Lo sistèma de Westminster es un sistèma parlamentari de govèrn basat sus aquel existissent al Reialme Unit.
lo nom ven del palais de Westminster, lo sèti del Parlament del Reialme Unit.
Es utilizat dins gaireben totas la nacions del Commonwealth, per exemple dins las províncias canadianas a partir de la mitat del sègle XIX puèi pel quita Canadà, l'Austràlia, l'Índia, l'Irlanda, la Jamaïca, la Malàisia, la Nòva Zelanda, Malta e tanben dins los Estats o províncias federats d'aqueles païses.
Existís d’autres sistèmas parlementaris, per exemple aqueles d’Alemanha o d’Itàlia, que los procediments diferisson fòrça del sistèma de Westminster.
Los principals elements del sistèma de Westminster son los seguents:
Los païses utilizant lo sistèma de Westminster pòdon èsser de monarquias, coma lo Reialme Unit mas tanben lo Canadà o l'Austràlia ont la reina es representada per un governaire general, o de republicas coma l'Índia o l'Irlanda.
Lo cap del govèrn es nomenat Primièr ministre (Prime minister) e, dins les Estats o províncias federats Premier, First Minister o ministre en cap(Chief Minister).
Gaireben totes los procediments del sistèma de Westminster an lor origina dins las convencions, praticas e precedents del Parlament del Reialme Unit. A vegada, a la diferéncia del Reialme Unit, gaireben totes los païses utilizant lo sistèma de Westminster codifiquèron lo sistèma dins una constitucion escricha, quitament se las convencions non escrichas contunhan a aver un ròtle important que las constitucions donan pas de detalhst sus d’importants elements del procediment. Per exemple, la Constitucion de Canadà a aquela d'Austràlia quitament mencionan pas l'existéncia del gabinet o del primièr ministre que lor existéncia e ròtle venon d'una evolucion progressiva e convencionala de l'encastre constitucional britanic.
Après una eleccion generala de la cambre bassa, lo cap d'Estat nomena lo Primièr ministre. Dins los païses utilizant lo sistèma uninominal majoritari amb un torn, un partit ganha sovent la majoritat absoluda sol e, per convencion, lo capde d'aquel partir es nomenat Primièr ministre. Dins los autres cases, i a un parlament minoritari (hung parliament): un partit pòt ensejar de formar une coalicion per obténer una majoritat o formar un govèrn minoritari. Que que siá, lo cap d'Estat deu nomenar lo cap de partit capable d'obténer la fisança de la cambra.
Le Primièr ministre compausa enseguida son govèrn. Per convencion o per la lei, los ministres son totes membres del parlament, mai sovent de la cambra bassa. Son formalament nomenats pel cap de l'Estat, mas sonque amb l'avís del Primièr ministre. I a:
Los membres del gabinet son totes nomenats membres del conselh privat (nom al Reialme Unit al Canadà) o del conselh executiu (autres païses).
Lo gabinet es atal l'organ mai important del poder executiu. A l'origina, lo Primièr ministre èra pas que lo Primus inter pares e las presas de decisions del gabinet se fan per consens. Pasmens, aquelas darrièra annadas dins unes païses, la presa de decision collectiva al sen del gabinet perdèt en importança al benefici de poder del Primièr ministre e dels ministres màger veire de conselhièrs.
L'ensemble dels membres del gabinet es collectivament responsable de las decisions del govèrn, aquò significa que devon las acceptar e las sosténer publicament quinas que siá lors opinions personalas. Lo govèrn essent responsable debans la cambra bassa del parlament, aquò significa que se li lèva sa fisança (per un vòte de desfisànça o lo refús de votar lo budgèt), l'ensemble dels membres del gabinet dovon demissionar. Mas los ministres son tnaben individualament responsables de lors actes e del ministèri que tenon la carga - quitament se avegada an pas lo contraròtle dirècte sus una decision administrativa.
Lo parlament compren una on doas cambras e lo cap d'Estat. Dins los sistèmas bicamerals, las doas cambras son:
Ambedoas cambras an de poders diferents segon los païses: al Reialme Unit, los poders de la Cambra dels lòrds mermèt fòrça al sègle XX, alara qu'en Austràlia, lo Senat e la Cambra dels representants an los meteisse poders. Al Canadà, la Cambre de las comunas e lo Senat an gaireben los meteisses poders, per convencion, lo Senat non elegit blòca rarament los projèctes de lei adoptats per la cambra bassa elegida. Que que siá, los projèctes de lei budgetaris son sistematicament examinats d'en primièr per la cambra bassa.
Cada cambra elegit un president, nomenat en anglés Speaker per cambra bassa e Speaker, Chairperson o President per la cambra nauta. An de podes importants per applicar lo règlament de la cambra e se deu èsser d'una neutralitat totala. Dins unes païses, es d'usatge que le speaker demissione de son partit politic d'origina; los autres partits politics presentan alara pas de candidats fàcia a el e es sistematicament elegit de nòu fins a sa demission.
Una lei adoptada pel parlament es enseguida somesa al cap de l'Estat per concentiment. Es par aquò que se considèra lo cap d'Estat coma partida del parlament.
Mai, los deputats del rèire banc (backbenchers), es a dire los deputats que fan pas partit del gabinet o del gabinet fantauma, dispausan de poders variats segon los païses. La disciplina de partit es contrarotlada per de deputats nomenats whips. Al Reialme Unit, i a tres nivèls de disciplina:
Al Reialme Unit, los deputats del partit al govèrn tendon pasmens a s'escartar regularament de la linha del partit, quitament fina a provocar la desfacha d'un projècte de lei sostengut pel Primièr ministre. L'escesença es mendra dins d'autres païses coma lo Canadà o l'Austràlia ont la linha del partit es mai estrictament respectada.
Lo cap de d'Estat garda la possibilitat de dissòlvre la cambra bassa del parlament a tot moment e de convocar d'eleccions generalas. Pasmens realiza aquela facultat sonque sul conselh del Primièr ministre.
Se un parlament es mai sovent elegit per cinc ans (tres en Austràlia o Nòva Zelanda), es abitual pel Primièr ministre de decidir de dissòlvre mai d'ora lo parlament: aquela possibilitat li permet de convocar d'eleccions a un periòde jutjat mai oportun politicament. Pasmens, aquelas darrirèras annadas, unes païses adoptèron una legislacion establissent d'eleccions a data fixa per plaçar sus un pé d'egalitat lo govèrn e l'oposicion pendent la campanha electorala.
Dins gaireben totes los païses utilizant lo sistèma de Westminster, los partits politics adoptèron un organigrama particular. Atal, a costat del pòste de president de partit (chairperson), existís un pòste de cap (leader) qu'es lo vertadièr dirigent politic del partit. Lo cap es en efièch lo líder dels deputats del partit e est, atal, lo candidat del partit al pòste de Primier ministre. Alara, es d'usatge que, quand un partit elegit un cap qu'es pas ja deputat, un deputat d'una circonscripcion jutjada segura pel partit demissione per provocar una eleccion parciala per permetre al cap d'intrar al parlament.
Istoticament, lo cap essent subretot lo líder parlementari, es elegit dirèctament pels deputats del grop parlamentari, que se nomena «partit parlamentari» o «caucua». Es encara lo sistèma que preval en Austràlia. Pasmens, de partits politics adoptèron de procediments mai democratics fasent elire lor cap per l'ensemble dels aderents del partits. Es per exemple le cas de totes los principals partits canadians. Al Reailme Unit, de partits an un sistèma mixte: lo Partit trabalhista utiliza un sistèma ponderat ont los vòtes dels aderents, dels deputats e dels sindicats afiliats pedisson per un tèrç cadun alara que los deputats del Partit conservator preseleccionan dos candidats que son enseguida someses al vòte dels membres del partit.
Los caps an mai sovent pas de mandat fixe: son elegits fins a que demissionon o que se lor apause d'un vòte de desfisança al sen de lor partit. Lo cap d'un partit d'oposicion pòt atal èsser elegits pendent d'anadas abans l'eleccion venenta. Lo cap del partit del govèrn es automaticament nomenat Primièr ministre çò que significa que se lo partit cambia de cap, aquel ven automaticament Primier ministre.
Lo cap du principal partit d'opposition es lo cap de l'oposicion. Amb aquel títol, nomena los deputats de son partit al sen d'un gabinet fantauma encargat de vigilar l'accion dels ministres del govèrn.
Dins la lètra, lo cap d'Estat ten a vegada de poders largs. Pasmens, se realizan gaireben tots amb l'avís del Primièr ministre, que fa del cap d'Estat - president, monarca o, dins los reialmes del Commonwealth, lo governaire general representant lo monarca - una foncion subretot simbolica. Lo cap d'Estat participa pas als debats politics e de demora neutre.
Son ròtle se limita mai sovent a:
Se passèt que lo cap d'Estat prenga de decisions controversiadas al subjècte de saber quin cap de partit podava dispausar d'una majoritat en cambra:
Aquelas tres crisis se resolguèron per l'organizacion d'elections generalas.
Sul modèl de la Cambra de las comunas del Reialme-Unit, la sala de las sesilhas d'un parlament del sistèma de Westminster e sovent agençada dins una pèça rectangulara amb lo sèti del speaker a un tèrme e de rengs de sètis de cada costat, de tal biais que doas serias de rengs se fan fàcia: lo govèrn es alara plaça a drecha del speaker e l'oposicions a l'esquèrra. Sul sol de la cambra, so traçadas doas linhas parallèlas caduna situada fàcia als grases de la majoritat e de l’oposicion, que lors membres pòdon passar sonque al sortit la cambra. La distància entre aquelas doas linhas correspondava a la longor de doas espasas per estalivar los afrontaments fisics.
Lo president pòrta abitualament una rauba negra, e dins unes païses, una perruca. Debans el, i a une taula reservada als secrecretaris. Aqueles, designada jol nom de « Table of the Mace » (« Taula de la Maça »), es atal nomenada qu'une maça d'armas ceremoniala, simbolizant lo poder reial, i es pausada quand la cambra es amassada en sesilha. Quand i es pas o ou que lo speaker es pas encara designat, la maça es pausada jos la taula.
Pasmens de cambras an d'agençament particulars:
Majoritàriament, la cambra bassa es decorada de verd e la cambra nauta de roge.
D'entre los ceremonials associats al sistèma de Westminster i a:
This article uses material from the Wikipedia Occitan article Sistèma de Westminster, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Lo contengut es disponible jos licéncia CC BY-SA 4.0 levat mencion contrària. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Occitan (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.