Nerwa: Cesarz rzymski

8 listopada 30 roku lub kilka lat później w Narni, zm. 27 stycznia 98 roku w Rzymie) – cesarz rzymski w latach 96–98, pierwszy z tzw. pięciu dobrych cesarzy.

Nerwa

Marcus Cocceius Nerva

Cesarz rzymski
Okres	od 18 września 96 do 27 stycznia 98
Poprzednik	Domicjan
Następca	Trajan
Dane biograficzne
Dynastia	Antoninów
Data i miejsce urodzenia	8 listopada 30 Narni
Data i miejsce śmierci	27 stycznia 98 Rzym
Moneta
Multimedia w Wiki Commons

Pochodził z prominentnego rodu senatorskiego związanego z rodziną panującą od początku cesarstwa. Był synem Marka Kokcejusza Nerwy, konsula w 40 roku, i Sergii Plautilli, urodził się w miejscowości Narnia w Umbrii. Nosił przydomek Kreteński. Był przyjacielem cesarza Nerona. W 65 r. piastując urząd pretora wykrył i udaremnił spisek Pizona. W 71 roku był konsulem razem z cesarzem Wespazjanem. W 89 roku pełnił ważną rolę w zwalczeniu rebelii Saturninusa, dzięki czemu rok później został konsulem wraz z Domicjanem.

Nerwa prawdopodobnie brał udział w spisku, który doprowadził do zabójstwa Domicjana 18 września 96 roku. Po śmierci cesarza został obrany przez senat jego następcą, m.in. z powodu niemłodego już wieku i bezdzietności. Po wstąpieniu na tron Nerwa starał się zdystansować od swojego poprzednika, nie przeprowadził deifikacji Domicjana, złożył przysięgę, że nie skaże żadnego senatora na śmierć, zaprzestał oskarżeń o zdradę, pozwolił wielu wygnanym wrócić do Rzymu. Prowadził mało wystawny tryb życia, podkreślał także, że jego rządy stanowią kontynuację dynastii julijsko-klaudyjskiej.

Nerwa nie był popularny wśród armii – w 97 spotkał się z rebelią gwardii pretoriańskiej, która ceniła sobie rządy Domicjana. Żołnierze domagali się ukarania zabójców poprzedniego cesarza, na co Nerwa początkowo zaoferował im swoją głowę, później jednak przystał na żądania gwardii i wydał Petroniusza Secudunsa oraz Parteniusza. Wydarzenie to pokazało słabość pozycji cesarza i skłoniło Nerwę do adoptowania i wskazania jako następcy Trajana – dowódcy wojsk na froncie germańskim. Cesarz zmarł trzy miesiące później – 27 stycznia 98 roku. Został pochowany w Mauzoleum Augusta.

• Pięciu dobrych cesarzy

• Aleksander Krawczuk: Poczet cesarzy rzymskich. Pryncypat. Warszawa: Iskry, 1986.
• John D. Grainger: Nerva And The Roman Succession Crisis Of AD 96-99. Routledge, 2004. ISBN 978-0-415-34958-1.
• Michael Gagarin, Elaine Fantham: The Oxford Encyclopedia of Ancient Greece and Rome. T. 1. Oxford University Press, 2009. ISBN 978-0-19-517072-6.
• William Smith: New classical dictionary of biography, mythology, and geography. 1850.

• Nerva (96-98 A.D.). An Online Encyclopedia of Roman Rulers and their Families. [dostęp 2016-05-14]. (ang.).