.
• 1640 (уруккуннан олунньу 25) — Стольниктар Петр Головин уонна Матвей Глебов уонна дьяк Е. Филатов Парфен Ходыревка Дьокуускай остуруогун атамаан Осип Галкиҥҥа биэрэр туһунан "память" (бирикээс) суруйбуттар. Бирикээскэ тэргэннэр, аманааттар, приход-ороскуот кинигэлэрэ, харчы уонна хаһаас, сулууспалаахтар испииһэктэрэ ахтыллар.
• 1665 — Лондоҥҥа Хоруол билимин уопсастыбатыгар «Хоруол уопсастыбатын бөлөһүөпүйэҕэ үлэлэрэ» сурунаал бастакы нүөмэрин кытта билиһиннэрбиттэр. Бу аан дойдуга саамай кырдьаҕас билим сурунаала.
• 1868 — Дмитрий Менделеев Россия химия уопсастыбатыгар Периодтаах таабылын бастакы барылын көрдөрбүт.
• 1882 — Серб хоруоллуга сөргүтүллүбүт.
• 1899 — Bayer хампаанньа «Аспирин» диэн эргиэн мааркатын регистрациялаабыт.
• 1913
  • Ургааҕа Монголияҕа бастакы хаһыат тахсыбыт. Аата — «Новое зерцало».
  • Арассыыйа импиэрийэтигэр ыраахтааҕы Романовтар дьиэлэрин 300 сыла.
  • Санкт-Петербург Казанскай собуоругар 300 сылы бэлиэтээһин кэмигэр анньыһыыга 34 киһи өлбүт.
• 1917 — Финляндия автономията сөргүтүллүбүтүн туһунан Манифест тахсыбыт.
• 1922 — Нестор Каландаришвили уонна кини штабын дьоно Табаҕа уонна Төхтүр икки ардыларыгар тоһуурга түбэһэн өлбүттэр. Сарсыарда 5 чааска Каландаришвили Төхтүртэн арахпыт, онтон 9 чааска Дьокуускайга Табаҕаттан илдьит киһи кэлэн быһылаан туһунан биллэрбит. Табаҕаттан 8 биэрэстэлээх сиргэ өрүс тас үөһүн (протока) икки кытылыгар оҥоһуллубут тоһуурга 100 кэриҥэ киһилээх, 100-чэ сыарҕалаах эшелон түбэспит. Быыһаммыт дьон сабаҕалааһыннарынан үрүҥнэр ахсааннара 300-тэн тахса үһү.
• 1933 — Улуу депрессия: АХШ бэрэсидьиэнэ Франклин Д. Рузвельт «баан уоппускатын» биллэрэн, АХШ бааннарын барыларын сабан кэбиспит, үп хамсааһынан тохтоппут.
• 1951 — Тымныы сэрии: АХШ-ка Этель уонна Юлиус Розенбергтары сууттааһын саҕаламмыт.
• 1953 — Георгий Маленков Иосиф Сталин оннугар Сэбиэскэй Сойуус Хомуньуус баартыйатын бастакы сэкиритээринэн буолбут.
• 1957 — Гана Сахаараттан соҕуруу сытар Африка сирдэригэр Британияттан тутулуга суох бастакы дойду буолбут.
• 1975 — пассажирдары таһар Як-42 сөмүлүөт бастакы көтүүтэ.
• 1990 — ССРС дьокутааттарын сийиэһэ бас билии бары көрүҥүн билиммит (бу иннинэ дойдуга чааһынай бас билии суоҕа). Ол эрээри сири бас билии уруккутун курдук судаарыстыбаҕа хаалбыт.

• 1475 — Микеландьело, Италия уруhуйдьута, скульптора, архитектора, бэйиэтэ уонна инженера.
• 1929 — Сунтаар Хаҥалаһыгар Уйбаан Нуолур (19.01.1999 өлб.) — бэйиэт, суруйааччы, учуутал.
• 1931 — Ньурба улууһугар Валерий Кочнев — Саха өрөспүүбүлүкэтигэр спорт уонна физкультура хамсааһынын устуоруйатын, итиэннэ саха төрүт оонньууларын чинчийбит учуонай, ХИФУ преподавателэ, педагогика билимин дуоктара, профессор.
• 1941 — Хомус Уйбаан — Хомус Аан дойдутааҕы тэрилтэтин генеральнай сэкирэтээрэ, РФ уонна CӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, ССРС НА СС үтүөлээх бэтэрээнэ, ХИФУ профессора, филология билимин дуоктара.
• 1980 — Георгий Балакшин — Европа, Арассыыйа боксаҕа хас да төгүллээх чөмпүйүөнэ, XXIX Олимпийскай оонньууларга (Пекин, 1980) боруонса мэтээллээх боксёр, международнай кылаастаах спорт маастара, спорт үтүөлээх маастара.

• 1956 — Дьуон Дьаҥылы (27.02.1914 төр.) — бэйиэт уонна тылбаасчыт, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа,
• 1985 — Дмитрий Красильников (25.12.1920 төр.) — физик-учуонай.
• 2001 — Бүөтүр Тобуруокап (25.10.1917 төр.), Саха народнай бэйиэтэ, ССРС суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ.