Theodor Hänsch

Oktober">30. Oktober 1941 in Heidelbarg) is en düütsch Physiker un Hoochschoollehrer. He is Direkter an dat Max-Planck-Institut för Quantenoptik in Garching bi München. He gellt as en vun de Pioniere vun de Laserspektroskopie. Gemeensam mit John Lewis Hall und Roy Jay Glauber (beid USA) wurr he in' Dezember 2005 mit den Nobelpries för Physik uttekent.

Hänsch hett sien Doktertitel 1969 an de Ruprecht-Karls-Universität Heidelbarg bi Peter Toschek mit dat Dissertatschonsthema Zur Wechselwirkung zweier Laser-Lichtfelder mit angeregten Neon-Atomen maakt. In' Ansluss doran gung he, mit en DAAD-NATO-Stipendium utstatt, to Arthur Leonid Schawlow an de Stanford University, Kalifornien. Hänsch harr Schawlow, de 1981 den Nobelpries för sien Bidrag to de Entwicklung vun de Laserspektroskopie kreeg, wiels en Sömmerschool in Schottland kennen lehrt. Wiels sien Tiet as Postdoc forsch Hänsch tosommen mit Schawlow an verscheeden Fraagstellungen vun de Laserphysik. Beid wurrn 1973 för hör Arbeiten as „California Scientist of the Year“ uttekent. Twee Johr later kreeg Hänsch en eegen Lehrstohl in Stanford. To sien Schölern hörrt ünner annern Carl Edwin Wieman, de 1977 in Stanford sien Doktertitel maakt hett un 2001 ebenfalls mit den Nobelpries för Physik uttekent wurr. Een vun sien bekanntst Hörer sall woll Steve Jobs ween hemm, bit August 2011 Baas vun de Firma Apple. 1986 wurr Hänsch Direkter un wetenschaplich Liddmaat an dat Max-Planck-Institut för Quantenoptik un Perfesser an de Ludwig-Maximilians-Universität in München.

He is siet 1983 Liddmaat vun de American Academy of Arts and Sciences, siet 1991 ordentlich Liddmaat vun de Bayerische Akademie der Wissenschaften, siet 2005 Liddmaat vun de Mathematisch-Naturwetenschaplich Klass vun de Berlin-Brannenborgsche Akademie der Wissenschaften un siet 2008 Liddmaat vun den Orden Pour le Mérite för Wetenschap un Künste in Berlin.

Theodor Hänsch – siet sien USA-Upenholt vun sien internatschonalen Fackkollegen kört ok „Ted Hänsch“ nömmt – weer siet Anfang vun sien wetenschaplich Loopbahn up den dormals neen Forschenstwieg vun de experimentellen Laserphysik un Quantenoptik tätig un hett de Entwicklung vun dit Fackrebeet maatgevend mit präägt. To sien wichtigst Schöpfungen tellt de Frequenzkamm, en Gerät, dat up Grundlaag vun en Interferenz-Verfohren en bannig exakt Meeten vun de Frequenz vun Luchtwellen mögelk maakt. Hänsch sien Utfinnen hett binnen ganz kört Tiet de Metrologie revolutioneert un nee Forschungsrebeeden upslooten. To dat Ümsetten vun dat Utfinnen in en gebruuksfardig kommerzielle Meetapparatur wurr de Firma Menlo Systems GmbH, Planegg bi München, in't Leven ropen, an deren Grünnen Hänsch bedeeligt weer. Se is to Tiet de weltwiet eenzige kommerzielle Anbeder vun optischen Frequenzkämmen. För de Entwicklung vun den Frequenzkamm in Verbinnen mit sien anner Leistungen in de Laserspektroskopie kreeg Hänsch 2005 den Nobelpries.

De [[Europääsch Forschungsraat] hett Hänsch in' Juni 2011 en Förderung vun 2,39 Mio. Euro över en Tietruum vun fiev Johren bewilligt. Tosommen mit sien Team kann Hänsch domit an de Ludwig-Maximilians-Universität München sien Arbeit an den Frequenzkamm wieder maken.

Hänsch weer ok Mitutfinner vun dat Verfohren to de Laserköhlen, en Methood, mit de Atome dör Instrahlen vun Laserlucht bit dicht an den afsolten Nullpunkt vun de Temperatur afköhlt wurrn könnt. Ahn dit Verfohren kann man kien Experimente mit Bose-Einstein-Kondensaten maaken. He hett ok den eersten stufenlos dörstimmbaren monochromaatschen Farvstofflaser entwickelt. Mit disse Entwicklungen wurrn ünner annern de Grundlaag för de hoochpräzise Meeten vun de Rydberg-Konstante, de Ladungsradien vun Protonen un Neutronen un anner wichtig atomaren Grötten schafft.

Sien völfältig Bidrääg to de hoochuplösen Laserspektroskopie, insbesünnere to de dopplerfree Laserspektroskopie, sünd hüüd as Standardverfohren anerkannt un wiet verbreedt.

Theodor Hänsch wurr in dat Öller vun 64 Johren mit den Nobelpries ehrt, blots een Johr vör de Pensionsgrenz in Düütschland – nah de gellend gesettlich Regelungen weer he dorüm in Düütschland an' 30. Oktober 2006 in den Ruhestand gahn. Dör dissen Umstand wurr de Dwangsruhestand för Wetenschapler diskuteert: um wiederhen aktiv Forschung bedrieven to können, harr Hänsch in't Utland gahn mööten – as völ anner Wetenschapler all tovör. För Hänsch wurr an' 21. Juli 2006 en Sünnerregelung bekannt, nah de de Freestaat Bayern, de Carl-Friedrich-von-Siemens-Stiftung un de Ludwig-Maximilians-Universität de nödig finanzielle un personelle Utstattung ok nah sien Inträe in den Ruhestand sekerstellen. De wiedere Arbeit an dat Max-Planck-Institut för Quantenoptik wurrd dör de Max-Planck-Förderstiftung betahlt.

Hänsch kreeg der Ehrendokterwürde vun de Free Universität Berlin (2006), de Universität St Andrews (2006) un de Bar-Ilan-Universität (2008).

2006 wurr he Liddmaat vun de [Päpstlich Akademie der Wissenschaften|päpstlich Akademie der Wissenschaften]], de Düütsch Akademie der Naturforscher Leopoldina un de Académie des sciences, Paris.

Ebenfalls 2006 wurr he Ehrenbörger vun de Städer Garching bi München un Florenz.

• 1973: California Scientist of the Year (Tosommen mit Arthur L. Schawlow)
• 1979: Otto-Klung-Pries
• 1983: Comstock-Pries für Physik
• 1988: Gottfried-Wilhelm-Leibniz-Pries vun de Düütüsch Forschungsgemeenschap
• 1989: King Faisal International Prize
• 1998: Philip Morris Forschungspries
• 2000: Philip Morris Forschungspries
• 2000: Stern-Gerlach-Medaille vun de Düütsch Physikaalsch Sellschopp
• 2001: Matteucci-Medaille
• 2002: Alfried-Krupp-Wetenschapspreis
• 2003: Bundsverdeenstkrüüz 1. Klass
• 2003: Bayerischer Maximiliansorden för Wetenschap un Kunst
• 2005: Otto-Hahn-Pries
• 2005: Frederic Ives Medal vun de Optical Society of America
• 2005: Nobelpries för Physik, tosommen mit John Lewis Hall un neben Roy Jay Glauber
• 2005: Bambi in de Kategorie „Wetenschap“
• 2005: Grootoffizier vun den Verdeenstorden vun de Italieensch Republiek]]
• 2006: Bundsverdeenstkrüüz mit Steern
• 2006: Ehrenbörger vun Garching b.München]]
• 2006: Ehrenring vun de Stadt Garbsen
• 2006: Carl-Friedrich-von-Siemens-Pries/ Carl-Friedrich-von-Siemens-Professur an de LMU
• 2008: Pour le mérite für Wissenschaft und Künste
• 2011: Ehrenliddmaatschap vun de Deutsche Physikalische Gesellschaft (DPG), togliek mit dat Verleehn vun de golden Ehrennadel
• 2012: Wilhelm-Exner-Medaille

  Theodor Hänsch. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wiki Commons.

• DNB-Katalog
• Internetsiet vun Hänsch an dat MPQ
• „Das Problem ist, dass die Welt letzten Endes doch komplex ist“, Interview in Drillingsraum, 22. Juli 2008
• W. Hänsch up de Sieden vun den Nobelpries (engelsch)