ⓘSławomir Ryszard Cenckiewicz (ur.
20 lipca 1971 w Gdyni) – polski historyk czasów najnowszych, doktor habilitowany nauk humanistycznych, publicysta. W latach 2016–2023 dyrektor Wojskowego Biura Historycznego, w latach 2016–2021 członek Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej.
Sławomir Cenckiewicz (2022) | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
doktor habilitowany nauk humanistycznych | |
Specjalność: historia najnowsza | |
Alma Mater | |
Doktorat | 2003 – historia |
Habilitacja | 2011 – historia |
Dyrektor | |
Instytucja | Wojskowe Biuro Historyczne im. gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego |
Okres zatrudn. | od 2016 do 2023 |
Odznaczenia | |
Strona internetowa |
W ramach działalności naukowej zajmuje się badaniami historii służb specjalnych państwa polskiego od 1944 roku do dziś, ich wpływu na społeczeństwo, gospodarkę i na państwo polskie po 1944 roku. Zajmuje się także historią najnowszą Polaków poza Polską – polską emigracją polityczną, Polonią w USA, historią opozycji antykomunistycznej w okresie Polski Ludowej.
Absolwent Wydziału Historycznego Uniwersytetu Gdańskiego z 1997. Pod kierunkiem prof. Romana Wapińskiego obronił pracę magisterską pt. „Geneza opozycji lewicowo-liberalnej w PRL (1956–1968)”, która otrzymała wyróżnienie Rektora Uniwersytetu Gdańskiego. Od 1987 był członkiem Federacji Młodzieży Walczącej. W 2003 doktoryzował się w Instytucie Historii Uniwersytetu Gdańskiego na podstawie pracy doktorskiej pt. „Tadeusz Katelbach (1897–1977). Biografia polityczna” (promotorem był ponownie prof. Roman Wapiński). 7 listopada 2011 został doktorem habilitowanym, stopień nadał mu Wydział Nauk Historycznych i Społecznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, zaś za rozprawę habilitacyjną posłużyła publikacja książkowa Sławomira Cenckiewicza pt. Anna Solidarność. Życie i działalność Anny Walentynowicz na tle epoki (1929–2010), wydana w 2010 i stanowiąca biografię Anny Walentynowicz.
W latach 90 XX w. był redaktorem naczelnym dwumiesięcznika „Zawsze wierni” wydawanego przez tradycjonalistyczne Bractwo Świętego Piusa X. W latach 2003–2005 był sekretarzem redakcji rocznika naukowego „Niepodległość” (Warszawa). Członek redakcji kwartalnika naukowego IPN „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” (Rzeszów). Od 1999 członek Rady Porozumiewawczej Badań nad Polonią.
Dwukrotny stypendysta Polonia Aid Foundation Trust w Londynie (2000 i 2004). W 2000 otrzymał grant Fundacji Kościuszkowskiej w Nowym Jorku. Od 2005 do 2007 był stypendystą Free Speech Foundation w Chicago.
Od 2001 do 2006 pracownik Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku (stanowisko: starszy specjalista). W latach 2003–2005 adiunkt w Instytucie Historii Uniwersytetu Gdańskiego. Od lipca do listopada 2006 był zatrudniony w Biurze Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie (stanowisko: kierownik sekcji Edycji Źródeł i Informacji Naukowej). Od lutego 2007 do września 2008 zajmował stanowisko naczelnika w Oddziałowym Biurze Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku. Ze stanowiska odszedł po publikacji monografii SB a Lech Wałęsa. Przyczynek do biografii napisanej wspólnie z Piotrem Gontarczykiem. Przez 5 lat pozostawał bez pracy.
Decyzją z 22 lipca 2006 ministra obrony narodowej Radosław Sikorski powołał go na stanowisko przewodniczącego Komisji ds. Likwidacji Wojskowych Służb Informacyjnych, które Cenckiewicz zajmował do 30 października 2006. Miał udział w stworzeniu Raportu o niezgodnych z prawem działaniach WSI w okresie ich istnienia. Wówczas pracował jako doradca wiceministra obrony narodowej Antoniego Macierewicza – Pełnomocnika ds. organizacji Służby Kontrwywiadu Wojskowego, przy likwidacji Wojskowych Służb Informacyjnych.
Od grudnia 2006 do stycznia 2008 na mocy powołania przez Ministerstwo Skarbu był członkiem rady nadzorczej państwowego przedsiębiorstwa Operator Logistyczny Paliw Płynnych Sp. z o.o. (wcześniej: Naftobaza), należącego do Nafty Polskiej – spółki skarbu państwa.
Jest autorem ponad 200 publikacji naukowych, popularnonaukowych i źródłowych. Publikował m.in. na łamach pism i periodyków „Arcana”, „Niepodległość” (Nowy Jork-Londyn-Warszawa), „Biuletyn IPN”, „Pamięć i Sprawiedliwość” (Warszawa), „Dzieje Najnowsze” (Warszawa), „Orzeł Biały” (Londyn), „Wprost” i „Tygodnik Solidarność”, „Rzeczpospolita”, „Christianitas” i „Gazeta Wyborcza”. Publikował w miesięczniku „Uważam Rze” i do stycznia 2013 w jego tematycznym miesięczniku „Uważam Rze Historia”, a potem został redaktorem i publicystą mesięcznika „Historia Do Rzeczy”. W kwietniu wydano jego artykuł w czeskim czasopiśmie „Securitas Imperii”.
17 czerwca 2013 miała miejsce premiera książki Lech Kaczyński. Biografia polityczna 1949–2005, napisanej wraz z grupą badawczą i stanowiącej pierwszą część biografii Lecha Kaczyńskiego. We wrześniu 2013 roku ukazała się jego trzecia publikacja dotycząca Lecha Wałęsy pt. Wałęsa. Człowiek z teczki. 22 września 2014 tygodnik „Do Rzeczy” opublikował artykuł Sławomira Cenckiewicza i Piotra Woyciechowskiego Tajemnica „Tamizy” – jak prof. Kieżun współpracował z bezpieką, w którym przedstawiono dokumenty świadczące o współpracy Witolda Kieżuna ze służbami specjalnymi PRL.
W 2009 rozpoczął prowadzenie zajęć z zakresu służb specjalnych PRL na podyplomowym Studium Socjologii Bezpieczeństwa Wewnętrznego na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, zaś w 2013 został profesorem uczelnianym i nauczycielem akademickim historii w Wyższej Szkole Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu.
4 stycznia 2016 został powołany przez ministra obrony narodowej Antoniego Macierewicza na stanowisko Pełnomocnika Ministra Obrony Narodowej ds. Reformy Archiwów Wojskowych oraz na pełniącego obowiązki dyrektora Centralnego Archiwum Wojskowego. 4 czerwca 2016 został dyrektorem Wojskowego Biura Historycznego im. Gen. K. Sosnkowskiego. W czerwcu tego samego roku został powołany przez Sejm RP w skład Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej.
Od stycznia 2013 do sierpnia 2020 publikował felietony i artykuły w tygodniku „Do Rzeczy”. Od 7 lutego 2018 członek Rady przy Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Od 1 marca 2018 zatrudniony w Akademii Sztuki Wojennej, w której od 1 października 2022 pełni funkcję kierownika Katedry Służb Specjalnych. 3 stycznia 2022 został doradcą prezesa IPN Karola Nawrockiego ds. naukowych, w związku z czym złożył rezygnację z członkostwa w Kolegium IPN. Od 2022 jest pracownikiem Biura Archiwum i Zarządzania Informacją Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
W sierpniu 2023 z rekomendacji posłów Prawa i Sprawiedliwości został powołany przez Sejm w skład Państwowej Komisji do spraw badania wpływów rosyjskich na bezpieczeństwo wewnętrzne Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2007–2022. We wrześniu tego samego roku został wybrany na przewodniczącego tej komisji. 29 listopada 2023 Sejm odwołał go z tej funkcji. W grudniu tego samego roku zakończył pełnienie funkcji dyrektora Wojskowego Biura Historycznego.
W latach 2018–2024 był członkiem rady Muzeum Wojska Polskiego. 22 lutego 2024 wraz z profesorem Wiesławem Wysockim zrezygnował z zasiadania w tej radzie. Decyzja ta była wyrazem sprzeciwu wobec powołania na stanowisko dyrektora tej instytucji generała Bogusława Packa.
Ustawa będąca podstawą działania komisji do spraw badania wpływów rosyjskich na bezpieczeństwo wewnętrzne Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2007–2022 została uchwalona przez Sejm 14 kwietnia 2023. Ustawa ta, ze względu na możliwość zakazania przez komisję pełnienia funkcji publicznych, została nazwana przez część mediów i publicystów „lex anty-Tusk” lub „lex dopaść Tuska”, gdyż w ocenie tych środowisk jej rzeczywistym celem miałoby być wyeliminowanie z życia politycznego przewodniczącego Platformy Obywatelskiej i byłego premiera Donalda Tuska. Środowiska związane z rządem próbowały bronić ustawy, nazywając ją „lex anty-Putin”. Charakter ustawy został skrytykowany przez większość środowisk prawniczych twierdzących, że jest on niezgodny z konstytucją.
Pojawiły się zarzuty medialne świadczące o tym, iż współtworząc cykl reportaży TVP Reset, mający przedstawiać politykę międzynarodową oraz relacje Polski z krajami NATO oraz Rosją, Cenckiewicz wykorzystał materiały MSZ, do którym miał dostęp jako pracownik Archiwum tej instytucji. Sama produkcja spotkała się ze skrajnymi opiniami: słowami poparcia mediów prawicowych ale też zdaniami, że przygotowana przez zależną od partii rządzącej Telewizję Polską, była sterowanym politycznie atakiem na poszczególnych polityków opozycji w Polsce w latach 2015–2023, takich jak Donald Tusk czy Radosław Sikorski.
W dniu sejmowego głosowania nad odwołaniem członków komisji lex anty-Tusk, gremium to wygłosiło rekomendację, iż m.in. Donald Tusk nie powinien, zdaniem komisji, pełnić funkcji publicznych odpowiadających za bezpieczeństwo państwa. W odpowiedzi Tusk stwierdził, że nie jest zaskoczony stanowiskiem komisji, gdyż sprawa ta "cuchnie politycznie".
Syn Ryszarda i Janiny z domu Kubiak. Wnuk Mieczysława Cenckiewicza (przed II wojną światową działacza organizacji młodzieżowej KPP, po 1945 funkcjonariusza MBP i SB MSW). Wychowywał się w dzielnicy Gdańska – Zaspa. Jest związany z duszpasterstwem Bractwa św. Piusa X.
Odpowiadał za opracowanie historyczne przy produkcji filmu dokumentalnego pt. Konfrontacja (2005). Udzielał się jako konsultant przy audycjach telewizyjnych, m.in. cyklu Errata do biografii emitowanego w latach 2007–2010 w kanale TVP Historia. Ponadto udzielał wypowiedzi w filmach dokumentalnych.
This article uses material from the Wikipedia Polski article Sławomir Cenckiewicz, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.