Jaan Kaplinski: Estoński poeta

22 stycznia 1941 w Tartu, zm. 8 sierpnia 2021) – estoński poeta, filozof i krytyk.

Jaan Kaplinski

Data i miejsce urodzenia	22 stycznia 1941 Tartu
Data śmierci	8 sierpnia 2021
Narodowość	estońska
Dziedzina sztuki	literatura
Multimedia w Wiki Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Jego matka była Estonką, a ojciec (Jerzy Kapliński) – Polakiem, wykładającym na Uniwersytecie w Tartu. Został aresztowany przez funkcjonariuszy Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych (NKWD) podczas radzieckiej okupacji Estonii w latach 1940–1941 i zginął w obozie pracy na terenie Związku Radzieckiego, gdy Jaan był jeszcze dzieckiem.

W latach 1992–1995 był członkiem estońskiego parlamentu Riigikogu, w gronie innych intelektualistów wspierał kandydaturę prezydencką Toomasa Hendrika Ilvesa, a w czasach radzieckiej aneksji Estonii był jednym z sygnatariuszy tzw. Listu 40(inne języki) (Neljakümne kiri), w którym oprotestowano zachowania ówczesnych władz.

Od 1965 roku publikował poezję, prozę, jest także eseistą; tłumaczył z różnych języków, m.in. twórczość Tomasa Tranströmera. Jego własną twórczość tłumaczono m.in. na czeski, francuski, fiński, szwedzki, angielski, islandzki, węgierski, litewski, rosyjski i hebrajski i polski. Tematyka jaka pojawia się w dziełach Kaplinskiego porusza zagadnienia estońskiej tożsamości i historii, ale też spraw środowiska naturalnego czy chińskiej klasycznej filozofii. Niektóre z jego utworów były oryginalnie napisane w języku angielskim, fińskim lub rosyjskim. W jego twórczości widoczne są fascynacje religiami i filozofią Wschodu (taoizm, buddyzm). Studiował romanistykę i lingwistykę na Uniwersytecie w Tartu, a edukację tam ukończył w 1964 jako filolog francuski. Pracował następnie jako tłumacz, wydawca, socjolog, a także jako ekolog w tallińskim Ogrodzie Botanicznym.

Kaplinski to m.in.laureat nagrody Vilenica w 2001 i wielu innych. Był wymieniany jako kandydat do Literackiej Nagrody Nobla. W 2014 r. był na liście nominowanych do Nagrody Europejskiego Poety Wolności. Na początku roku 2016 został głównym laureatem Europejskiej Nagrody Literackiej (European Literature Prize (Prix Européen de Littérature).

Asteroida 29528 Kaplinski jest nazwana na jego cześć.

Poezja

•  

  Jäljed allikal (1965)
• Kalad punuvad pesi (1966)
• Tolmust ja värvidest(inne języki) (1967)
• Valge joon Võrumaa kohale(inne języki) (1972)
• Ma vaatasin päikese aknasse (1976)
• Uute kivide kasvamine(inne języki) (1977)
• Raske on kergeks saada (1982)
• Tule tagasi helmemänd (1984)
• Õhtu toob tagasi kõik(inne języki) (1985)
• Käoraamat. Luulet 1956–1980 (1986)
• Hinge tagasitulek (1990)
• Tükk elatud elu. Tekste 1986–1989 (1991)
• Mitu suve ja kevadet(inne języki) (1995)
• Öölinnud. Öömõtted. Luuletusi 1995–1997 (1998)
• Sõnad sõnatusse (2005)
• Vaikus saab värvideks (2005)
• Teiselpool järve (2008) pol. Po drugiej stronie jeziora, Instytut Kultury Miejskiej, 2014, ISBN 978-83-7453-198-6
• Selected Poems

Proza

• Kust tuli öö (1990)
• Teekond Ayia Triadasse (1993)
• Jää ja Titanic (1995)
• Silm / Hektor (2000)
• Kevad kahel rannikul ehk Tundeline teekond Ameerikasse (2000)
• Kajakas võltsmunal (2000)
• Isale (2003) pol. Ojcu, tłum. Anna Michalczuk-Podlecki, Wyd. Pogranicze, 2016, ISBN 978-83-61388-11-1
• Seesama jõgi(inne języki) (2007)
• Jää ...(inne języki) (2009)

Artykuły i eseje

• Poliitika ja antipoliitika (1992)
• See ja teine (1996)
• Võimaluste võimalikkus (1997)
• Usk on uskmatus (1998)
• Euroopa piirid ja piirivalvurid (EE 2003)
• Kõik on ime (Sarjast "Eesti mõttelugu") (2004)
• Paralleele ja parallelisme. (Artiklid ja killud. Sarjast "Kaasaegne mõte.") Tartu Ülikooli Kirjastus 2009. 276 lk. ISSN 1736-3136.