Nornik Towarzyski: Gatunek gryzonia

Nornik towarzyski występuje w Eurazji zamieszkując w zależności od podgatunku:

• M. socialis socialis – południowa część europejskiej Rosji (obwód wołgogradzki i obwód astrachański oraz Kałmucja) i zachodni Kazachstan.
• M. socialis aristovi – wschodnia i południowa Armenia oraz południowy Azerbejdżan (w tym Nachiczewańska Republika Autonomiczna).
• M. socialis astrachanensis – południowa część europejskiej Rosji.
• M. socialis binominatus – środkowa i wschodnia Gruzja, północno-zachodnia Armenia i północno-zachodni Azerbejdżan.
• M. socialis bogdoensis – północno-zachodnia Chińska Republika Ludowa (środkowy Sinciang).
• M. socialis goriensis – wschodnia Turcja.
• M. socialis gravesi – środkowy i wschodni Kazachstan, północny Kirgistan, północno-zachodni Tadżykistan i północno-zachodnia Chińska Republika Ludowa (skrajnie północno-zachodni Sinciang).
• M. socialis hyrcanius – północno-zachodni i północny Iran.
• M. socialis nikolajevi – Ukraina i Krym.
• M. socialis parvus – północny Kaukaz (Rosja i prawdopodobnie skrajnie północno-wschodni Azerbejdżan).
• M. socialis zaitsevi – wschodni Azerbejdżan.

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1773 roku niemiecki przyrodnik Peter Simon Pallas nadając mu nazwę Mus socialis. Holotyp pochodził z zachodniego Kazachstanu, prawdopodobnie z terenów obwodu atyrauskiego leżących między rzekami Wołga a Ural.

M. socialis należy do podrodzaju Sumeriomys i grupy gatunkowej socialis. We wcześniejszych ujęciach systematycznych synonimizowany z irani, guentheri, hartingi, paradoxus, schidlovskii i mustersi. Liczba diploidalna 2n = 62 odróżnia M. socialis ze wszystkich „norników społecznych” z wyjątkiem M. paradoxus. Zakres taksonomiczny i geograficzny w południowo-wschodniej Azji jest nadal luźno określony, a podgatunki są niepewne. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają jedenaście podgatunków.

Etymologia

• Microtus: gr. μικρος mikros „mały”; ους ous, ωτος ōtos „ucho”.
• socialis: łac. socialis „towarzyski, socjalny”, od socius „sprzymierzony, dzielący”, od sequi „podążać”.
• aristovi: dr. Aleksiej Aristow, rosyjski teriolog.
• astrachanensis: obwód astrachański, Rosja.
• binominatus: łac. bi- „dwa”, od bis „dwa razy”; nominatus „odnotowany, nazwany”, od nominare „nazwać”, od nomen, nominis „nazwa”.
• bogdoensis: Bogda Shan, Sinciang, Chińska Republika Ludowa.
• goriensis: dystrykt Gori, Gruzja.
• gravesi: George Coe Graves II (1905–1934), amerykański podróżnik.
• hyrcanius: Hyrkania, dawny region i satrapia w starożytnym Iranie (obecnie Turkmenistan i Iran).
• nikolajevi: Nikołajew.
• parvus: łac. parvus „mały, krótki”.
• zaitsevi: Michaił Zajcew (ur. 1980), rosyjski teriolog.

Długość ciała (bez ogona) 93–116 mm, długość ogona 24–37 mm; masa ciała 20–38 g (u podgatunku nominatywnego średni ciężar samców wynosi 27,3 g natomiast samic 27,3 g).

Żyją na wysokościach do 2480 m n.p.m. Zamieszkują stepy na równinach i w niskich górach na wschód od Dniepru i Krymu, aż po północno-zachodni Sinciang.

Norniki towarzyskie żyją, jak wskazuje nazwa, w dużych koloniach które tworzą poligyniczne rodziny. Kopie złożone, płytkie nory z wieloma wejściami i komorami pełniącymi funkcje magazynowe i mieszkalne. Prowadzi głównie podziemny tryb życia, szczególnie latem. Żywi się zbożami i roślinami strączkowymi, jesienią zjada głównie nasiona; okazyjnie może zjadać owady i mięczaki. Rozmnaża się przez cały rok, samice wydają na świat rocznie do pięciu miotów po 6–8 młodych.

Nornik towarzyski zamieszkuje bardzo duży obszar, nie są znane zagrożenia dla gatunku jako całości. Odizolowane populacje (jak M. s. gorensis i M. s. astrachanensis) mogą się kurczyć wskutek pustynnienia i nadmiernego wypasu na zamieszkiwanych terenach; zmiany te są jednak odwracalne. Populacje są generalnie stabilne. Liczebność może fluktuować między kolejnymi latami, osiągając szczyt w latach, w których zimy są łagodne, a lato wilgotne. Na terenach rolniczych jest uznawany za jednego z głównych szkodników. Jest uznawany za gatunek najmniejszej troski.

• Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062  (ang.).
• F.N. Golenishchev, O.V. Sablina, P.M. Borodin & S. Gerasimov. Taxonomy of voles of the subgenus Sumeriomys Argyropulo, 1933 (Rodentia, Arvicolinae Microtus) (Таксономия полевок подрода Sumeriomys Argyropulo, 1933 (Rodentia, Arvicolinae, Microtus)). „Russian Journal of Theriology”. 1 (1), s. 43–55, 2002. DOI: 10.15298/rusjtheriol.01.1.03. (ang. • ros.).