Goździk Piaskowy

Występuje w środkowo-wschodniej oraz północnej Europie. Przez Polskę przebiega południowo-zachodnia granica jego występowania. W północno-wschodniej części kraju jest dość pospolity.

Goździk piaskowy

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	goździkopodobne
Rząd	goździkowce
Rodzina	goździkowate
Rodzaj	goździk
Gatunek	goździk piaskowy
Nazwa systematyczna
Dianthus arenarius L. Sp. Pl. ed. 1 412 (1753)
Synonimy
Dianthus serotinus Waldst. & Kit.
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wiki Commons

Pokrój
Roślina darniowa o wysokości 20–40 cm. Od innych gatunków goździków różni się brakiem siwego owoszczenia.
Łodyga
Wzniesiona, naga, prosta i rozgałęziająca się. Tworzy kolanka, z których wyrastają liście.
Liście
Ulistnienie naprzeciwległe. Liście równowąskolancetowate, całobrzegie, przeważnie tępo zakończone, bez przylistków, o szerokości 0,5–1 mm i długości 2–5 cm, 3–5 nerwowe. Są zrośnięte nasadami w krótką pochewkę.
Kwiaty
W liczbie przeważnie kilku wyrastają na szczytach rozgałęzionej łodygi. Kielich sztywny, długości 20–25 mm i szerokości 2–3 mm, o lancetowatotrójkątnych działkach tworzących rurkę. 5 płatków korony o kolorze przeważnie białym (wyjątkowo różowym), postrzępionych głębiej niż do 1/2 długości. Słupek z 2 szyjkami.
Owoc
Torebka otwierająca się 4 ząbkami. Nasiona miseczkowate.

Bylina, chamefit i hemikryptofit. Przedprątne kwiaty kwitną od czerwca do sierpnia, zapylane są przeważnie przez motyle. Podczas kwitnienia pachną. Porasta suche lasy, łąki, wydmy. Najczęściej występuje w murawach piaskowych i murawach kserotermicznych, ale spotyka się go również w sosnowych borach i dąbrowach, na wrzosowiskach, przydrożach, skarpach kolejowych. Preferuje miejsca suche. Liczba chromosomów 2n= 60.

W Polsce dziko rosną 2 podgatunki:

• Dianthus arenarius L. subsp. borussicus (Vierh.) Kleopov. – gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Koelerion glaucae i Ass. Festuco-Koelerietum glaucae. Występuje od północnej, przez środkową i wschodnią do południowej Europy.
• Dianthus arenarius L. subsp. arenarius – podgatunek typowy, występuje w północnej części kraju. Gatunek charakterystyczny dla Ass. Dianthoarenarii-Festucetum polesicae. Podawany z południa Szwecji.

Ponadto wyróżniane są:

• Dianthus arenarius L. subsp. pseudoserotinus (Zapal.) Tutin (syn. Dianthus serotinus var. pseudoserotinus Zapal.) – występuje na zachodzie Ukrainy,
• Dianthus arenarius L. subsp. pseudosquarrosus (Novák) Kleopow – występuje na Białorusi i Ukrainie.

Goździk piaskowy tworzy mieszańce z goździkiem kartuzkiem i goździkiem kropkowanym.

Roślina objęta w Polsce ochroną gatunkową. W latach 1983–2014 znajdowała się pod ochroną ścisłą, a od 2014 roku podlega ochronie częściowej. Nie jest zagrożona. Umieszczona na polskiej czerwonej liście w kategorii NT (bliski zagrożenia).

• Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.brak strony w książce
• Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński, Bogumił Pawłowski: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.brak strony w książce