Zbitka wyrazowa, zbitka słowna, skrzyżowanie wyrazów, portmanteau – słowo lub wyrażenie będące połączeniem dwóch lub więcej słów albo wyrażeń, zazwyczaj o pokrewnym znaczeniu.
Połączenie słów lub wyrażeń pochodzących z różnych języków nazywa się hybrydą (słowną, wyrazową, słowotwórczą).
Przykładami słów będących zbitkami są rzeczownik „smog” (połączenie dwóch angielskich wyrazów smoke, czyli dym, i fog, czyli mgła) oraz przymiotnik „pstrokaty” (połączenie słów „pstry” i „srokaty”); zbitkami hybrydowymi są „ciucholand” i „ekożywność”. Przykłady wyrażeń zbitkowych to „cisza i spokój” oraz „prawo i porządek”; hybrydami są „być na topie” i „być OK”. Wiele znaków firmowych, jak również nazwy samych przedsiębiorstw i organizacji, to zbitki wyrazowe.
Lewis Carroll stosował takie zbitki w swoich wierszach, aby osiągnąć efekt komiczny, szczególnie w Jabberwocky. Także George Orwell w Roku 1984 często je wykorzystywał w celu oddania absurdalności opisywanych stosunków społecznych (myślozbrodnia, nowomowa).
Słowa portmanteau w omawianym tutaj znaczeniu (pierwotne to „kufer podróżny”) po raz pierwszy użył Lewis Carroll w książce Po drugiej stronie lustra. W Polsce jednym z „pionierów” w tym względzie był Stanisław Ignacy Witkiewicz: jego pseudonim Witkacy to zbitka początku nazwiska i połowy drugiego imienia.
Opisany przez Stanisława Lema język mieszkańców planety Eden zawiera zbitki słowne: gniewiść, antyśmierć, biosocjozwarcie.
This article uses material from the Wikipedia Polski article Zbitka wyrazowa, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.