Rozprawa Lwa Tołstoja Spowiedź

i 80. XIX wieku.

Spowiedź

Исповедь

Autor	Lew Tołstoj
Typ utworu	rozprawa
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Genewa
Język	rosyjski
Data wydania	1884
Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego	1929
Wydawca	Rekord
Przekład	anonimowy
Teksty w Wikiźródłach

Pierwsza próba publikacji dzieła w 5. numerze czasopisma Russkaja mysl’ z 1882 roku okazała się nieudana, ponieważ cenzura kościelna spowodowała usunięcie traktatu praktycznie z całego nakładu pisma. Tekst wydano w 1884 roku w Genewie, w Rosji pierwsza udana publikacja nastąpiła dopiero w 1906 roku, w numerze 1. pisma Wsiemirnyj wiestnik.

Tołstoj dokonuje w Spowiedzi rozrachunku ze swoim poprzednim stylem życia. Jako arystokrata rosyjski, pisarz obracał się w najwyższych kręgach władzy politycznej i wojskowej Imperium Rosyjskiego, był właścicielem chłopów w systemie pańszczyźnianym, wyznawał religię prawosławną, mającą status religii państwowej w ówczesnym czasie. Na kartach Spowiedzi kontestuje powyższe elementy swojego życia i kwestionuje dotychczasowe osiągnięcia, poddając drobiazgowej analizie swe czyny, pobudki i dążenia.

Tołstoj zadaje w Spowiedzi ważne pytania: „Po co żyję?”, „Jaki jest sens życia?”, „Co wyniknie z mojego życia?”. Podejmując się próby odpowiedzi, przykłada do nich wzorce znane z religii, filozofii i nauki, dochodząc do konkluzji, że nie są one w stanie udzielić rzetelnych odpowiedzi na postawione pytania. Autor przedstawia własne postrzeganie Boga, a bazując na nim, przedstawia rozstrzygnięcie podniesionych kwestii.

Spowiedź stanowiła punkt zwrotny w życiu i twórczości Tołstoja. Rozpoczęła ona ostatni etap twórczości pisarza – w większym niż do tej pory stopniu moralizatorski, edukacyjny i społecznie zaangażowany.

• Wydania powieści w bibliotece Polona