Witold Taszycki: Polski historyk języka polskiego

20 czerwca 1898 w Zagórzanach, zm. 8 sierpnia 1979 w Krakowie) – polski historyk języka polskiego, badacz onomastyki i dialektologii historycznej.

Witold Taszycki

Data i miejsce urodzenia	20 czerwca 1898 Zagórzany
Data i miejsce śmierci	8 sierpnia 1979 Kraków
Profesor nauk humanistycznych
Specjalność: historia języka polskiego
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Doktorat	1922
Habilitacja	1925
Profesura	1936
Polska Akademia Nauk / Umiejętności
Status PAN	członek rzeczywisty
Status PAU	członek krajowy
Doktor honoris causa Uniwersytet Śląski – 1977
Uczelnia	Uniwersytet Jagielloński Uniwersytet Lwowski
Odznaczenia

Urodził się 20 czerwca 1898 w Zagórzanach, woj. krakowskim, w rodzinie Bolesława (1864–1932) i Jadwigi z Butrymowiczów (1965–1943). W 1917 ukończył gimnazjum klasyczne w Krakowie. Studiował filologię polską i słowiańską na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ) (1917–1921). Wśród jego wykładowców byli Jan Michał Rozwadowski, Jan Łoś i Kazimierz Nitsch. Studiował również na uniwersytetach w Sofii i Pradze. W 1922 obronił doktorat na UJ i został asystentem w Katedrze Językoznawstwa Indoeuropejskiego. Tematem jego rozprawy doktorskiej były Imiesłowy czynne teraźniejszy i przeszły I w języku polskim, a promotorem Jan Łoś. W 1925 habilitował się na UJ na podstawie rozprawy Najdawniejsze polskie imiona osobowe. W 1926 studiował w Pradze. W 1928 przeniósł się na Uniwersytet Stefana Batorego, a w latach 1929–1941 oraz w 1944 był profesorem Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. W październiku 1936 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego języka polskiego Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. W czasie okupacji niemieckiej prowadził tajne nauczanie uniwersyteckie we Lwowie, oficjalnie pracując jako nauczyciel w szkołach zawodowych: handlowej i zegarmistrzowskiej.

Był redaktorem serii Rozprawy z Onomastyki Słowiańskiej oraz szeregu czasopism i słowników. Był między innymi współautorem – wraz ze Stanisławem Jodłowskim – Zasad pisowni polskiej i interpunkcji ze słownikiem ortograficznym, edytorem wielu zabytków literatury staropolskiej: Psałterza floriańskiego, Najdawniejszych zabytków języka polskiego i Krótkiej rozprawy między trzema osobami: Panem, Wójtem i Plebanem Mikołaja Reja.

W latach 1945–1946 współorganizował slawistykę i polonistykę na Uniwersytecie im. Mikołaja Kopernika w Toruniu i na Uniwersytecie Wrocławskim, od 1946 profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Od 1939 był członkiem PAU, od 1946 uczestniczył w pracach Komisji Ustalania Nazw Miejscowości, kierownik referatu łużyckiego Komitetu Słowiańskiego, w 1956 został członkiem rzeczywistym PAN. 5 października 1977 uzyskał doktorat honoris causa Uniwersytetu Śląskiego.

1 lutego 1930 zawarł związek małżeński z Haliną z Gieysztorów (1909–1994). Jego córką była Maria Dobrosława Taszycka (1934–2015) – znawczyni zabytków tkanin polskich, pracownik Muzeum Narodowego w Krakowie.

Zmarł 8 sierpnia 1979 w Krakowie. Pochowany razem z żoną i córką na cmentarzu Salwatorskim (sektor SC9-B-2).

 

• Order Sztandaru Pracy I klasy (1962)
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (19 lipca 1954)
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (15 stycznia 1955)
• Medal Komisji Edukacji Narodowej
• Odznaka Zasłużony Nauczyciel PRL
• Medal „Merentibus” (Uniwersytet Jagielloński)
• Złota Odznaka „Za Pracę Społeczną dla Miasta Krakowa”

• Polskie nazwy osobowe (1924)
• Najdawniejsze polskie imiona osobowe (1926)
• Najdawniejsze zabytki języka polskiego (1927)
• Językoznawstwo polskie w latach 1915–1930 (1931)
• Językoznawstwo polskie w latach 1915–1930. Cz. 2. Onomastyka (1932)
• Apostołowie słowian św. Cyryl i Metody (1933)
• Nasza mowa ojczysta (1933)
• Dwie nazwy rzeczne Nary i Pełry: kilka uwag o dawnych tematach na -ū- (1934)
• Gwary ludu polskiego (1934)
• Zasady pisowni polskiej i interpunkcji ze słownikiem ortograficznym (wraz ze Stanisławem Jodłowskim) (1936)
• Działalność naukowa Stanisława Szobera (1879–1938) (1938)
• Dwa rozdziały z historycznej dialektologii polskiej. 1, Przejście połączenia tart → tert. 2, Przyrostki -k, -c i formy podobne (1947)
• Patronimiczne nazwy miejscowe na Mazowszu (1947)
• Dawność t. zw. mazurzenia w języku polskim (1948)
• Jak kobieta w niewiastę się przeobraziła (1948)
• Nazwy wrocławskich dzielnic i przedmieści (1948)
• Południowo-zachodnia granica mazurzenia i przejścia -ch → -k (1950)
• Dotychczasowy stan badań nad pobytem drużyn germańskich na ziemiach polskich w świetle toponomastyki (1951)
• Język ludowy w „Krakowiakach i Góralach” W. Bogusławskiego (1951)
• Geneza polskiego języka literackiego w świetle faktów historyczno-językowych (1951)
• Kultura językowa polskiego Renesansu (1953)
• Onomastyka (1958)
• Odmiana rzeczowników typu: sędzia, sędziego... w perspektywie historycznej (1964)
• Historia języka polskiego (1965)
• Onomastyka i historia języka polskiego (1968)

• SławomirS. Kalembka SławomirS. (red.), Pracownicy nauki i dydaktyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 1945–2004. Materiały do biografii, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2006, s. 690, ISBN 83-231-1988-0 .
• Pochowani na salwatorze. Witold Taszycki (1898–1979), Tygodnik Salwatorski.