Cywia Lubetkin

Celina (hebr. צביה לובטקין; ur. 27 października^?/9 listopada 1914 w Bytniu, zm. 11 lipca 1978 w Lochame ha-Geta’ot) – żydowska działaczka podziemia w getcie warszawskim, członek dowództwa Żydowskiej Organizacji Bojowej, uczestniczka powstania w getcie warszawskim.

Cywia Lubetkin

Celina

Data i miejsce urodzenia	9 listopada 1914 Byteń
Data i miejsce śmierci	11 lipca 1978 Lochame ha-Geta’ot
Przebieg służby
Siły zbrojne	Żydowska Organizacja Bojowa
Stanowiska	członek dowództwa Żydowskiej Organizacji Bojowej
Główne wojny i bitwy	powstanie w getcie warszawskim
Multimedia w Wiki Commons
Cytaty w Wikicytatach

Cywia Lubetkin wychowała się w miasteczku Byteń w pobliżu Słonimia (obecnie Białoruś), w bardzo religijnej rodzinie. Od 1930 brała udział w działalności syjonistycznej i w ruchu kibucowym, m.in. w organizacjach Dror i He-Chaluc. W 1938 przeniosła się do Warszawy. W 1939 była delegatką na 21. Światowy Kongres Syjonistyczny w Genewie.

II wojna światowa

Początkowy okres wojny spędziła w Kowlu i Lwowie, by w styczniu 1940 powrócić do Warszawy. Znalazłszy się w getcie warszawskim, wraz z mężem Icchakiem Cukiermanem aktywnie włączyła się w organizację struktur oporu, inicjując powstanie Bloku Antyfaszystowskiego. 10 maja 1943 wraz z grupą żydowskich bojowców przedostała się kanałami na ulicę Prostą.

Brała udział w powstaniu warszawskim walcząc w szeregach Armii Ludowej. Po kapitulacji powstania wraz grupą żydowskich powstańców (m.in. z Icchakiem Cukiermanem, Teodozją Goliborską, Zygmuntem Warmanem, Salem Fiszgrundem i Markiem Edelmanem) ukrywała się w bunkrze przy ul. Promyka 43 na Żoliborzu. 15 listopada 1944 zostali oni ewakuowani przez ekipę zorganizowaną przez personel szpitala Polskiego Czerwonego Krzyża z Boernerowa.

Była posiadaczką paszportu paragwajskiego wystawionego przez Grupę Ładosia.

Okres powojenny

Po zakończeniu wojny wraz z mężem Icchakiem Cukiermanem (1915–1981) wyjechała w maju 1946 do Izraela. Tam 19 kwietnia 1949 założyli kibuc Lochame ha-Geta’ot (z hebr. Bojowników Getta); tam też urodziło się dwoje ich dzieci: Shimon (ur. 1947) i Yael (ur. 1949).

Była jednym z założycieli Muzeum Bojowników Getta.

W 1961 roku zeznawała w procesie zbrodniarza wojennego Adolfa Eichmanna.

Jej wnuczka Roni Zuckerman była w 2001 pierwszą kobietą-pilotem samolotu bojowego F-16 w izraelskich siłach powietrznych.

W filmie Uprising z 2001 roku zagrała ją angielska aktorka Sadie Frost.

Zmarła 11 lipca 1978 w wieku 64 lat w kibucu Lochame ha-Geta’ot w Izraelu.

Po wojnie Cywia Lubetkin spisała swoje przeżycia w kilku esejach, które ukazały się w żydowskiej prasie w Izraelu. Później zostały one zebrane w 1979 w książce „Zagłada i Powstanie” (Bime kilEayon u-mered). Książka dzieli się na trzy odrębne części: okres przed powstaniem w getcie, walki z Niemcami i popowstaniowe losy autorki.

• Zagłada i Powstanie, Wydawnictwo: Książka i Wiedza, Warszawa 1999. Przekład: Maria Krych. ISBN 83-05-13041-X.

• Nazwisko Cywii Lubetkin widnieje na tablicy pamiątkowej umieszczonej przy pomniku Ewakuacji Bojowników Getta Warszawskiego przy ulicy Prostej 51 w Warszawie.

• Ma’ale Cewijja – wieś położona w samorządzie regionu Misgaw, w Dystrykcie Północnym, w Izraelu, została ona nazwana na część Cywi Lubetkin.