Brian Clough: Brytyjski trener piłkarski

21 marca 1935 w Middlesbrough, zm. 20 września 2004 w Derby) – angielski piłkarz oraz trener piłkarski.

Brian Clough

Data i miejsce urodzenia	21 marca 1935 Middlesbrough
Data i miejsce śmierci	20 września 2004 Derby
Pozycja	napastnik
Kariera juniorska
Lata Klub 1951–1953 Middlesbrough 1953–1955 Billingham Synthonia
Kariera seniorska
Lata Klub Wyst. Gole 1955–1961 Middlesbrough 213 (197) 1961–1964 Sunderland 61 (54) W sumie: 274 (251)
Kariera reprezentacyjna
Lata Reprezentacja Wyst. Gole 1957–1958 Anglia U23 3 (1) 1957 Anglia B 1 (1) 1959  Anglia 2 (0) W sumie: 6 (2)
Kariera trenerska
Lata Drużyna 1965–1967 Hartlepool United 1967–1973 Derby County 1973–1974 Brighton & Hove Albion 1974 Leeds United 1975–1993 Nottingham Forest
Multimedia w Wiki Commons
Cytaty w Wikicytatach

Był napastnikiem w lidze angielskiej; dla zespołów Middlesbrough i Sunderland strzelił 254 bramek w 271 meczach. Dwukrotnie reprezentował Anglię w meczach międzypaństwowych (nie zdobył gola). W wieku 29 lat doznał kontuzji, która zakończyła jego karierę zawodniczą. Zajął się wówczas pracą trenerską; od 1967 prowadził (z Peterem Taylorem w roli swojego asystenta) drużynę Derby County. W ciągu dwóch lat Derby uzyskało awans do ekstraklasy, a w 1972 po raz pierwszy w historii zdobyło mistrzostwo Anglii; w kolejnym sezonie Clough doprowadził Derby County do półfinału Pucharu Europy, ulegając dopiero Juventusowi.

W 1973 Clough popadł w konflikt z kierownictwem klubu (wielokrotnie wypowiadał się krytycznie w telewizji o pracy szefów Derby) i złożył rezygnację z prowadzenia Derby County; został zatrudniony przez Leeds United, ale nie utrzymał posady, zwolniony zaledwie po 44 dniach. W Leeds naraził się prezesom i drużynie ostrą krytyką metod szkoleniowych swojego poprzednika, Dona Revie. Jednocześnie przerwana została wieloletnia współpraca z Peterem Taylorem, który podjął pracę w Brighton & Hove Albion.

W styczniu 1975 nowym pracodawcą Clougha został klub Nottingham Forest F.C.; trener przebudował zespół, tradycyjnie opierając się na sprawdzonych i zaufanych zawodnikach oraz dokonując serii udanych transferów (sprowadził m.in. bramkarza Petera Shiltona), wkrótce także (1976) namówił ponownie do współpracy Taylora. W 1977 Nottingham Forest powróciło do ekstraklasy (w chwili przejmowania drużyny przez Clougha była ona w dolnej połowie II-ligowej tabeli), a rok później zdobyło mistrzostwo Anglii oraz Puchar Ligi. Clough ponownie stanął przed szansą prowadzenia ekipy w Pucharze Europy; tym razem udało mu się zdobyć trofeum (już w pierwszej rundzie Nottingham wyeliminowało obrońcę Pucharu, Liverpool, a w finale uporało się z Malmö FF). Także w sezonie 1979/1980 Puchar Europy przypadł ekipie Nottingham Forest (rywalem finałowym był Hamburger SV). Nie powiodła się obrona Pucharu w kolejnym sezonie - Nottingham zostało wyeliminowane w I rundzie przez CSKA Sofia.

Clough zdobył z Nottingham ponadto trzy razy Puchar Ligi (1979, 1989, 1990) oraz dotarł do finału Pucharu Anglii w 1991 (przegrywając decydujący mecz z Tottenhamem). W 1984 asystent Peter Taylor odszedł do pracy z Derby County - od tamtej pory Clough i Taylor nie rozmawiali ze sobą. Clough pozostał trenerem Nottingham do 1993, kiedy klubowi nie udało się uniknąć spadku z ekstraklasy. W ostatnich latach pracy trenerskiej miał kłopoty z chorobą alkoholową.

Był kontrowersyjną postacią w futbolu brytyjskim. Nie bał się kontrowersyjnych wypowiedzi (nadano mu przydomek Wielkiej gęby, a przed meczem Anglii z Polską w 1973 nazwał Jana Tomaszewskiego clownem), oskarżano go o psychiczne niszczenie swoich graczy. Za metodami pracy Clougha przemawiały jednak osiągnięte rezultaty.

Piłkarzem w barwach Nottingham Forest został jego syn, Nigel, który poszedł śladami ojca również jako trener - 9 stycznia 2009 został menedżerem Derby County.

W 2009 roku powstał film opowiadający o jego krótkiej pracy w Leeds, zatytułowany Przeklęta liga. Rolę Clougha odegrał Michael Sheen.

• Kazimierz Romaniec, Dublet „Wielkiej Gęby”, w: Encyklopedia piłkarska Fuji. Tom 4. Od Realu do Barcelony, Katowice 1992
• Dokument „Clough”, ITV1 2009

• BRIAN CLOUGH - A Football Genius (ang.)
• Brian Clough w bazie Soccerbase (ang.)