Armata

Ten artykuł dotyczy broni. Zobacz też: pieśń Armata w Wikisource.

Dawniej ogólne określenie dział różnego rodzaju.

Armaty charakteryzują się płaskim torem lotu pocisku (strzelając „na wprost”) przez co w przeciwieństwie do moździerzy i haubic nie są w stanie razić celów znajdujących się za przeszkodami terenowymi. Wyposażane są zazwyczaj w długie lufy (40-75 kalibrów) zapewniające bardzo wysoką prędkość wylotową (800-1200 m/s) i skuteczność uderzeniową pocisku. Nie jest to jednak regułą a do armat zaliczane są przykładowo również działa bezodrzutowe i górskie wyposażane w stosunkowo krótkie lufy. Ponadto armaty cechują się dużą donośnością i wysoką szybkostrzelnością (ok. 25 strz./min dla armat półautomatycznych i ok. 500 strz./min dla armat automatycznych).

Wyróżnia się armaty polowe (o ogólnym przeznaczeniu) oraz armaty specjalne (przeciwpancerne, przeciwlotnicze, czołgowe, kolejowe, nadbrzeżne, okrętowe itp.).

Nazwa „armata” wywodzi się etymologicznie od łacińskiego armata znaczącego „uzbrojona” i została zapożyczona do języka polskiego w XV w. Pierwotnie nazwą tą określano ogół broni zaczepnej i obronnej, a w okresie XVI-XVII w. zaczęto stosować ją do broni artyleryjskiej jako ogólne określenie dział wszelkiego rodzaju. W tym samym okresie stosowano ją również na określenie marynarki wojennej wzorując się na nazwie Wielkiej Armady hiszpańskiej. Z czasem nazwa ta zaczęła być stosowana wyłącznie do określonego rodzaju dział (strzelających płaskotorowo).

• nadarmata
• haubicoarmata
• przodek
• jaszcz

Informacje w projektach siostrzanych

Multimedia w Wiki Commons

Teksty źródłowe w Wikiźródłach

Cytaty w Wikicytatach

Definicje słownikowe w Wikisłowniku

• Mała Encyklopedia Wojskowa (A-J). T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967.
• Michał Gradowski, Zdzisław Żygulski: Słownik uzbrojenia historycznego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994. ISBN 83-01-12390-7.
• Andrzej Krupa (red.): Encyklopedia wojskowa: dowódcy i ich armie, historia wojen i bitew, technika wojskowa. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-15175-1.
• Marian Laprus (red.): Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979, s. 134. ISBN 83-11-06229-3.
• Stanisław Torecki: 1000 słów o broni i balistyce. Wyd. 3, popr. i uzup. Warszawa: Wydawn. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06699-X.