6. September: Datum/Tied

September is de 249. Dag in’n Gregoriaanschen Klenner. In Schaltjohren is dat de 250. Dag.

Politik un Sellschop

• 394: Theodosius I. winnt in de Slacht an’n Frigidus över den weströömsch Kaiser Flavius Eugenius un den General Arbogast un eent as letzten Kaiser de beiden röömschen Rieken wedder tohopen.
• 1522: Na Ferdinand Magellans Dood kiehrt dat letzte Schipp Victoria ünner Juan Sebastián de Elcano vun jümmer Expeditschoon na Spanien torüch.
• 1669: Na en Krieg vun meist en viddel Johrhunnert gifft de Republik Venedig dat Eiland Kreta an de Osmanen över
• 1901: Leon Czolgosz schütt op den US-amerikaanschen Präsidenten William McKinley, de poor Daag later dood blifft.
• 1915: Düütschland, Öösterriek-Ungarn un Bulgarien sluut sik to de Middelmächte tosamen.
• 1939: In’n Rahmen vun’n so nöömten Polenfeldtog warrt de Stadt Krakau vun de Wehmacht innahmen.
• 1949: De Veteran ut’n Weltkrieg Howard Unruh schütt in Cambden, USA, op ahn Wahl op Minschen, wovun 13 ümkommt. He is dormit de eerste Heckenschüttmöörder.
• 1953: CDU un CSU winnt mit Konrad Adenauer de Wahlen to’n tweeten düütschen Bunnsdag.
• 1955: In Istanbul un İzmir in de Törkie kummt dat to swore Progromen gegen de Greken. Dorbi warrt meist all orthodoxen Karken to schannen maakt.
• 1968: Swasiland warrt unafhangig vun Grootbritannien.
• 1991: Arnold Rüütel warrt Staatspräsident vun Estland.
• 1995: Ünner internatschonal Protest maakt Frankriek den eersten vun mehrere plante Atomtests op’n Mururoa-Atoll.

Kunst, Kultur un Bowark

• 1791: De Oper La Clemenza di Tito (dt.: Die Milde des Titus) vun Wolfgang Amadeus Mozart warrt in Prag ooropföhrt.
• 1944: Billy Wilders Meisterwark Double Indemnity (dt: Frau ohne Gewissen) warrt in de USA ooropföhrt.
• 1970: Jimi Hendrix gifft op Fehmarn sien letztet Konzert.
• 1978: De Mesa-Verde-Natschonalpark warrt to’n Weltnaturarv maakt.
• 1986: Dat Museum Ludwig un de Philharmonie warrt in Köln open maakt.

Wetenschoppen un Technik

• 776 v. Chr: Dör en Sünndüsternis, de in’n chines’schen un in’n Gregoriannschen Klenner fasthollen weern, künnt beid Klenners mitenanner afgleken warrn.

Katastrophen

• 1929: In Finnland starvt 150 Minschen – dorünner veele Schoolkinner – bi en Unglück vun den Damper „Kuru“.
• 1975: Bi en Eerdbeven in Lice, Törkie, kommt ungefäähr 2.400 Lüüd üm.
• 1986: Bi Karatchi in Pakistan warrt en Boeing 747 mit Granaten beschaten. 21 Minsche blievt dör de Explosionen dood.
• 2005: De Taifun Nabi maakt de japansch Insel Kyūshū to schannen.

• 1757: August Friedrich Langbein, düütsch Dichter un Schriever.
• 1766: John Dalton, engelsch Naturforscher un Lehrer.
• 1826: Leopold Ullstein, düütsch Verlegger.
• 1860: Jane Addams, US-amerikaansch Pazifistin un Freedensnobelprieddrägerin.
• 1867: Hermann Bahner düütsch Landschapsmaler († 1938)
• 1877: Buddy Bolden, US-amerikaansch Jazzmusiker († 1931)
• 1879: Adolf Strauß, düütsch Offizier in den Tweeten Weltkrieg († 1973)
• 1881: Arve Staxrud, norweegsch Polarforscher († 1933)
• 1882: Paul Fischer, düütsch Footballnatschonalspeler († 1942)
• 1888: Adam Massinger, düütsch Astronom († 1914)
• 1891: Yrjö Väisälä, finnisch Astronom un Physiker († 1971)
• 1892: Sir Edward Victor Appleton, engelsch Physiker un Nobelpriesdräger
• 1898: Gennadi Nikititsch Olonkin, russisch-norweegsch Funker un Polarforscher († 1960)
• 1906: Luis Federico Leloir, argentiensch Chemiker un Nobelpriesdräger
• 1913: Gustave Danneels, belgisch Radrennfohrer († 1976)
• 1915: Franz Josef Strauß, düütsch Politiker, Bunnsminister un bayerisch Ministerpräsident († 1988)
• 1917: Robert Mitchum, US-amerikaansch Schauspeler.
• 1926: Henri Van Kerckhove, belgisch Radrennfohrer († 1999)
• 1927: Peter Steiner, düütsch Schauspeler
• 1933: Bjørg Skjælaaen, norweegsch Ieskunstlöperin († 2019)
• 1939: Tonegawa Susumu, japaansch Molekularbiologe, Immunologe un Nobelpriesdräger
• 1943: Richard John Roberts, britsch Biochemiker un Nobelpriesdräger
• 1946: Bryan Daniel O’Connor, US-amerikaansch Astronaut
• 1947: Annette Faße, düütsch Politikerin un Bundsdagsafordnete
• 1953: Gianbattista Baronchelli, italieensch Radrennfohrer
• 1953: Patti Yasutake, japaansch-US-amerikaansch Schauspelerin
• 1954: Ève Luquet, franzöösch Breefmarkenkünstlerin
• 1955: Anne Henning, US-amerikaansch Iesflinklöperin
• 1960: Norbert Joos, Swiezer Bargstieger un Bargführer († 2016)
• 1963: Geert Wilders, nedderlannsch Politiker
• 1971: Dolores O’Riordan, irisch Singerin
• 1976: Naomie Harris, engelsch Schauspelerin

• 394: Flavius Eugenius, weströömsch Kaiser
• 972: Johannes XIII., Paapst
• 1566: Süleyman I., bedüdend Sultan vun de Osmanen (* 1494)
• 1691: Burkhardt von Berlepsch, düütsch Jurist un Verwaltensbeamten.
• 1880: Edwin Oppler, düütsch Architekt.
• 1902: Frederick Augustus Abel, britsch Chemiker
• 1915: Otto Kitzler, düütsch Cellist un Dirigent (* 1834)
• 1948: Richard Chace Tolman, US-amerikaansch Physiker
• 1956: Michael Ventris, Sprakenwetenschoppler.
• 1975: Adolf Werner, düütsch Footballnatschonalspeler (* 1886)
• 1978: Adolf Dassler, düütsch Ünnernehmer un Grünner vun Adidas
• 1994: James Clavell, britsch-amerikaansch Schriever und Filmspeelbaas
• 1998: Akira Kurosawa, japansch Filmspeelbaas (* 1910)
• 1999: Arnold Fishkin, US-amerikaansch Jazzmusiker (* 1919)
• 2005: Otto B. Roegele, düütsch Publizeerer.
• 2007: Luciano Pavarotti, italiensch Tenor
• 2011: Hans Apel, düütsch Politiker un Bundsminister (* 1932)
• 2013: Susanne Hermans, düütsch Politikerin un Landdagsafordnete (* 1919)
• 2019: Robert Mugabe, Präsident vun Simbabwe (* 1924)
• 2023: Richard Davis, US-amerikaansch Jazzmusiker (* 1930)