Een sjibbolet (ook wel gespeld als schibbolet) is een uitspraak die eenduidig aangeeft of de spreker al dan niet tot een bepaalde groep behoort.
Vaak bevat een sjibbolet klanken of klankreeksen die dusdanig specifiek voor een bepaalde taal zijn, dat een niet-moedertaalspreker niet in staat is ze correct uit te spreken. Veel van de bekende sjibbolets maken deel uit van mythische vertellingen en het is niet altijd te achterhalen in hoeverre ze ooit werkelijk zijn gebruikt.
Het woord "sjibbolet" komt uit het Hebreeuws. Het wordt gebruikt in Richteren 12:4-6. De mensen uit Gilead gebruikten het om de Efraïmieten die over de Jordaan wilden vluchten te ontmaskeren:
Het woord sjibbolet wordt ook in overdrachtelijke zin gebruikt voor een uiting, handeling of ander kenmerk die voor een zekere waarnemer het signaal is om een groep, stroming, maatschappelijk vraagstuk e.d. te reduceren tot het waargenomene (de 'blikvanger'). Als zodanig heeft het de spreekwoordelijke werking van de rode lap op de stier. Zo kan een aanhanger van een bepaalde voetbalclub bij het horen van de naam van de grote tegenstander direct een strijdbare houding aannemen, of brengt iemand met een zekere politieke kleur een verkiezingsperiode terug tot één onderwerp of begrip (bijvoorbeeld 'fundamentalisme', 'Palestijnen' of 'abortus'), waarin een partij vooral het volgens hem exact juiste standpunt moet innemen om acceptabel te kunnen zijn. Niet zelden treedt er in dergelijke gevallen verlies van nuance op.
Ook kan 'sjibbolet' betekenen het tegen wil en dank vasthouden aan een beginsel of gedachte. In de jaren 30 van de 20e eeuw was bijvoorbeeld het vasthouden aan de gouden standaard een sjibbolet van de monetaire politiek.
Bronnen, noten en/of referenties |
This article uses material from the Wikipedia Nederlands article Sjibbolet, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). De inhoud is, tenzij anders aangegeven, beschikbaar onder CC BY-SA 4.0 Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Nederlands (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.