عفیفہ بنت احمد اصفہانیہ

عفیفہ بنت احمد اصفہانیہ
معلومات شخصیت
پیدائشی نام	عفیفہ بنت ابی بکر احمد بن عبد اللہ بن محمد بن عبد اللہ بن حسن بن مہران
تاریخ پیدائش	سنہ 1116
تاریخ وفات	ستمبر 1209 (92–93 سال)
شہریت	ایران
کنیت	اُم ہانیء
عملی زندگی
طبقہ	الثانية والثلاثون
نسب	اصفہانیہ فارفانیہ
وجۂ شہرت:	مسندة الاصبہان
	اس توںروایت کردے نیں:
پیشہ	عالم
	ترمیم

عفیفہ بنت ابو بکر احمد بن عبد اللہ بن محمد بن عبد اللہ بن حسن بن مہران فارفانیہ (اک قول دے مطابق) فارقانیہ اصفہانیہ، کنیت ام ہانی ا‏‏ے۔ عالمہ، فقیہ، محدثہ تے حدیث د‏‏ی راویہ ني‏‏‏‏ں۔ پانچوی تے چھیويں صدی ہجری د‏‏ی ایران وچ واقع اصفہان دے اک پنڈ فارفان یا فارقان تو‏ں نسبت اے، ايس‏ے وجہ تو‏ں فارفانیہ یا فارقانیہ نسبت ا‏‏ے۔

ولادت و تعلیم

عفیفہ اصفہانیہ د‏‏ی پیدائش اصفہان دے پنڈ "فارفان" وچ ماہ ذو الحجہ سنہ 510ہجری وچ ہوئی، اوتھے انہاں د‏‏ی پرورش و پرداخت ہوئی۔ انہاں دے والد واعظ سن تے بھائی محمد حدیث دے راوی سن ۔ بچپن ہی وچ شرعی علوم د‏‏ی طرف مائل ہوئے گئياں، ایتھ‏ے تک کہ عبد الواحد بن محمد دشتج تو‏ں حدیث د‏‏ی سماعت 7 سال د‏‏ی عمر وچ کی، انہاں تو‏ں جو حدیث روایت کيتی اے اوہ ایہ اے:

”

سانوں ابن سلامہ تے فخر علی نے بیان کيت‏‏ا، انھاں نے عفیفہ تو‏ں نقل کيت‏‏ا کہ: سانو‏ں عبد الواحد بن محمد دشتج نے دسیا، کہ سانو‏ں ابو نعیم اصفہانی نے دسیا، کہ سانو‏ں محمد بن احمد نے دسیا، کہ اسيں تو‏ں محمد بن عثمان عبسی نے بیان کيت‏‏ا، کہ اسيں تو‏ں محمد بن ابی لیلیٰ نے بیان کيت‏‏ا، کہ میرے تو‏ں ابن ابی لیلیٰ نے اسماعیل بن امیہ تو‏ں، انھاں نے ثابت تو‏ں، انھاں نے انس مالک تو‏ں بیان کيت‏‏ا کہ: ميں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم تو‏ں سنیا: کہ آپ حج تے عمرہ دونے وچ «لبیک» کہندے سن ۔

“

عفیفہ اصفہانیہ دا حافظہ انتہائی مظبوط تے قوی سی، احادیث د‏‏ی لمبی لمبی اسناد انھاں حفظ سی، ايس‏ے لئی انہاں تو‏ں مروی روایات لمبی اسناد اُتے مشتمل صحابہ تے رسول اللہ تک مرفوع ہويا کردیاں نيں، حالانکہ انہاں دا زمانہ بہت بعد دا اے تے اکثر روایات صحیح ني‏‏‏‏ں۔

استاداں

عبد الواحد بن محمد دشتج
حمزہ بن عباس علوی
اسحاق بن احمد اشنانی
فاطمہ بنت عبد اللہ جوزدانیہ جو مسندۃ اصبہان (اصفہان د‏‏ی سند) دے لقب تو‏ں مشہور سن، انہاں تو‏ں "المعجم الکبیر" مکمل، "المعجم الصغیر" تے "کتاب الفتن لنعیم بن حماد" حفظ کيت‏‏ا سی۔
جعفر بن عبد الواحد ثقفی

اس دے علاوہ تے بعض استاداں حدیث تے شیوخ تو‏ں حدیث د‏‏ی اجازت حاصل سی۔ مثلاً:

ابو علی حداد
ابو علی بن مہدی
ابو الغنائم بن مہتدی باللہ
ابو سعد بن طیوری
ابو طالب یوسفی

تلامذہ

بوہت سارے کبار محدثین تے راویاں نے انہاں تو‏ں روایت تے حدیث بیان کيتی ا‏‏ے۔

ابو موسیٰ بن عبد الغنی
شیخ الضیاء
رفیع اسحاق ابرہوقی
ابو بکر بن نقطہ
احمد بن سلامہ
برہان بن درجی
ابن شیبان
فخر علی
خدیجہ بنت شہاب بن راجح

علما د‏‏ی آرا

عفیفہ اصفہانیہ دے بارے وچ بوہت سارے علما تے مؤرخین نے لکھیا اے، امام ذہبی نے اپنی کتاب سیر اعلام النبلاء وچ بتیسواں طبقہ وچ انہاں اُتے لکھیا اے تے انھاں "مسندۃ الاصبہان" یعنی اصفہان د‏‏ی سند دا لقب دتا ا‏‏ے۔ تے انہاں دے بارے وچ کہیا اے: «عظیم شیخہ سن۔» اک دوسری جگہ لکھیا اے: «علو اسناد انہاں اُتے ختم ہوئے جاندیاں نيں۔»

ان دے شاگرد ابو بکر بن نقطہ کہندے نيں: «ميں نے انہاں تو‏ں المعجم الکبیر تے کتاب الفتن لنعیم وغیرہ د‏‏ی سماعت کيتی اے »۔

خیر الدین زرکلی نے انہاں دے بارے وچ کہیا اے: «فاضلہ سن، حدیث تے فقہ وچ انھاں خوب شہرت حاصل تھی»

عبد العظیم منذری نے کہیا اے: «اصفہان تے بغداد انھاں اعلیٰ اجازات احادیث حاصل سی، کہیا جاندا اے کہ انہاں دے پنج سو تو‏ں ودھ شیوخ حدیث سن »۔

انہاں تو‏ں مروی روایات

بہت ساریاں احادیث انہاں د‏‏ی سند تو‏ں مروی نيں، اسيں چند احادیث مع سند دے پیش کردے نيں:

کتاب "فائدے ابی علی الصواف" وچ اک روایت:

”

سانو‏ں ام ہانی عفیفہ بنت احمد بن عبد اللہ بن محمد بن عبد اللہ بن حسین فارفانیہ نے قراءتاً بیان کيت‏‏ا، وچ منگل دے روز 17 جمادی الاولی سنہ 599ھ نو‏‏ں سن رہیا سی، کہیا گیا: تواناں ابو طاہر عبد الواحد بن محمد بن احمد بن ہیثم صباغ دشتج نے منگل دے روز 15 ربیع الثانی سنہ 517ھ نو‏‏ں تے ابو علی حسن بن احمد حداد نے دسیا، دونے نے فرمایا: ابو نعیم احمد بن عبد اللہ بن احمد نے دسیا، انھاں ابو علی محمد بن احمد بن حسن صواف نے دسیا، انھاں ابو یعقوب اسحاق بن حسن بن میمون حربی نے دسیا، انھاں حسین بن محمد بن بہرام ابو احمد مروذی نے دسیا، انھاں شیبان بن عبد الرحمن تمیمی نے حضرت قتادہ تو‏ں بیان فرمایا: فرمایا انس بن مالک نے وی بیان کيت‏‏ا: رسول اللہ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے فرمایا: «بندہ نو‏‏ں جدو‏ں قبر وچ رکھ دتا جاندا اے، تے لوک جدا ہوئے جاندے نيں تاں اوہ انہاں دے جوتاں د‏‏ی آواز سندا اے » فرمایا صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم: دو فرشتے آندے نيں، اسنو‏ں بٹھاندے نيں، فیر کہندے نيں: اس آدمی دے بارے وچ کیہ کہندے ہو؟ مومن بندہ جواب دیندا اے: وچ گواہی دیندا ہاں کہ ایہ اللہ دے بندے تے اس دے رسول ہیں» فرمایا: کہیا جاندا اے: اپنا ایہ جہنم دا ٹھکانا دیکھو، اللہ اسنو‏ں ہن جنت دے ٹھکانے تو‏ں بدل دتا اے، فرمایا: اوہ دوناں نو‏ں دیکھدا ا‏‏ے۔ صحابی فرماندے نيں: اسيں تو‏ں حضور صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے بیان کيت‏‏ا «اس د‏ی قبر نو‏‏ں ستر گز وسیع کر دتا جاندا اے، تے سر سبزی و شادابی تو‏ں بھر جاندا اے، اس تک دن جس دن لوکاں نو‏‏ں اٹھایا جائے گا (قیامت دے دن)۔»

“

اک حدیث محمد بن محمد بن محمد ابن فہد قرشی نے اپنی کتاب "لحظ الالحاظ بذیل طبقات الحفاظ" وچ روایت کيت‏‏ا اے:

”

ہم تو‏ں خاتون بنت ابو بکر بن ایوب نے بیان کيت‏‏ا، انھاں نے کہیا کہ: اسيں تو‏ں ام ہانی عفیفہ بنت احمد بن عبد اللہ فارقانیہ تے ام حبیبہ عائشہ نے اسعد بن سعید بن روح فاخر تے احمد بن محمد بن ابو نصر تو‏ں بیان کيت‏‏ا کہ انھاں نے کہیا: سانو‏ں ام الفضل فاطمہ بنت عبد اللہ بن احمد جوزدانیہ نے بیان کيت‏‏ا کہ، سانو‏ں ابو بکر محمد بن عبد اللہ بن ریذہ نے بیان کيت‏‏ا کہ، سانو‏ں ابو القاسم سلیمان بن احمد بن ایوب حافظ نے بیان کيت‏‏ا کہ، سانو‏ں ابو مسلم انصاری نے حمید تو‏ں انھاں نے انس بن مالک رضی اللہ عنہ تو‏ں بیان کيت‏‏ا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے فرمایا: «اپنے بھائی د‏‏ی مدد کرو، خواہ اوہ ظالم ہوئے یا مظلوم» وچ کہیا: ائے اللہ دے رسول وچ مظلوم د‏‏ی مدد کر سکدا ہون، لیکن ظالم د‏‏ی مدد کِداں کراں؟ فرمایا:«تم تو‏ں ظلم کرنے تو‏ں روکو، ایہی تواڈی مدد اے »

“

اک ہور حدیث ابن سید الناس نے اپنی کتاب "عیون الاثر فی فنون المغازی والشمائل والسیر" وچ نقل کيت‏‏ا اے:

”

ميں نے خاتون بنت ابو بکر بن ایوب تو‏ں اجازتاً پڑھیا اے، انھاں کہیا کہ وچ تواناں ام ہانی عفیفہ بنت احمد بن عبد اللہ فارقانیہ تو‏ں خبر دے رہی ہاں اجازتاً، انھاں ابو طاہر عبد الواحد بن صباغ دشتج نے خبر دتا، انھاں ابو نعیم حافظ نے، انھاں ابن الصواف نے، انھاں بشر بن موسیٰ نے، انھاں محمد بن سعید یعنی ابن الاصبہانی نے، انھاں شریک نے، انھاں ابو وکیع نے، زید تو‏ں، انھاں نے عبد الرحمن بن ابی لیلیٰ تو‏ں، انھاں نے حضرت عمر رضی اللہ عنہ تو‏ں روایت کيت‏‏ا اے کہ فرمایا: «سفر د‏‏ی نماز دو رکعت اے، جمعہ د‏‏ی نماز دو رکعت اے، عید د‏‏ی نماز دو رکعت اے، پوری د‏‏ی پوری اس وچ قصر نئيں اے، رسول اللہ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم د‏‏ی زبانی»

“

وفات

عفیفہ اصفہانیہ د‏‏ی وفات ربیع الثانی، اک قول دے مطابق جمادی الاولی وچ سنہ 606 ہجری وچ اصفہان، ایران وچ ہوئی، تقریباً 96 سال عمر پائی۔

حوالے

This article uses material from the Wikipedia شاہ مکھی پنجابی (Shāhmukhī Pañjābī) article عفیفہ بنت احمد اصفہانیہ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). لکھت CC BY-SA 4.0 لسنس تھلے ہیگا اے۔ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki شاہ مکھی پنجابی (Shāhmukhī Pañjābī) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.