ਸ਼ਨਾਲੇਸ਼ਵਰ ਸਵੈਯੰਭੂ ਮੰਦਰ

ਸਵੈਯੰਭੂ

 

ਸ਼ਨਾਲੇਸ਼ਵਰ ਮੰਦਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਸਵੈਯੰਭੂ ਲਿੰਗਮ ਹੈ। ਲਿੰਗਮ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਸਵੈਯੰਭੂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਵੈਯੰਭੂ ਲਿੰਗਮ ਸਵੈ-ਸਿਰਜਿਤ ਜਾਂ ਕੁਦਰਤੀ ਲਿੰਗਮ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਹੁਣ ਖੜ੍ਹੇ ਹਨ, ਉੱਥੇ ਲੱਭੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤੇ ਅੰਡਾਕਾਰ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਪੱਥਰ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਲਿੰਗਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਣ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਠਾ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਕ ਸਵੈੰਭੂ ਲਿੰਗਮ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਮਹੱਤਵ

ਇੱਥੇ ਮਹਾਂ ਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ, ਇੱਥੇ ਹਰ ਸਾਲ ਮਹਾਂ ਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ 'ਤੇ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਦਾ ਮੇਲਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕ ਇਸ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਸੁੱਖਣਾ ਮੰਗਣ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਇੱਕ ਪਰੰਪਰਾ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਮਹਾਂ ਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਅਤੇ ਇਸ ਖੇਤਰ (ਰਾਜਪੁਰਾ ਦੇ ਨੇੜੇ) ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਪੈਦਲ ਹੀ ਆਪਣੀ ਯਾਤਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਨਾਲੇਸ਼ਵਰ ਮੰਦਰ ਤੱਕ ਅਤੇ ਵਲੰਟੀਅਰ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਵਰਤਾਉਂਦੇ ਹਨ।

1592 ਵਿੱਚ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਨੇ ਇਸ ਮੰਦਰ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। 15ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੋਂ ਇਹ ਮੰਦਰ ਸਾਧੂਆਂ ਦਾ ਘਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸ਼ਨਾਲੇਸ਼ਵਰ ਦਾ ਲਿੰਗਮ ਪੰਚ ਭੂਤ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਨਾਲੇਸ਼ਵਰ ਦਾ ਮੰਦਿਰ ਗੁਰੂ-ਸ਼ਿਸ਼ਯ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਸਥਾਨ ਹੈ।

ਦੰਤਕਥਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇੱਕ ਗਾਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਿੰਗ 'ਤੇ ਆਪਣਾ ਦੁੱਧ ਵਰਾਉਂਦੀ ਸੀ। ਨਲਾਸ ਦਾ ਇਲਾਕਾ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਸੀ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਗਊਆਂ ਆਪਣੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਚਾਰਨ ਲਈ ਆਉਂਦੀਆਂ ਸਨ।

ਸੜਕ

ਰਾਜਪੁਰਾ ਤੋਂ ਨਲਾਸ ਪਿੰਡ ਤੱਕ ਯਾਤਰੀ ਨਿੱਜੀ ਵਾਹਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਇਸ ਮੰਜ਼ਿਲ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ ਹਨ।

• ਰਾਜਪੁਰਾ