Funkcjonariusz publiczny – osoba pełniąca funkcję publiczną w ramach służby publicznej, bez względu na formę zatrudnienia, która z uwagi na szczególną pozycję zawodową lub posiadane kompetencje związane ze sprawowaniem władzy publicznej korzysta na gruncie polskiego prawa karnego ze szczególnej ochrony prawnej, ale jednocześnie podlega szczególnej odpowiedzialności karnej.
| Ten artykuł należy dopracować: przedstawiono sytuację tylko z polskiej perspektywy – artykuł powinien być przekrojowy. Pomóż go poprawić. Na stronie dyskusji mogą znajdywać się pomocne komentarze. |
Szczególną kategorię funkcjonariusza publicznego stanowią: funkcjonariusz służb państwowych oraz żołnierz zawodowy, czyli osoby zatrudniane w oparciu o administracyjnoprawny stosunek służbowy specyficzny dla danej służby mundurowej, w miejsce regularnego stosunku pracy (powstałego w drodze umowy, powołania, mianowania lub wyboru) albo stosunku cywilnoprawnego.
Według definicji z art. 115 § 13 polskiego Kodeksu karnego funkcjonariuszem publicznym jest:
Za funkcjonariusza publicznego nie może zostać uznana osoba niewymieniona w cytowanym przepisie.
Z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariusza publicznego korzystają następujące podmioty:
Wyżej wymienione podmioty nie są funkcjonariuszami publicznymi, jedynie stosuje się do nich ten sam szczególny reżim ochronny, co do funkcjonariuszy publicznych. Ponadto kodeks karny przewiduje szczególną ochronę prawną przed przestępstwami naruszenia nietykalności cielesnej (art. 222 Kodeksu karnego) oraz znieważenia (art. 226 Kodeksu karnego) także dla osób przybranych do pomocy funkcjonariuszowi publicznemu.
Szczególna ochrona prawna funkcjonariusza publicznego wyraża się w tym, że określone zachowanie sprawcy przestępstwa wobec funkcjonariusza publicznego jest zagrożone karą surowszą, niż analogiczne zachowanie się sprawcy wobec innych podmiotów. Na przykład przestępstwo naruszenia nietykalności cielesnej popełnione wobec funkcjonariusza publicznego zagrożone jest karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3 i ścigane jest z urzędu (art. 222 Kodeksu karnego). W przypadku takich czynów występuje okoliczność łagodząca w postaci niewłaściwego zachowania się funkcjonariusza. To samo przestępstwo popełnione wobec innego pokrzywdzonego zagrożone jest karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku, a ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego (art. 217 Kodeksu karnego).
Niektóre przestępstwa mogą zostać popełnione jedynie przez funkcjonariuszy publicznych. Innymi słowy zakres karanych zachowań jest w przypadku funkcjonariuszy publicznych nieco szerszy w porównaniu z innymi podmiotami. Przykładem może być przestępstwo przekroczenia uprawnień lub niedopełnienia obowiązków na szkodę interesu prywatnego lub publicznego (art. 231 Kodeksu karnego). Inne osoby nie podlegają karze za takie zachowanie, o ile nie wypełnia ono jednocześnie znamion innego przestępstwa.
Wolności związkowe funkcjonariuszy publicznych określa Konwencja MOP nr 151 z 1978 r. Ma ona zastosowanie do wszystkich osób zatrudnionych przez władze publiczne w zakresie, w jakim nie stosuje się do nich korzystniejszych postanowień innych międzynarodowych konwencji dotyczących pracy, dopuszczalne są ograniczenia dla członków sił zbrojnych i policji (art. 1).
Artykuł uwzględnia ograniczony pod względem terytorialnym stan prawny na 25 lipca 2014. Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć prawnych w Wikipedii.
This article uses material from the Wikipedia Polski article Funkcjonariusz publiczny, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.