Ludwik Filip I: Król Francuzów w latach 1830–1848

6 października 1773 w Paryżu, zm. 26 sierpnia 1850 w pałacu Claremont House w hrabstwie Surrey) – król Francuzów (Roi des Français), ostatni monarcha Francji z rodu Burbonów (linia orleańska). Panował w latach 1830–1848.

Ludwik Filip I

Król Francuzów
Okres	od 9 sierpnia 1830 do 24 lutego 1848
Poprzednik	Karol X (de facto) Henryk V (de iure)
Następca	II Republika
Dane biograficzne
Dynastia	Burbonowie orleańscy
Data i miejsce urodzenia	6 października 1773 Paryż
Data i miejsce śmierci	26 sierpnia 1850 Claremont House, Surrey (Wielka Brytania)
Ojciec	Ludwik Filip II Orleański
Matka	Maria Adelajda de Bourbon
Żona	Maria Amelia Sycylijska
Dzieci	Ferdynand Filip Orleański Ludwika Maria Orleańska Maria Krystyna Orleańska Ludwik Karol Orleański Franciszka Maria Klementyna Orleańska Franciszek Ferdynand Orleański Karol Henryk Antoni Orleański
Odznaczenia
Multimedia w Wiki Commons
Cytaty w Wikicytatach

Po wybuchu rewolucji lipcowej we Francji w 1830 oraz abdykacji i ucieczce do Wielkiej Brytanii króla Karola X lud Paryża, jak 41 lat wcześniej, chciał powrotu rządów republikańskich. Jednak przywódca rewolucji, generał La Fayette – popierający liberalne kręgi burżuazji – opowiedział się za kontynuacją monarchii konstytucyjnej. 9 sierpnia 1830 r. Ludwik Filip został proklamowany królem Francuzów. Francja otrzymała więc nowego króla-obywatela – Ludwika Filipa I z linii orleańskiej – bocznej linii Burbonów. W okresie rewolucji 1789 Ludwik Filip był członkiem klubu jakobinów, potem służył w armii rewolucyjnej, w czasie wojny z Austrią przeszedł na stronę Austriaków, a następnie w 1793 wyemigrował do Anglii. Po restauracji Burbonów w 1814 razem z siostrą Madame Adelajdą wrócił do Francji.

By ułagodzić republikanów La Fayette przeprowadził zmianę Karty Konstytucyjnej: przywrócono trójkolorowy sztandar narodowy, rozszerzone zostały uprawnienia parlamentu, przywrócono Gwardię Narodową, wolność prasy i religii.

Hasła rewolucji lipcowej stały się inspiracją do sierpniowego powstania Belgów przeciwko królowi holenderskiemu, grudniowej rewolucji społecznej w Szwajcarii oraz we Włoszech i kilku państwach niemieckich, a także powstania listopadowego w Królestwie Polskim. Francuscy liberałowie czynnie wsparli oderwanie się Belgii od Holandii, sprzyjali też powstaniu listopadowemu w Polsce, lecz oficjalny rząd Ludwika Filipa niechętnie odnosił się do licznych polskich emigrantów popowstaniowych, obawiając się, że zasilą oni spiski i organizacje republikańskie we Francji.

Pierwszą w czasach monarchii lipcowej poważną próbą obalenia rządów Ludwika Filipa I i powrotu do ustroju republikańskiego było powstanie republikanów w ciągle zrewoltowanym Paryżu w 1832 r. Jego bezpośrednią przyczyną była działalność agitacyjna tajnych ugrupowań lewicowych w połączeniu z rosnącym niezadowoleniem społecznym.

Z czasem Ludwik Filip rozpoczął ograniczanie wolności konstytucyjnych. Już w 1834 z powrotem wprowadzono cenzurę publikacji, a policja przystąpiła do likwidacji różnych republikańskich stowarzyszeń. Na tym tle wybuchło w kwietniu 1834 powstanie w Lyonie i zamieszki w kilku miastach, również w Paryżu. Wszystkie zostały krwawo stłumione przez wojsko i policję. Spowodowało to znaczne osłabienie politycznej opozycji republikańskiej.

Polityka zagraniczna

W swej polityce zagranicznej król Ludwik Filip oscylował pomiędzy porozumieniami z Wielką Brytanią, Austrią i Rosją. W ramach Świętego Przymierza pomógł zdusić rewolucję republikańską w Szwajcarii, nie interweniował przeciwko wchłonięciu Rzeczypospolitej Krakowskiej i północnych Włoch przez Austrię. W latach 1839–1843 Francuzi stłumili rebelię niepodległościową w Algierii i nasilili kolonizację tego kraju, jako głównego ogniwa francuskiego imperium kolonialnego.

Przez ostatnie dwudziestolecie pierwszej połowy XIX wieku Francja nie prowadziła żadnych poważniejszych wojen. Dzięki temu, również dzięki wielkiemu technicznemu postępowi i wynalazkom, nastąpił szybki rozwój gospodarczy kraju. Likwidacja stosunków feudalnych na wsi, powiększenie areałów rolnych i zastosowanie pierwszych maszyn rolniczych oraz nawozów sztucznych, spowodowały znaczny wzrost produkcji rolnej. Rozwinęły się szczególnie hodowla i uprawy winorośli, kukurydzy, buraków cukrowych i roślin oleistych.

Rok 1830 zapoczątkował też rewolucję przemysłową na wzór angielskiej z ostatnich dziesięcioleci XVIII wieku. Powstały zagłębia węglowe i hutnictwa w Lotaryngii i środkowej Francji, rozrosły się i zmechanizowały manufaktury bawełniane i jedwabnicze w Lyonie, wielki rozwój chemii umożliwił budowę fabryk gumy, mydła, barwników. Na rzekach i kanałach pojawiły się statki parowe, które zwielokrotniły możliwości transportu materiałów na duże odległości. W 1831 uruchomiona została pierwsza linia kolejowa na trasie Paryż – Saint Germain, zaś do 1848 sieć kolejowa w państwie liczyła już 2 tys. kilometrów. Francja miała wtedy 35,5 mln ludności, a Paryż, liczący 1,2 mln mieszkańców, był po Londynie, drugim co do wielkości miastem w Europie.

Kryzys gospodarczy, rewolucja lutowa i abdykacja króla

Po 1846 r. Francję ogarnął wszechstronny kryzys gospodarczy. Po kilku latach złych urodzajów w rolnictwie, spowodowanych anomaliami pogody, nastąpiło załamanie się rynku rolnego, stagnacja w handlu, bankructwo wielu przedsiębiorstw, upadek banków, masowe bezrobocie. Wszystko to zdynamizowało opozycję socjalistyczną i republikańską. Represje rządowe przeciwko niej, zakazy zgromadzeń i pochodów, zadziałały prowokująco.

Rewolucja lutowa

22 lutego 1848 w Paryżu powstały barykady uliczne, doszło do starć pomiędzy gwardzistami i wojskiem, wreszcie król zdymisjonował znienawidzony rząd François Guizota. Ale gdy uradowana ludność wyległa na ulice, żołnierze przekonani, że zostali zaatakowani, zaczęli strzelać do demonstrującego tłumu, zabijając 40 osób. W nocy zwłoki zabitych obnoszono na drzwiach po wszystkich dzielnicach Paryża. Na drugi dzień miasto pokryło 1500 barykad, do buntu dołączyła prasa, część wojska, a król Ludwik Filip, zagrożony w swym pałacu, abdykował i uciekł z Paryża do Anglii, gdzie 26 sierpnia 1850 zmarł.

Wywód przodków

Potomstwo

25 listopada 1809, w Palermo – na Sycylii, Ludwik Filip I ożenił się z Marią Amelią, księżniczką Obojga Sycylii. Mieli razem 10 dzieci:

• Ferdinand-Philippe Louis Charles Henri Joseph, książę Orleanu (1810–1842)

∞ Helena, księżniczka Meklemburgii-Schwerinu

• Louise-Marie Thérèse Charlotte Isabelle (1812–1850)

∞ Leopold I Koburg, król Belgów

• Marie Christine Caroline Adélaïde Françoise Léopoldine (1813–1839)

∞ Aleksander Fryderyk, książę Wirtembergii

• Louis-Charles Philippe Raphael, książę Nemours (1814–1896)

∞ Wiktoria, księżniczka Saksonii-Coburga

• Françoise (28 marca 1816–20 maja 1818)
• Marie Clémentine Léopoldine Caroline Clotilde (1817–1907)

∞ August, książę Saksonii-Coburga-Gothy

• François Ferdinand Philippe Louis Marie, książę Joinville (1818–1900)

∞ Franciszka Bragança, księżniczka Brazylii

• Charles, książę Penthièvre (1820–1828)
• Henri Eugène Philippe Louis, książę Aumale (1822–1897)

∞ Maria Karolina, księżniczka Obojga Sycylii

• Antoine Marie Philippe Louis, książę Montpensier (1824–1890)

∞ Ludwika Ferdynanda, infantka Hiszpanii

• Polskie wydanie pamiętników Ludwika Filipa I w bibliotece Polona