Góra Kenia

Na tę stronę wskazuje przekierowanie z „Kirinyaga”. Zobacz też: Kirinyaga (zbiór opowiadań).

(szczyt Batian), najwyższy szczyt w Kenii i drugi szczyt w Afryce, po Kilimandżaro. Leży nieznacznie na południe od równika, około 150 km na północ od stolicy Kenii – Nairobi.

Kenia

Państwo	Kenia
Pasmo	Wielki Rów Wschodni
Wysokość	5199 m n.p.m.
Wybitność	3825 m
Pierwsze wejście	1899 Halford John Mackinder
Położenie na mapie Kenii Kenia
0°09′22″N 37°19′05″E/0,156111 37,318056
Multimedia w Wiki Commons

Góra jest ważnym źródłem wody dla dużej części populacji Kenii – swe źródła mają tu dwie największe rzeka Kenii – Tana i Ewaso Ng'iro.

W 1997 roku Park Narodowy Góry Kenia został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Jej południowe, nawietrzne stoki i pola uprawne są zamieszkane przez bantuski lud Embu.

Pierwszym Europejczykiem, który odkrył Kenię, był w 1849 roku niemiecki misjonarz Johann Ludwig Krapf (1810–1881), przebywający w regionie wraz z Johannesem Rebmannem(inne języki) (1820–1876) – odkrywcą Kilimandżaro. Społeczność naukowa tamtych czasów nie chciała wierzyć w jego opowieści o śniegu i lodzie tak blisko równika. Potwierdzenie tych faktów nastąpiło dopiero w 1883 roku, kiedy górę zobaczył Joseph Thomson (1858–1895). JAko pierwszy opisał wzniesienie pod względem geologicznym, uznając, że masyw to wygasły wulkan. W 1887 roku Sámuel Teleki potwierdził istnienie krateru. W 1893 roku ekspedycja pod kierownictwem Johna Waltera Gregory'ego(inne języki) osiągnęła lodowiec Lewis Glacier na wysokości 5000 m. Najwyższy szczyt masywu (Batian – 5199 m n.p.m.) po raz pierwszy zdobył Halford John Mackinder (1861–1947) w 1899 roku. Dziś na szczyt prowadzi wiele szlaków oraz tras wspinaczkowych, a najpopularniejsze to „Naro Moru”, „Chogoria” i „Sirimon” .

 

Kenia to masyw wulkaniczny leżący nieznacznie na południe od równika . Dawny stratowulkan powstały w pliocenie, zbudowany jest z bazaltów, trachitów, fonolitów i kenitów .

Najwyższy szczyt masywu – Batian osiąga wysokość 5199 m n.p.m. – jest to najwyższy szczyt w Kenii i drugi – po Kilimandżaro – pod względem wysokości szczyt w Afryce . Jego wybitność wynosi 3825 metrów .

Góra jest ważnym źródłem wody dla dużej części populacji Kenii – swe źródła mają tu dwie największe rzeka Kenii – Tana i Ewaso Ng'iro.

Najwyższe szczyty masywu

Lista podana za Balliett (2016) :

• Batian – 5199 m n.p.m.
• Nelion – 5188 m n.p.m.
• Point Lenana – 4985 m n.p.m.
• Coryndon Peak – 4960 m n.p.m.
• Point Piggot – 4958 m n.p.m.
• Point Dutton – 4885 m n.p.m.
• Point John – 4882 m n.p.m.
• Point John Minor – 4974 m n.p.m.

Zlodowacenie

Szczyt przez tysiące lat pokryty był lodowcem, co spowodowało daleko posuniętą erozję wierzchołka i zboczy. Przypuszczalnie pierwotna wysokość wulkanu wynosiła około 6000 m, czyli więcej niż Kilimandżaro . Pozostałością po lodowcach górskich są U-kształtne doliny oraz moreny. Najniżej schodziły one do wysokości 3300 m. Obecnie lodowce nie schodzą niżej niż 4650 m.

W 2015 roku znajdowało się tam 9 małych lodowców :

Zdjęcie	Nazwa	Powierzchnia w 1947 (km²)	Powierzchnia w 2015 (km²)	Opis
	Krapf Glacier	0.043	0.006
	Gregory Glacier	0.094	0.000	Lodowiec zanikł w latach 2006–2011.
	Cesar Glacier	0.049	0.008
	Joseph Glacier	0.034	0.000	Lodowiec zanikł w latach 1993–2004.
	Northey Glacier	0.039	0.002
	Lewis Glacier	0.400	0.088	W 2016 roku powierzchnia lodowca wynosiła 73 300 m², a lodowiec był największym w regionie.
	Mellhuish Glacier	0.005	0.000	Lodowiec zanikł w latach 1947−1987.
	Darwin Glacier	0.040	0.005
	Diamond Glacier	0.007	0.001
	Forel Glacier	0.037	0.011
	Heim Glacier	0.025	0.004
	Tyndall Glacier	0.101	0.024	W 2016 roku powierzchnia lodowca wynosiła 38 000 m², a lodowiec był drugim największym w regionie.

Deglacjacja postępuje stopniowo od początku XX w. W 1929 roku na górze odnotowano 17 lodowców, w 2004 rok – 10 a w 2016 – 9. Według prognoz wszystkie lodowce mogą zaniknąć całkowicie do 2050 roku.

Flora i fauna

 

Do wysokości 1200 m górę porastają lasy równikowe, do 3200 m wilgotne lasy górskie i sawanny, wyżej łąki wysokogórskie a najwyższe partie pokrywają śnieg i lodowce .

Występuje tu 13 gatunków roślin endemicznych, m.in. Dendrosenecio(inne języki) i lobelie . Do endemicznych gatunków zwierząt zalicza się m.in. Tachyoryctes rex(inne języki) i Surdisorex polulus(inne języki) .

Powyżej 3300 m góra objęta jest ochroną w ramach Parku Narodowego Góry Kenia (ang. Mount Kenya National Park) . W 1932 roku ustanowiono tu rezerwat przyrody, a w 1949 roku – park narodowy o powierzchni 715 km². W 1978 roku park został ustanowiony rezerwatem biosfery UNESCO . W 1997 roku Park Narodowy Góry Kenia został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO .

Tradycyjne społeczności, m.in. Kikuju, Meru czy Embu uznają Kenię za świętą górę. Śnieg na szczycie uznawany jest za boski. Na górze znajduje się wiele świętych miejsc – wzniesień, jezior, jaskiń czy zagajników. Porastający górę Ficus natalensis(inne języki) czczony jest jako święte drzewo.

Kikuju wierzą, że bóg, stwórca świata Ngai rezyduje na ziemi na górze Kenia. Według mitu stworzenia, Ngai pokazał pierwszemu Kikuju stworzony przez siebie świat ze szczytu Kenii i zapowiedział, że jeśli kiedykolwiek będzie w potrzebie, to ma złożyć ofiarę i wznieść ręce w stronę góry. Wszystkie najważniejsze obrzędy Kikuju – związane z poświeceniem domu, zawarciem związku małżeńskiego czy rozstrzyganiem sporów – wymagają zwrócenia się w stronę góry i prośby o błogosławieństwo Ngai. Góra pełni ponadto centralną funkcję w inicjacji w wiek dorosły oraz w rytuałach sprowadzających deszcz.

• Baker, B. H.: Geology of the Mount Kenya Area. Ministry of Natural Resources, 1967, seria: Geological Survey of Kenya. [dostęp 2023-12-31]. (ang.).
• Balliett, James Fargo: Mountains Environmental Issues, Global Perspectives. Taylor & Francis, 2016. ISBN 978-1-315-49699-3. [dostęp 2023-12-31]. (ang.).
• Bernbaum, Edwin: Sacred Mountains of the World. Cambridge University Press, 2022, s. 188–195. ISBN 978-1-108-83474-2. [dostęp 2023-12-31]. (ang.).
• Coe, M.J.: The Ecology of the Alpine Zone of Mount Kenya. Springer Netherlands, 1967. ISBN 978-94-011-7831-0. [dostęp 2023-12-31]. (ang.).
• Chen, Aa., Wang, Nl., Guo, Zm. et al.. Glacier variations and rising temperature in the Mt. Kenya since the Last Glacial Maximum. „Journal of Mountain Science”, s. 1268–1282, 2018. DOI: 10.1007/s11629-017-4600-z. (ang.). 
• Gregory, J.W.: The Great Rift Valley [1896]. Taylor & Francis, 2018. ISBN 978-1-317-84550-8. [dostęp 2023-12-31]. (ang.).
• Helman, Adam: The Finest Peaks – Prominence and Other Mountain Measures. Trafford Publishing, 2005. ISBN 978-1-4120-5995-4. [dostęp 2023-12-31]. (ang.).
• Kenia, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2023-12-29] .
• Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju: Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Warszawa: GŁÓWNY URZĄD GEODEZJI I KARTOGRAFII, 2019. ISBN 978-83-254-2578-4. [dostęp 2023-12-29].
• Maxon, Robert M., Ofcansky, Thomas P.: Historical Dictionary of Kenya. Rowman & Littlefield, 2014. ISBN 978-0-8108-5637-0. [dostęp 2023-12-31]. (ang.).
• Mount Kenya, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2023-12-31]  (ang.).
• Mountain Club of Kenya: Mt. Kenya information. [dostęp 2023-12-31]. (ang.).
• Mizuno, Kazuharu, Otani, Yuya: Glaciers, Nature, Water, and Local Community in Mount Kenya. Springer Nature Singapore, 2022. ISBN 978-981-16-7853-0. [dostęp 2023-12-31]. (ang.).
• Scoon, Roger: Geological Highlights of East Africas National Parks. Penguin Random House South Africa, 2022. ISBN 978-1-77584-778-6. [dostęp 2023-12-31]. (ang.).
• UNESCO, International Union for Conservation of Nature: World heritage glaciers: sentinels of climate change. 2022. ISBN 978-92-3-100557-2. [dostęp 2023-12-31]. (ang.).
• UNESCO: Mount Kenya National Park/Natural Forest. [dostęp 2023-12-31]. (ang.).
• UNESCO: Mount Kenya - Lewa Biosphere Reserve, Kenya. 2020. [dostęp 2023-12-31]. (ang.).

Zobacz hasło Kenia w Wikisłowniku

• Masyw Kenia